Rigoletto inggih punika opera 3 babak ingkang dipunèwahi déning Giuseppe Verdi. Libretto Italianya dipunsèrat déning Francesco Maria Piave dhedhasar drama pementasan Le roi s'amuse déning Victor Hugo. Pertunjukan kapisan opera punika dipunsèlenggarakakèn ing Gran Teatro La Fenice, Venesia ing tanggal 11 Maret 1851. Miturut anggapan Persatuan Opera Amérika, Rigoletto inggih punika opera ke-9 ingkang paling asring dipunmainakèn ing Amérika Utara[1].

Latar belakang besut

Verdi sampun dipunsuwun déning Teatro La Fenice ing Venesia kanggé ndamèl suatu opera ènggal kanggé dipunmainakèn ing ngriku. Ing wanci punika, Verdi sampun dipuntepang lan dados dramawan tersohor, piyambakipun dipunparingi kebebasan kanggé milih kesenian ingkang dipungemari.

Piyambakipun nyuruh Piave (ingkang sampun mbantu kanggé opera–opera sadèrèngipun punika kados ta Ernani, I due Foscari, Macbeth, Il Corsaro lan Stiffelio) kanggé nguji lakon pementasan Kean déning Alexandre Dumas. Verdi lajeng kaewahan pikiran lan bersiap kanggé madosii suatu carita ingkang langkung bertenaga kanggé opera enggalipun. Boten lami lajeng, Verdi nemuaken karya Victor Hugo ingkang bertajuk Le roi s'amuse. Miturut, hasil makarya punika "ngandung kakuwatan posisi ingkang amat padu. Tema carita punika amat menarik, nggambaraken sesuatu ingkang ageng lan gadhah gaya. punika ya iku ciptaan ingkang wigati kanggé jinis bangsa lan lapisan umur". Pertunjukan perdana angsal atur sapala meriah, lan keesokan dintenipun aria nyanyian Adipati, La donna è mobile, dipunnyanyiaken déning kathah tiyang ing jalanan. Kangge ngirangi risiko akibat menjiplak, Verdi meksa penyanyi lan pemusiknya bersumpah kanggé boten memberitahu punapa-punapa dateng tiyang jawi sadèrèngipun ndalu pisungsung. Ingkang maragani tokoh Adipati, Mirate dpunipaksa bersumpah supados piyambakipun badhé nyanyiakaen lan menyiulkan melodi lagu punika. Piyambakipun namung naté gladen menyanyikan La donna è mobile pinten-pinten ndalu sadèrèngipun pertunjukan punika. Puteri Felice Varesi (pemeran Rigoletto) ngendikan, ayahipun leres-leres ngeraos boten nyaman ngagem ponok palsu (salah satunggaling péranganing rasukan badut) lan dados panik ketika tiba pérangan ing wanci punika beraksi ig inggil pentas. Verdi nyadari Varesi kaku ing tepi panggung lan menolakipun ing pentas. Punika njalari hampir terjatuh ketika muncul ing inggil pentas. Penonton tertawa lan terhibur amargi nyangka manawi punika inggih punika péranganing aksi dramanipun.

 
Giuseppe Verdi, olèh Giovanni Boldini, 1886 (Gladri Nasional Seni Modern, Roma)

Ingkang maragani besut

Peran Jinis swara Casting pembukaan
11 Maret 1851 [2]
(komponis:-)
Rigoletto, badut Adipati dari Mantova bariton Felice Varesi
Gilda, anak perempuan Rigoletto soprano Teresa Brambilla
Duke dari Mantua tenor Raffaelle Mirate
Sparafucile, pembunuh bayaran bass Paolo Damini
Maddalena, kakak Sparafucile kontralto Annetta Casaloni
Giovanna, perawat Gilda mezzo-soprano Laura Saini
Contea Ceprano bass Andrea Bellini
Contessa Ceprano, isteri Count Ceprano mezzo-soprano Luigia Morselli
Matteo Borsa, bangsawan tenor Angelo Zuliani
Contea Monterone bariton Feliciano Ponz
Marullo bariton Francesco De Kunnerth
Pembantu contea bass Giovanni Rizzi
Pembuat pengumuman mezzo-soprano

Alur besut

Latar: Mantova dan sekitarnya.
Jaman: abad kaping 16.

Aria-aria kaloka besut

  • "Questa o quella"-Adipati Mantova, dalam babak I, Adegan I
  • "Pari siamo!" (Kita sama)-Rigoletto, dalam babak I, Adegan II
  • "Figlia! Mio padre!" (Anakku! Ayahku!)-Rigoletto & Gilda, dalam babak I, Adegan II
  • "Gualtier Maldè!... Caro nome" (Wahai nama)-Gilda, dalam babak I, Adegan II
  • "Ella mi fu rapita!" (Ia dicuri dariku!)-Adipati Mantova, dalam babak II, Adegan I
  • "Parmi veder le lagrime"-Adipati Mantova, dalam babak II, Adegan I
  • "Possente amor mi chiama"-Adipati Mantova, dalam babak II, Adegan I
  • "Cortigiani, vil razza dannata"-Rigoletto dalam babak II, Adegan I
  • "Tutte le feste al tempio"-Gilda, dalam babak II, Adegan I
  • "La donna e mobile" (Wanita tidak berpendirian tetap)-Adipati Mantova, dalam babak III, Adegan 1
  • "Un dì, se ben rammentomi... Bella figlia dell'amore" (Cinta seorang anak yang jelita)-Duca, Rigoletto, Gilda & Maddalena, dalam babak III, Adegan I
  • "V'ho ingannato"-Rigoletto & Gilda, dalam babak III, Adegan I

Diskografi terpilih besut

Artikel utama: Diskografi Rigoletto
Catatan: "Kat:" inggih punika cekakan nomer katalog perusahaan rekaman; nanging ASIN inggih punika nomer rujukan amazon.com

Media besut

Tahun Penyanyi-pemeran
(Adipati Mantova, Rigoletto, Gilda)
Komponis,
rumah opera dan orkestra
Label
1955 Giuseppe di Stefano,
Tito Gobbi,
Maria Callas,
Nicola Zaccaria,
Adriana Lazzarini
Tullio Serafin,
orkestra dan koor Teatro alla Scala
audio CD (mono): EMI
Kat: 747469
1971 Luciano Pavarotti,
Sherrill Milnes,
Joan Sutherland,
Martti Talvela,
Huguette Tourangeau
Richard Bonynge,
London Symphony Orchestra
Ambrosian Opera Chorus
audio CD: London
Kat: 414-269-2
1977 Plácido Domingo,
Cornell MacNeil,
Ileana Cotrubas,
Justino Díaz,
Isola Jones
James Levine,
Metropolitan Opera orchestra and chorus
DVD: Deutsche Grammophon
Kat: 00440 073 0930
1982 Luciano Pavarotti,
Ingvar Wixell,
Edita Gruberova,
Ferruccio Furlanetto
Victoria Vergara
Riccardo Chailly,
Wiener Philharmoniker
Konzertvereinigung Wiener Staatsopernchor
DVD: Deutsche Grammophon
Kat: 00440 073 4166
DVD: Decca Records
Kat: 071401
Enrico Caruso menyanyikan La donna è mobile (1908)

Ana masalah nalika muter barkas iki? Waca pitulung médhiya.

Buku rujukan besut

  • The Opera Goer's Complete Guide olèh Leo Melitz, versi 1921

Cathetan suku besut

  1. "Top 20 dari OPERA Amerika". Diarsip saka sing asli ing 2008-02-13. Dibukak ing 2012-12-31.
  2. Pratélan penyanyi-pemeran dari Budden, Julian: The Operas of Verdi (Cassell), jilid 1, hal. 476.

Pranala njaba besut