Jatayu iku paraga saka carita Ramayana, anake Garudha Aruni lan Dewi Brahmanisri, nunggal kadhang karo Garudha Sempati. Garudha iki mitrane Prabu Dasarata (ramane Prabu Ramawijaya). Ya garudha iki sing nulungi Dewi Sinta nalika didhustha Prabu Dasamuka.

Jatayu disabet swiwine kiwa dening Prabu Dasamuka nganggo Pedhang Mentawa

Amarga saka pambiyantune Kala Marica sing memba warna kidang kêncana, Dasamuka klakon ndhustha Dewi Sinta. Dibopong digawa mabur menyang Ngalengka. Dewi Sinta jerit-jerit njaluk tulung garwane yaiku Raden Rama utawa Prabu Ramawijaya.

Jerit-jerite Dewi Sinta keprungu dening Garudha Jatayu kang tumuju nganglang jagad. Bareng priksa ana ratu buta mbopong putri, cetha yen putri iku mantune mitrane. Gage ngoyak lan ngalang-ngalangi abure Dasamuka, satemah dadi pancakara ing akasa. Dasamuka dikabruk lan dithothol gulune. Gulu pedhot, sirahe Dasamuka pothol, awake kumleyang. Dewi Sinta uwal saka tangane Prabu Dasamuka, gage disaut dening Garudha Jatayu.

"Sang Dewi, kowe aja wedi. Aku iki mitrane Prabu Dasarata, ramane garwamu," ucape Garudha Jatayu.

Prabu Dasamuka sing wis sirna margalayu, bareng ragane tiba ing bumi, bali urip maneh amarga dayane aji Pancasona (Pancasunya). Gregah tangi, gage ngoyak abure Garudha Jatayu karo ngliga Pedhang Mentawa. Swiwine kiwa Garudha Jatayu disabet pedhang dening Dasamuka, satemah Garudha Jatayu kumleyang tiba. Dewi Sinta uwal saka cengkeremane, gage disaut Dasamuka, digawa mabur menyang Ngalengka.

Garudha Jatayu sing kelangan swiwiné sesisih, tiba ing tengahing alas gung liwang-liwung. Awake nglumpruk tanpa daya, mripate merem, nanging isih katunggon urip. Sedhela-sedhela cucuké obah-obah amarga ngrasakake ngelak lan ngampet larane.

Sadurunge pecat nyawane, Jatayu isih bisa ketemu Raden Rama kang didherekake dening rayine yaiku Raden Lesmana. Jatayu nyritakake anggone pancakara mungsuh Prabu Dasamuka.

"Aku ora ngira babar pisan yen dheweké isih bisa urip. Ngerti-ngerti swiwiku kiwa dipagas saka mburi lan bojomu direbut. Pandugaku, mesthi bojomu digawa menyang kraton Aleng..." tekan kono, mak les Jatayu entek tulise.

"Kraton Aleng iku ngendi nggone?" batine Raden Rama menggalih tembung pungkasan kang kawetu saka lesane Garudha Jatayu sadurunge kukut jagade.


Sumber besut

  • Mulyantara, majalah Djaka lodhang