Sapi: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: makhluk → makluk, kuat → kuwat (3), wedok → wédok, penyakit → lelara, nduwèni → duwé (5), kayata → kaya ta (5), isa → bisa, bagian → pérangan (2), kewan → kéwan, wae → waé, umume → umumé, yén → yèn
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: akeh → akèh, apadéné → apa déné, cairan → cuwèran, Galeri → Gladri, gedhe → gedhé (9), genus → gènus, Jawa Timur → Jawa Wétan, mengkono → mangkono, ndadekake → ndadèkaké, ordo → ordho, Sumatera Utara →...
Larik 18:
}}
 
'''Sapi''' iku kéwan [[ternakraja-kaya]] saka familia [[Bovidae]] lan subfamilia [[Bovinae]].<ref name="internet5"/> Saliyané dipiara kanggo nggarap [[sawah]] (déning wong tani) kaya ta (narik [[luku]], [[garu]],lan liya-liyané), '''sapi''' uga bisa dijupuk [[susu]] lan [[dagingé]].<ref name="internet5"/> Daging sapi rasané énak lan bisa digawé werna-werna masakan.<ref name="internet5"/> Saliyané iku [[kulit]] sapi uga bisa dimanfaatké kanggo gawé [[bedhug]], [[kendhang]], lan [[wayang kulit]].<ref name="internet5"/>
 
== Pakan Sapi ==
Pakan kéwan [[ternakraja-kaya]] kang [[tradisional]] umumélumrahé [[suket]], [[godhong jagung]], lan [[godhong]]-godhongan kaya ta godhong [[waru]], godhong [[pethet]], lan liya-liyané.<ref name="internet2"/>
Mengkono uga sapi, biyasané saliyané godhong-godhongan kaya mau uga kadang-kadang dicampuri [[katul]] ya iku [[glepung]] saka kulit [[beras]].<ref name="internet2"/> [[Katul]] iku digawé saka kulit [[beras]] kang digiling.<ref name="internet2"/>
Ananging bahan-bahan pangan kaya mau biyasané thukulé musiman.<ref name="internet2"/> Yèn wayah udan akèh sing thukul subur lan yèn wayah ketiga bakal padha [[garing]].<ref name="internet2"/> Apamanéh yèn wayah rendheng bakal mati kebaceken.<ref name="internet2"/> Mulané yèn wayah musim-musim kang tinamtu para peternak sapi bakal kangélan luru pakan sapi.<ref name="internet2"/> Saliyané iku, rega [[suket]] uga mundhak.<ref name="internet2">http://www.disnak.jabarprov.go.id(dipunundhuh tanggal 23 April 2011)</ref>
Larik 27:
 
== Habitat ==
Sapi ana kang diternak ing ''padang rumput'' lan diumbar urip bébas.<ref name="internet3"/> Modél ternakraja-kaya kang kaya ngéné iki kaya ta ing laladan [[Sumba]]-[[Sumbawa]] lan ing [[Éropah]] kang akèh ''padang rumput''.<ref name="internet3"/> Saliyané cara kang kaya mengkonomangkono ana uga sapi kang diternak kanthi cara dikandhang.<ref name="internet3"/> Dadi sapi-sapi mau urip ing kandhang sapi.<ref name="internet3"/> Sanajan uripé ing [[kandhang]], ananging sapi-sapi mau kanthi rutin dipakani lan dirumat.<ref name="internet3"/> Kandhang sapi kudu diresiki sawayah-wayah supaya sapi ora kena [[lelara]], saliyané iku sapi kudu dibedhiangi.<ref name="internet3"/> Sapi dibedhiangi kanthi cara diobongaké [[dami]] (wit pari) yèn wayah bengi.<ref name="internet3">[http://green.kompasiana.com/penghijauan/2011/04/13/jangan-membuang-makanan/ green.kompasiana.com](dipunundhuh tanggal 23 April 2011)</ref>
 
== Jinis Sapi ==
Larik 40:
| 01.
| Sapi Simental
| warna kulite [[coklat rada abang]]<br />wulu pérangan endhas<br />sikil wenane [[putih]]<br />awake gedhegedhé, keker<br />apike diopeni ing panggonan sing iklime sedheng. Biasane dimanfaatke daginge.
|-
| 02.
| Sapi Ongole
| wernane putih, rada klawu<br />gelambire wiwit ngisor rahang nganti dhadha<br />endhase dawa<br />kupinge cilik, kaku<br />kempole gedhegedhé, kulite kandel
|-
| 03.
Larik 52:
| 04.
| Sapi Limosin
| wernane soklat nom, kuning rada klawu<br />bentuk awake dawa, gedhegedhé<br />pas yèn diopeni ing iklim sedhengan
|-
| 05.
Larik 60:
| 06.
| Sapi Brangus
| wernane ireng<br />gulu lan kupinge cendhak<br />gegere lurus<br />awake gedhegedhé, keker<br />sikile gedhegedhé, kuwat<br />campuran anatarane sapi brahman lan angus
|-
| 07.
| Sapi Brahman
| wernane putih, awu-awu, utwa abang<br />gelambire saka rahang nganti dhadha<br />punuke ing dhuwur bahu<br />endhase dawa<br />kupinge gedhegedhé<br />kempole gedhegedhé<br />kulite kandel
|-
| 08.
| Sapi Aberden Angus
| wernane ireng<br />gulune cendhak<br />kuping cendhak<br />akehakèh wulu<br />geger lurus<br />awake gempal<br />sikile gedhegedhé, kuwat
|-
| 09.
| Sapi Bali
| wédok wernane abang semu emas<br />lanang wernane ireng<br />bokong mengisor wernane putih<br />sungune gedhegedhé, dawa, madhep mengarep<br />sikile kuwat
|}
{{clear}}
Larik 83:
{{Artikel utama|Susu}}
Susu sapi bisa digawé werna-werna panganan. Prinsip kanggo ngolah susu sapi ya iku [[pasteurilisasi]] lan [[sterilisasi]].<ref name="internet6">[http://library.usu.ac.id/download/fp/ternak-eniza2.pdf](dipunundhuh tanggal 23 April 2011)</ref>
Susu kalebu [[nutrisi]] sepisanan kanggo makluk kang lagi waé lair, kanggo kéwan apadénéapa déné kanggo manungsa.<ref name="internet6"/> Susu sapi duwé [[gizi]] kang akéh, amarga [[susu]] sapi ngandhut zat [[kimia]] kang dibutuhaké awak kaya ta [[Calsium]], [[Phosphor]], [[Vitamin A]], [[Vitamin B]] lan [[Riboflavin]] kang dhuwur.<ref name="internet6"/> Susu sapi gampang dicerna usus lan duwé [[protéin]], [[mineral]] lan [[vitamin]].<ref name="internet6"/> Telu-telune ndadekakendadèkaké [[susu]] sapi dadi bahan panganan kang ''fleksibel'' kang bisa diatur kadar lemaké, saéngga bisa jumbuh karo seléra [[konsumén]].<ref name="internet6"/>
Susu sapi uga bisa diolah saéngga duwé rasa [[strobérry]], rasa [[jeruk]], [[anggur]] lan buah-buah liyané.<ref name="internet6"/>
Susu kalebu bahan pangan héwani, ya iku arupa cairancuwèran [[putih]] kang diasilaké [[kéwan]] [[ternakraja-kaya]] lan kanthi cara diperes.<ref name="internet6"/>
Saiki, méh saben laladan duwé [[pabrik]] [[susu]].<ref name="internet6"/>
Ing [[SumateraSumatra UtaraLor]] susu diasilaké ing Kabupatén [[Deli]] [[Serdang]], [[Simalungun]], [[Binjai]] lan [[Medan]].<ref name="internet6"/> Ing pulo [[Jawa]], susu diasilake lan diproses ing laladan [[Jawa Barat]] ya iku [[Lembang]] lan [[ujung berung]], [[Jawa Tengah]] ya iku ing [[Semarang]], [[Ungaran]] lan [[Boyolali]] lan ing laladan [[Jawa TimurWétan]] ya iku ing [[Pujon]], [[Nongko jajar]], [[Batu]] lan [[Grati]].<ref name="internet6"/>
Ing [[Amérika Sarékat]], laladan-laladan penghasil [[susu]] ana ing kawasan urban utawa perkotaan kang akèh pandhudhuké.<ref name="internet6"/> Nagara péranganPraja [[Amérika Sarékat]] kang ngasilaké susu kaya ta [[Wisconsin]], [[California]], [[New York]], [[Minnesota]],[[Pensylvania]], [[Michican]], [[Ohio]] lan [[Iowa]].<ref name="internet6"/>
 
Susu sapi bisa dadi sumber [[protein]].<ref name="internet5"/> Para ilmuwan nerangaké yèn [[susu]] sapi bisa dadi pengganti [[ASI]] utawa [[''Air Susu Ibu'']].<ref name="internet5"/> Saliyané iku susu sapi bisa dadi [[nutrisi]] kang ora mbebayani tumprap kaséhatan awak.<ref name="internet5">[http://internasional.kompas.com/read/2011/04/15/12172950/China.Jual.Susu.Sapi.Serupa.ASI](dipunundhuh tanggal 23 April 2011)</ref>
Larik 110:
* [http://www.bluemoo.net/45cowfacts.html "45 Fun Facts About Cows"]
 
== GaleriGladri ==
{{Commons|Bos taurus}}
<gallery>