Amangkurat III
Artikel iki prelu dirapèkaké supaya jumbuh karo wewaton artikel WikipédiaPanjenengan bisa mbiyantu ngrapèkaké artikel iki kanthi mérang dadi paragraf-paragraf utawa wikifikasi. Sawisé dirapèkaké, tandha iki kena dibusak. |
Sri Susuhunan Amangkurat Mas, utawi asring ugi kaserat minangka Amangkurat III utawi Sunan Mas (tanggal lair boten dipunmangertosi, séda ing Sri Lanka taun 1734), inggih punika Raja Kasunanan Kartasura ingkang jumeneng antawis taun 1703– 1705.[1]
Asmadalem
besutNama aslinipun inggih punika Radén Mas Sutikna. Miturut Babad Tanah Jawi, piyambkipun minangka putra tunggal saking Amangkurat II, amargi ibunipun sampun ngguna-guna garwa sanèsipun supads mandhul. Mas Sutikna ugi ajejuluk Pangeran Kencet, amargi gadhah cacat ing pérangan tungkak..[2]
Dipuncariyosaken ugi bilih Mas Sutikna watakipun boten saé, gampil duka lan sréi manawi wonten priya sanès ingkang langkung gagah. Nalika njabat minangka Adipati Anom, piyambakipun palakrama kaliyan sedhérékipun, ingkang nama Radén Ayu Lembah, putri Pangéran Puger. Nanging gawrwanipun lajeng dipunpegat amargi slingkuh kaliyan Radén Sukra, putra Patih Sindureja.
Radén Sukra lajeng dipunpejahi déning utusan Mas Sutikna, déné Pangeran Puger dipunpaksa ngukum mati Ayu Lembah, putrinipun piyambak. Mas Sutikna lajeng palakrama kaliyan Ayu Himpun rayi Ayu Lembah.
Pasulayan kaliyan Pangeran Puger
besutAmangkurat III minggah ing dhampar kencana jumeneng nata ing Kartasura nggantosi Amangkurat II ingkang séda taun 1702. Konon, miturut Babad Tanah Jawi, sajatosipun wahyu keprabon dhawah dhumateng Pangeran Puger.
Panjurung tumrap Pangeran Puger saking para pejabat ingkang boten remen kaliyan papréntahanipun raja ingkang énggal mau. Babagan punika damel Amangkurat III kuwatos. Piyambakipun megat Raden Ayu Himpun lan ngangkat prameswari énggal, satunggaling kenya saking désa Onje.
Tekanan tumrap kulawarganipun damel Raden Suryokusumo (putra Pangeran Puger) ngraman. Amangkurat III ingkang kawedén lajeng ngurung Pangeran Puger sakulawarga. Nanging lajeng dipunbebasaken malih amargi panyuwunan saking Patih Sumabrata.
Panjurung dhateng Pangeran Puger saperlu ngrebut tahta malih. Pungksanaipun, nalika taun 1704, Amangkurat III ngirim utusan saperlu mejahi Pangeran Puger sakulawarga, nanging sasaranipun punika langkung rumiyin pindhah dhatang Semarang.]].[3]
Ninggalaken Kartasura
besutPangeran Puger ing Semarang pikantuk panyengkuyung saking VOC,,[4] tamtu kémawon kanthi syarat-syarat ingkang nguntungaken Walanda. Piyambakipun lajeng ngankat dhirinipun minangka raja kanthi gelar Pakubuwana I. Gabungan pasukanipun ébah taun 1705 saperlu ngrebut Kartasura. Amangkurat III yasa pertahanan ing Ungaran dipunpimpin Pangeran Arya Mataram, pakdhénipun, ingkang méndel-méndel malah njurung Pakubuwana I.
Arya Mataram saged kasil mbujuk Amangkurat III saperlu nianggalaken Kartasura. Piyambakipun lajeng gabung kaliyan Pakubuwana I, ingkang minangka kakangipun piyambak.
Papréntahan Amangkurat III ingkang singkat punika minangka kutukan Amangkurat I dhumateng Amangkurat II ingkang sampun ngracuni unjukanipun nalika mlajar nalika Kesultanan Mataram runtuh akibat pemberontakan Trunajaya taun 1677 rumiyin.
Konon, Amangkurat II dipunkutuk bilih keturunanipun boten wonten ingkang dados raja, kejawi satunggal tiyang (Amangkurat III) punika ugi namung sekedhap. Cariyos kutukan punika saged kapanggihaken wonten ing Babad Tanah Jawi ingkang dipunserat nalika reh paprintahanipun raja tedhak turune Pakubuwana I saéngga kaleresanipun awrat dipunbukteaken.
Kapustakan
besut- Abdul Muis. 1999. Surapati. cet. 11. Jakarta: Balai Pustaka* Babad Tanah Jawi, Mulai dari Nabi Adam Sampai Tahun 1647. (terj.). 2007. Yogyakarta: Narasi
- M.C. Ricklefs. 1991. Sajarah Indonesia Modern (terj.). Yogyakarta: Gadjah Mada University Press
- Moedjianto. 1987. Konsep Kekuasaan Jawa: Penerapannya olèh Raja-raja Mataram. Yogyakarta: Kanisius
- Purwadi. 2007. Sajarah Raja-Raja Jawa. Yogyakarta: Media Ilmu
Cathetan suku
besut
Kang sadurungé Amangkurat II |
Sunan Kartasura 1702-1705 |
Kang sawisé Pakubuwana I |