Kabupatèn Banyuwangi

kabupatèn ing Jawa Wétan, Indonésia
Aksara Latin
     

Kabupatèn Banyuwangi iku kabupatèn ing Jawa Wétan, kutha Banyuwangi iku kutha krajan kabupatèné, kutha-kutha liyané:---, lan liya-liyané. Jembar wewengkon kabupatèn iki ± 5.782,50 km² utawa---hèktar. kabupatèn iki anané ing ujung wétan pulo Jawa.

Kabupaten Banyuwangi
ꦑꦧꦸꦥꦠꦺꦤ꧀ꦧꦪꦸꦮꦔꦶ
Pemerintah Kabupaten Banyuwangi
Trankripsi Others
 • Lontara 5,6ᨅᨎᨘᨓᨂᨗ
 • Jawaꦑꦧꦸꦥꦠꦺꦤ꧀ꦧꦪꦸꦮꦔꦶ
 • OsingByanyuwangai
 • Pegon/Jawi 3,4باڽوواڠي
Saka ndhuwur tekan ngisor kiwa: Gandrung Sewu, Pantai Plengkung di Banyuwangi bagian selatan, Pantai Boom Banyuwangi, Gunung Ijen

Lambang
Peparab: Kota Gandrung
Sesanti: Satya Bhakti Praja Mukti
(Malayu: Setia berbakti untuk masyarakat makmur)

Lokasi Banyuwangi di Negeri Jawa Timur
Kabupaten Banyuwangi kapernah ing Indonesia
Kabupaten Banyuwangi
Kabupaten Banyuwangi
Lokasi Banyuwangi di Indonesia
Koordhinat: 8°10′8″S 113°42′8″E / 8.16889°S 113.70222°E / -8.16889; 113.70222
Negara Indonésia
Negeri Jawa Timur
Kawangun18 Desember 1877
Dinaiktaraf sebagai Kabupaten1950
Pamaréntahan
 • JinisKabupaten
 • BupatiIpuk Fiestiandani
 • Wakil BupatiSugirah
Laladan
 • Gunggung5.782,50 km2 (223,260 sq mi)
Élepasi5 m (16 ft)
Cacah warga (2012)
 • Gunggung2,100,000 wong
Demonym(s)Banyuwangen
Demografi
 • Kelompok etnikOsing, Jawa, Madura, Bali, Melayu, Mandar, Bugis Muncar, Arab, Cina
 • AgamaIslam (93.50%), Hindu (3.90%), Kristen (1.25%), Katolik (0.72 %), Budha (0.6%), Kejawen 0.03% [1]
Zona wektuBahagian Barat Indonesia (UTC+07:00)
Poskod684XX
Kod Panggilan+62 333
GeocodeID-JW
Kodhe ISO 3166ID-BYW
Plat KenderaanP
Situs wèbbanyuwangikab.go.id

Sajarah besut

Pembentukan Kabupatèn Banyuwangi diwiwiti kanthi anané krajan Blambangan. Ing taun 1743 kabèh Jawa Wétan (kalebu Blambangan) dijupuk saka VOC. Nanging, pirang-pirang dékade mengko sawisé Inggris berhasil ngrebut Blambangan lan nyipta kantor perdagangan. Iki nyebabaké VOC njupuk alih wilayah Blambangan lan sakiwa tengené. Wilayah iki banjur dikenal kanthi jeneng Banyuwangi. Sajroné perjuangan kasebut, uga ana perang Puputan Bayu sing kalebu bagèan prosès kelairan Kabupatèn Banyuwangi.[2]

Géografi besut

7,43° – 8,46° Lintang Kidul dan 113,53° – 114,38° Bujur wétan

Papréntahan besut

Kabupatèn Banyuwangi ketata saking 25 kacamatan,---kalurahan lan---désa. Kacamatan-Kacamatan ing kabupatèn iki yaiku:

Demografi besut

Populasi Banyuwangi cukup beragam, suku Osing sing mayoritas. Nanging, ana uga suku Madura lan Jawa sing cukup gedhe, uga kelompok minoritas kayata suku Bali lan Bugis.

Suku Osing iku asli saka Kabupaten Banyuwangi lan biasane dianggep minangka sub-suku saka suku Jawa. Dheweke nggunakake basa Osing sing dikenal minangka salah sawijining basa Jawa paling tuwa. Kesenian asli Banyuwangi antara lain kuntulan, gandrung, jaranan, barong, janger lan seblang. Basa lan kabudayan suku Osing minangka warisan basa lan budaya Blambangan, ora kena pengaruh basa lan budaya Bali, kaya sing dikira saperangan masyarakat.

Transportasi besut

Ibu kota Kabupaten Banyuwangi 239 kilometer sisih wetan Surabaya. Kutha Banyuwangi minangka ujung paling wetan saka Jalur Pantura, uga titik sepur paling wetan ing pulo Jawa.

Saka Surabaya, Kabupaten Banyuwangi bisa ditempuh liwat rong dalan, yaiku Jalur Lor lan Jalur Kidul. Jalur Lor minangka bagéan saka Jalur Pantura sing wiwit saka Daru Ujung Kulon nganti Pelabuhan Ketapang, dene Jalur Kidul minangka cabang saka Jalur Pantura saka Kabupaten Pasuruan liwat Kabupaten Lumajang lan Kabupaten Jember. Pelabuhan Ketapang dumunung ing sisih lor kutha Banyuwangi, lan nyambungake Jawa karo Bali liwat ferry. Kanggo transportasi udara, ana Bandara Banyuwangi sing nyambungake Banyuwangi karo kutha Denpasar, Bali, Surabaya, Jakarta lan Kuala Lumpur [3], Malaysia.

Pemerintahan besut

Daftar Bupati besut

No Bupati Mulai menjabat Akhir menjabat Prd. Wakil Bupati Ket.
1   Temenggung Wiroguno I

(alias Mas Alit)

1773 1782 1
2   Temenggung Wiroguno II

(alias Mas Talib)

1782 1818 2
3   Temenggung Surenggrono 1818 1832 3
4   RT. Wiryo Adi Danuningrat 1832 1867 4
5   RT. Pringgokusumo 1867 1881 5 [ket. 1]
6   RT. Aryo Sugondo 1881 1888 6 [ket. 2]
7   RT. Astro Kusumo 1888 1889 7
8   RT. Surenggono 1889 1905 8
9   RT. Kusumonegoro 1905 1910 9
10   RT. Notodiningrat 1910 1920 10
11   R. Ahmad Noto Adi Suryo 1920 1930 11
12   R. Murtajab 1930 1935 12
13   R. Ahmad Prastika 1935 1942 13
14   R. Oesman Soemodinoto 1942 1947 14
15   R. Ahmad Kusumo Negoro 1947 1949 15
16   R. Moch. Sachrawisetio Abiwinoto 1949 1949 16
17   Sukarbi 1949 1950 17
(14)   R. Oesman Soemodinoto 1950 1955 18
18   Soegito Noto Soegito 1955 1965 19
20
19   Soewarso Kanapi

S.H.

1965 1966 21 [ket. 3]
20   Letkol (Purn.)Djoko Supaat Slamet 1966 1978 22
21   Soesilo Suharto, S.H 1978 1983 23
22   S. Djoko Wasito 1983 1988 24
23   Harwin Wasisto 1988 1991 25
24   Kol Pol. (Purn) HT. Purnomo Sidik 1991 2000 26
27
25   Ir.Samsul Hadi 2000 2005 28 Abdul Kadir
26   Ratna Ani Lestari S.E., M.M 2005 2010 29 Yusuf Nur Iskandar
27   Abdullah Azwar Anas 2010 2015 30 Yusuf Widyatmoko
* Zarkasi

(Pejabat)

22 Oktober 2015 17 Februari 2016
(27)   Abdullah Azwar Anas 17 Februari 2016 2020 31 Yusuf Widyatmoko
(28)   Ipuk Fiestiandani 17 Februari 2021 Petahana 31 Sugirah [ket. 4]

Dewan Perwakilan besut

Partai Politik Jumlah Kursi dalam Periode
2014-2019 2019-2024
  PKB 10   9
  Gerindra 5   5
 PDI Perjuangan 10   12
  Golkar 7   5
  NasDem 2   5
  PKS 2   2
  PPP 4   4
  PAN 1   0
  Hanura 4   2
  Demokrat 5   6
Jumlah Anggota 50   50
Jumlah Partai 10   9

Pariwisata besut

 
Pantai Plengkung, salah satu Pantai dengan ombak terbaik terbaik di dunia.
  • Kabupatèn Banyuwangi duwé akèh papan wisata kayata:[6][7][8]
  • Kawah Ijen
  • Pantai Boom
  • Pantai Plengkung
  • Pantai Rajegwesi
  • Pulo Abang
  • Watu Dodol
  • Teluk Ijo
  • Teluk Biru
  • Pantai Lampon
  • Pantai Blimbingsari
  • Pantai Wedi Ireng
  • Pantai Sukomade
  • Pantai Bangsring
  • Pantai cemara
  • Rawa Bayu
  • Rawa rembulan
  • Omah wit
  • Omah Ngambang
  • Waduk Sidodadi
  • Waduk Bajulmati
  • Pulo Tabuhan
  • Air Terjun Lider
  • Air Terjun Wonorejo (Tirto Kemanten)
  • Air Terjun Jagir Kab
  • Air Terjun Antogan
  • Air Terjun Selendangarum
  • Wisata Osing
  • Wisata Rafting Sungai Badeng
  • Taman Blambangan
  • Taman Sritanjung
  • Taman Tirtawangi
  • Alam Indah Lestari
  • Mira Fantasi
  • Taman Komando
  • Taman Nasional Alas Purwo
  • Taman Nasional Meru Betiri
  • Taman Nasional Baluran
  • Savanna Sadengan
  • Job Park
  • Tur Sejarah Asrama Inggris

Warisan budaya besut

  • Situs Umpak Songo
  • Situs Siti Inggil
  • Klenteng Ho Tong Bio

Masakan Banyuwangi besut

Masakan besut

Kabupaten Banyuwangi nduweni macem-macem panganan khas Banyuwangi, kalebu:

  • Sego tempong
  • Sego cawuk
  • Pindang Srani
  • Sego Gecok
  • Sego Golong
  • Sate Kalak
  • Pecel Pitik
  • Sambel Lucu
  • Jangan Kelor
  • Jangan Kesrut
  • Jangan Pakis
  • Jangan Lobok
  • Jangan Lompong
  • Jangan Bobohan
  • Jangan Jawar
  • Jangan Leroban
  • Jangan Pol
  • Jangan Klenthang
  • Jangan Bung
  • Pelasan Oling
  • Pelasan Uceng
  • Peceg Lele
  • Uyah Asem Pitik
  • Kupat Lodoh
  • Pindang koyong
  • Bothok Simbukan
  • Bothok Tawon
  • Ayam Pedas Genteng
  • Rujak Letog
  • Sambel Pedho
  • Sambel Pindang
  • Sambel Pete
  • Oseng-oseng Pare
  • Bindol Pakem
  • Tahu Petis
  • Wiyongkong
  • Rujak soto
  • Pecel Thotol
  • Lak-lak

Jajanan tradisional besut

Kabupaten Banyuwangi nduweni macem-macem jajanan khas pasar Banyuwangi, antarane:

  • Bagiak
  • Sale Pisang Barlin
  • Kelemben
  • Satuh
  • Manisan Cerme
  • Manisan Pala Kering
  • Manisan Tomat
  • Manisan Kolang-kaling
  • Ladrang
  • Kacang Tanah Open Asin
  • Dodol Salak
  • Sale Pisang Anggur
  • Loro Kencono
  • Karang Emas
  • Kolak Gepuk
  • Widaran
  • Wiroko
  • Petulo
  • Ketan Kirip
  • Onde – Onde
  • Tahu Walek

Ombenan besut

Kabupaten Banyuwangi nduweni macem-macem ombenan khas Banyuwangi, antara liya:

  • Secang
  • Selasih
  • Ronde
  • Angsle
  • Caok
  • Setup Semarang
  •  
    Petirtan di Pura Beji Ananthaboga dan Pelinggih Ganesha
    Kolak Duren
  • Kopi Luak
  • Kopi Lanang
  • Kopi Kemiren
  • Es Gedang Ijo
  • Es Temu lawak

Kabupaten Banyuwangi nduweni macem-macem oleh-oleh khas Banyuwangi, antara liya:

 
Penari Gandrung di depan acara Pentas Seni.
  • Awug (Iwel-iwel)
  • Pirates
  • Serabi Solo
  • Omong kosong
  • Jenang Kudus
  • Jenang Bedil
  • Makna jeneng pisanan Mutioro
  • Jenang Selo
  • Bodho
  • Apem Takir
  • Lak-lak
  • Preseden
  • Ayo
  • wadon
  • Setelan polo

Kabudayan besut

Kajawi minangka papan persimpangan saking Jawa tumuju Bali, Kabupaten Banyuwangi ugi dados papan patemon maneka warni kabudayan saking maneka daerah. Kabudayan masyarakat Banyuwangi diwarnai dening budaya Jawa, Bali, Madura, Melayu, lan Eropa kang pungkasane dadi kabudayan lokal kang durung nate ditemokake ing dhaerah apa wae ing pulo Jawa. ing Banyuwangi

Bathik besut

Bathik sing diarani jati diri Bangsa Indonesia ora bisa dipungkiri. Wontenipun satemene minangka perangan saking pagesangan masarakat Indonesia mliginipun tiyang Jawi. Motif-motif kasebut diilhami ora adoh saka urip saben dina. Semono uga karo banyuwangi, ana sawetara motif sing misuwur, yaiku

 
Gamelan Banyuwangi yang mengiringi tari gandrung.
  • Gajah oling
  • Paras Gempal
  • Sekar Jagad
  • Kangkung Setingkes
  • Mata Ayam

Batik jinis iki minangka perangan saka Motif Batik Istimewa Banyuwangi sing isih urip lan ngrembaka ing kalangan masyarakat lokal.

Kesenian tradhisional

Kesenian tradisional khas Banyuwangi meliputi:

Kesenian iki kalebu kesenian khas Banyuwangi sing isih urip lan ngrembaka ing kalangan masyarakat setempat.

Lagu Daerah besut

  • Umbul-Umbul Blambangan
  • Ugo-Ugo
  • Banyuwangi Ijo Royo-Royo
  • Seblang Lukinto

Musik khas Banyuwangi besut

Gamelan Banyuwangi kang mligi digunakake ing beksan Gandrung iki nduweni ciri khas dhewe-dhewe, anane biola loro, salah sijine didadekake pangripta tembang. Miturut sejarah, wong Eropa weruh pagelaran Gandrung sing diiringi suling watara abad 19 lan nyoba nylarasake karo biola sing digawa. Irama sing diasilake biola nyentuh atine para penonton lan wiwit iku biola wiwit ngganti suling amarga bisa ngasilake nada dhuwur sing ora bisa diasilake dening suling.

Alat musik tradisional sing digunakake kanggo gamelan Banyuwangi yaiku:

  • Kluncing, yaiku piranti musik segi telu sing digawe saka kawat wesi kandel, lan muni nganggo alat perkusi sing digawe saka bahan sing padha.
  • Kendhang  sing meh padha karo kendhang sing digunakake ing gamelan Sunda lan Bali. Biasane cacahe siji utawa loro, fungsine khendhang minangka pemimpin musik.
  • Kethuk saka wesi cacahe loro lan digawe maneka ukuran, miturut pangaturan. "Kethuk estri" (feminin) sing gedhe, lan ing gamelan Jawa diarani Slendro, dene "kethuk jaler" (maskulin) diatur siji nada luwih dhuwur. Fungsi kethuk ing kene ora mung minangka penguat utawa panyengkuyung irama kaya ing gamelan Jawa, nanging uga digabungake karo kluncing kanggo nututi irama gendhing.
  • Kempul ing gamelan Banyuwangi (mligi Gandrung) mung dumadi saka piranti gong wesi sing kadhangkala diselingi "saron bali" lan angklung.

Saliyane gamelan kanggo beksan Gandrung, gamelan kang digunakake kanggo pagelaran Angklung Caruk iki rada beda karo gamelan Gandrung amarga saka angklung pring kang dilaras, miturut nada. Kanggo gamelan ronda, kabeh piranti musik digawe saka pring, dene kanggo pagelaran Janger digunakake gamelan Bali lan Rengganis, gamelan Jawa komplit. Mliginipun kesenian Hadrah Kunthulan ngginakaken rebana, beduk, kendhang, biola lan kadang bonang (disebut “reong” ing gamelan Bali).

Modernisasi uga ora bisa dihindari ing seni karawitan Banyuwangi, kanthi muncule maneka warna variasi musik kang arupa tetandhingan tradhisional lan modern, kayata Kunthulan Ciptaan, Gandrung Ciptaan, Kendhang Kempul Ciptaan lan Janger Campursari. Pertandhingan kasebut nggabungake unsur elektronik ing musik lan dadi seni populer ing masyarakat. Nanging, sawetara ahli budaya kuwatir yen kesenian kasebut bakal mengaruhi seni klasik sing wis atusan taun ngrembaka.

Referensi besut

  1. "Kabupaten Banyuwangi Dalam Angka 2016" Archived 2017-08-07 at the Wayback Machine., diakses 07 Agustus 2017
  2. "Profil". banyuwangikab.go.id. 2021-10-12. Dibukak ing 2021-10-12.
  3. [1]
  4. Sejarah PKI Di Banyuwangi dan Pembantaian Cemethuk 18 Oktober 1965
  5. (Forum Pembaca KOMPAS) Pembunuhan Massal pada 1965-1967 di Surabaya, Malang, dan Pasuruan
  6. "salinan arkib". Diarsip saka sing asli ing 2015-11-21. Dibukak ing 2021-01-28.
  7. "salinan arkib". Diarsip saka sing asli ing 2015-11-21. Dibukak ing 2021-01-28.
  8. "salinan arkib". Diarsip saka sing asli ing 2016-10-26. Dibukak ing 2021-01-28.
  1. Keturunan Tawangalun dari Blambangan terakhir yang memegang jabatan bupati
  2. Bupati yang berasal dari Praja Mangkunegaran
  3. Diduga terlibat PKI[4][5]
  4. Bupati Banyuwangi terpilih

Deleng uga besut

Pranala njaba besut