Anggrèk: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
udhara -> udara (éjaan baku), replaced: udhara → udara (2)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: adaptasi → adhaptasi, biasa → biyasa (4), biasané → biyasané (4), dikenal → kaloka (2), disebut → ingaran (2), genus → gènus, hubungan → gegayutan, khas → kas (2), khusus → mirunggan, mbentuk → mujudaké (2), mi...
Larik 21:
}}
 
'''Suku anggrèk-anggrèkan''' utawa '''Orchidaceae''' iku [[familia|suku]] [[tetanduran ngembang]] kanthi anggota jinis paling akèh. Jinis-jinisé kasebar wiyar saka laladan tropika teles tekan wewengkon sirkumpolar, senadyansanadyan sebagéyansapérangan gedhé anggotané ditemokaké ing laladan tropika. Akèh-akèhé anggota suku iki urip minangka [[epifit]], utamanémligi sing asalé saka laladan tropika. Anggrèk ing laladan iklim sedheng biasanébiyasané utip ing lemah lan mbentukmujudaké umbi minangka cara adaptasiadhaptasi marang [[usum adhem]]. Organ-organé sing umumélumrahé kandel lan "ndaging" (sukulen) marakaké tahan ngadhepi tekanan sumadyaning [[banyu]]. Anggrèk epifit bisa urip saka embun lan udara lembab.
 
Anggota pentingwigati sing dikenalkaloka manungsa ya iku anggrèk hias sarta [[panili]].
 
== Ciri-ciri botani ==
 
Anggota suku iki umumélumrahé nduwèniduwé organ-organ sing [[sukulen]] utawa "ndaging": kandel kanthi kandhutan banyu sing dhuwur. Mila bisa urip ing kaanan banyu sithik. Banyu diantuki saka udan, embun, utawa uapuwab banyu ing udara. Nanging, senadyansanadyan mangkono, anggrèk ora ditemokaké ing laladan ara-ara amarya pangoyotané ora intensif. Anggrèk seneng cahya [[srengéngé]] nanging ora langsung saéngga anggrèk biasabiyasa ditemokaké ing alam minangka tetanduran njogan alas utawa ing sangisoring naungan. Minangka tetanduran hias, anggrèk tahan ing njeron ruwang.
 
Oyoté serabut, ora jero. Jinis-jinis epifit ngembangaké oyot sukulen lan nèmplèk ing watangé [[wit]] papané tuwuh. Ing kulit oyot sok ditemokaké jamur oyot ([[mikoriza]]) sing [[simbiosis]] karo anggrèk.
 
Watang anggrèk ros-rosan. Anggrèk sing urip ing lemah ("anggrèk lemah") watangé cendhak lan umumélumrahé mèmper [[umbi]]. Sauntara iku, anggrèk epifit watangétuwuh apik, asring saya kandel lan kareksa lapisan lilin kanggo nyegah panguapan sing kakèhen. Tuwuhing watang bisa asifat "saya dawa" (monopodial) utawa "saya amba" (simpodial), gumantung genusé.
 
Godhong anggrèk biasanébiyasané oval dawa kanthi balung godhong uga dawa, khaskas godhong [[monokotil]]. Godhongé bisa uga saya kandel lan nduwèniduwé fungsi minangka panyimpen banyu.
 
Kembang anggrèk wanguné khaskas lan dadi panyiri sing mbédakaké saka anggota suku liya. Kembang-kembang anggrèk kasusun majemuk, mijil saka gagang kembang sing dawa, mijil saka kelèk godhong. Kembangé simetri bilateral. Helaian [[Kelopak kembang]] (sepal) biasanébiyasané warnané mèmper karo [[mahkota kembang]] (saéngga disebutingaran [[tepal]]). Sak helai mahkota kembang kamodifikasi mbentukmujudaké kaya "ilat" sing ngreksa sawijining struktur aksesoris sing nggawa [[benang sari]] lan [[putik]]. Benang sari nduwèniduwé gagang cendhak banget kanthi loro [[kepala sari]] wangun cakram cilik (disebutingaran "pollinia") lan kareksa déning struktur cilik sing kudu dibukak déning [[srangga]] panyerbuk (utawa manungsa kanggo [[panili]]) lan nggawa serbuk sari nuju cangkem putik. Tanpa direwangi organisme panyerbuk, ora bakal dumadi panyerbukan.
 
[[Woh]] anggrèk wanguné kapsul sing wernané ijo, yèn wis tuwa lan mateng dadi garing lan kabukak ing pinggir. [[Wiji]]né cilik banget tur enthèng, saéngga gampang kagawa angin. Wiji anggrek ora nduwé jaringan panyimpen cadangan pangan; malah [[embrio]]né durung mateng sampurna. Wiji bakal thukul yèn tiba ing medium sing selaras lan terus tuwuh nganti mateng.
Larik 41:
== Pamanfaatan ==
 
Anggrèk dikenalkaloka minangka tetanduran hias populèr sing dijupuk kembangé. Kembang anggrèk éndah banget lan variasiné mèh ora winates. Anggrèk biasabiyasa didol minangka tetanduran pot utawa minangka [[kembang potong]]. Indonésia nduwèniduwé akèh jinis anggrèk, utamanémligi anggrèk epifit sing urip ing [[wit|wit-witan]] alas saka Sumatra tekan Papua. [[Anggrèk bulan]] iku kembang pesona bangsa Indonésia. Anggrèk uga dadi kembang nasional [[Singapura]] lan [[Thailand]].
 
Anggrèk asring dipigunaaké minangka simbolsimbul saka rasa [[tresna]], kaméwahan, lan kaéndahan sakwéné maabad-abad. Bangsa [[Yunani]] migunaakémigunakaké anggrèk minangka simbolsimbul kajantanan, sauntara bangsa [[Tiongkok]] ing jaman biyèn percaya yèn anggrèk iku tetanduran sing ngetokaké ganda arum saka awaké Kaisar Tiongkok.
 
Ing pertengahan zamanjaman, anggrèk nduwèniduwé peran wigati ing pangembangan tèkniktèhnik pangobatan migunaakémigunakaké tetanduran. Panggunaané uga mawiyar nganti dadi bahan ramu-ramuan lan malah naté dipracaya minangka bahan baku utama panggawéyan ramuan ramuan katresnan ing mangsa tartamtu. Nalika anggrèk mijil ing impèning wong, iki dipracaya minangka simbolsimbul representasi saka kabutuhan sing jero marang kalembutan, romantisme, lan kasetyan ing sawijining hubungangegayutan. Akiré, ing wiwitaning abad kaping 18, kegiyatan ngolèksi anggrèk wiwit dadi kagiyatan sing akèh dilakoni ing saindenging donya, utamanémligi amarga kaéndahan tetanduran iki.
 
Panili (''Vanilla planifolia'') uga arupa anggota suku anggrèk-anggrèkan. Tetanduran iki dimanfaataké wohé. Kanggo ngasilaké woh, panili kudu "dikawinké" déning [[manungsa]], amarga [[srangga]] ora bisa urip ing sanjabaning laladan asalé, senadyansanadyan saiki usaha-usaha nuju pamanfaatan srangga wiwit dilakoni.
 
=== Jinis-jinis anggrèk hias ===
Panyebutan jinis anggrèk hias biasabiyasa disebutaké kanthi jeneng genusé waé amarga akèh banget hibrida antarspesies lan antargenus sing wis gigawé. Akibaté, pananduran anggrèk nduwé sawijining aturan khususmirunggan sing rada "nyimpang" saka aturan pananduran [[botani]] biasabiyasa.
 
Ing ngisor iki jeneng-jeneng genusgènus anggrèk hias populèr:
* ''[[Cattleya]]'', kembangégedhé lan spektakulèr, nanging angèl dipiara
* ''[[Dendrobium]]'', tetanduran hias paling populèr ing antaraning jinis-jinis anggrèk
Larik 59:
* ''[[Phalaenopsis]]'', kapopulèrané nyeraki ''Dendrobium''. Anggrèk bulan iku jinisé
* ''[[Spathyphyllum]]'', anggrèk lemah
* ''[[Vanda]]'', biasanébiyasané minangka kembang potong
 
== Pranala njaba ==