Kecipir: Béda antara owahan

'''Kecipir''' (''Psophocarpus tetragonolabus'' ([[L.]])) iku kalebu salah sawiji tetanduran [[dikotil]] kang wigati lan paling gedhé. Akèh tetanduran budidaya wigati kalebu sajroningsajeroning suku [[polong-polongan]], kanthi werna-werna kagunan: [[wiji]], [[woh]] (polong), [[kembang]], [[kulit kayu]], [[wit]], [[godhong]], [[umbi]], nganti [[oyot]]é kang biasabiyasa dipigunakaké manungsa. Paédahe ya iku bahan [[panganan]], ombènan, [[bumbu]] masak, [[zat pewarna]], [[pupuk ijo]], [[pakan kéwan]], bahan pangobatan, nganti [[racun]] diasilaké déning anggota-anggotané. Kecipir kang duwéni jeneng latinné [[Fabacéaé]] lan kondhang kanthi jeneng '''Leguminosae''' lan '''Papilionaceae'''.

Kecipir wis rada suwi dikenalkaloka ing IndonesiaIndonésia, amarga saben Kecamatan duwéni jeneng kang mligi ing saubering wewengkon IndonesiaIndonésia <ref name="buku1"/>. Ing laladan Indonèsia, Kecipir duwé jeneng dhéwé, saumpamané ing laladan :<ref name="buku1"/><ref name="internet3">[http://majarimagazine.com/2010/05/kecipir-tanaman-potensial-di-indonesia/]</ref>.

* [[Jawa Tengah]] lan [[Jawa TimurWétan]], ''[[cipir utawa kecipir]]'' <ref name="internet3"/>.

* [[SumateraSumatra BaratKulon]], lan [[SumateraSumatra UtaraLor]] ''[[kacang beling]]''<ref name="internet3"/>.

Sujarahé kecipir isih durung bisa diungkap, ana kang ngungkapaké yèn asalé saka [[Madagaskar]], la nana kang ngungkapaké saka [[Afrika]] [[Tropis]].<ref name="buku1">[Rismunandar.1986.Penghasil Protein dan Karbohydrat yang Serbaguna.Bandung:Penerbit Sinar Baru Bandung]</ref>. Kecipir iku wis tersebar ing [[Asia Tenggara]], kurang luwih abad 17, amarga digawa karo pedagang Arab <ref name="buku1"/>. Awit saka iku, abad 17 [[Indonésia]] kenal kecipir <ref name="buku1"/>. Ing [[Papua Nugini]], kecipir ditandur ing saben wewengkon kanthi 2000 metermèter luwih sakapunjul dhasaré [[segara]] <ref name="buku1"/>. Ing kana, kecipir dadi panganan rakyat nanging isih ditandur ala kadaré, kayatakaya ta ing tegalan lan buri omah <ref name="buku1"/>.

* Akaré, wujud akaré rada datar lan rada kandhel <ref name="buku1"/>. Wonten ing salah sawijiné akar utamanémligi, wujud umbi sing kira-kira diamèter 2–4&nbsp;cm <ref name="buku1"/>. Lan dawané 8–12&nbsp;cm.<ref name="buku1"/>.

* Wohé, bentuké segi papat, lan saben sisisisih bersayap rada gelombang <ref name="buku1"/>.

Bintil-bintil ireng kang ana, iku mbuktikaké yèn [[Rhizobium]] iku ana lan duwéni fungsi nampung zat “lemas” saka [[samirana]] utawa [[angin]] <ref name="buku1"/>. Godhong kecipir kang isih teles, iku ngandhut 5-15% zat [[protèin]], lan bisa kurang 25, 6% <ref name="buku1"/>. Yèn dimasak, bisa ningkataké zat [[protèin]] kang dipangan <ref name="buku1"/>. Kadar [[protèin]] biji kecipir dhuwur banget, ya iku 33, 6% <ref name="buku1"/>. Kadar [[lemak]] ±17, 5% lan zat [[karbohidrat]] ± 30% <ref name="buku1"/>. Kadar [[mineral]] kang bentuké awujud zat [[kapur]], [[pospor]] lan [[zat besi]] yèn dibandingaké karo zat liyané <ref name="buku1"/>. Kecipir ing kedudukankalungguhan kang paling dhuwur, yèn umbi kecipir digodhok, rada suwi ananging kadar zat [[protèin]], [[lemak]], lan [[karbohidrat]] ngluwihi zat-zat kang liyané <ref name="buku1"/>. Amarga zat [[protèin]] kang palung dhuwur ya iku 13,6%, yèn umbi-umbian iku mung 1-2% <ref name="buku1"/>. Kecipir iku tergolong [[Leguminose]], kang simbiosisé karo [[baktèri]] kang bisa nyerap zat lemas saka [[samirana]] utawa [[angin]] <ref name="buku1"/>. Sifat kang diduwénididuwèni tanduran iki, diarani “Rabuk Hijau” kaya “[[Crotalaria]]” (orok-orok) [[thephrosialan]] sapituruté <ref name="buku1"/>. Sifat [[Centrosema]] lan [[Calopogonium]] kang bisa nyuburaké tetanduran <ref name="buku1"/>. Yèn diumbaraké terlantar, kecipir iku duwéni paédah kang akèh banget <ref name="internet4">http://lestarimandiri.org/id/budidaya-tanaman-organik/tanaman-sayuran/94-sayuran/169-kecipir-indah-dengan-segudang-manfaat.html</ref>. Kandungan [[lemak]] kang paling endhék ana ing polong nom <ref name="buku1"/>. Yèn godhong kecipir umumélumrahé akèh [[vitamin]], utamanémligi [[vitamin A]] <ref name="internet4"/>.

[[Obat tradisional]]é wong [[Jawa]] kaya kecipir iku kulina digunakaké kanggo :

[[Wong Jawa|Masarakat Jawa]] raket banget karo [[jamu]](godhog)<ref name="buku1"/>. Lha, [[biji]] kecipir iku bisa kanggo salah sawijiné bahan, utamanémligi kanggo anambah napsu mangan <ref name="buku1"/>.

Mawa, kecipir iku uga duwéni paédah kang akèh banget, kayatakaya ta :

* Kanggo pakan [[ternakraja-kaya]] [[utawa rajaratu kaya ([[sapi]], [[kebo]], [[wedhus]], lan sapituruté)..<ref name="internet2"/>

* Woh kang nom saka [[tanduran]] kecipir bisa digunakaké kanggo [[sayur]], lan [[pecel]].<ref name="internet2"/>

* Biji kang wis tuatuwa bisa dikonsumsi kaya [[kedelai]].<ref name="internet2"/>

Yèn arep nandur kecipir, olahan utawa garapan lemah kudu diperhatikaké (Ora merlukake olahan lemah kang intensif) amarga, namung diwènèhi bolongan, tanduran kecipir iku wis bisa urip dhéwé<ref name="buku1"/>. Kang paling wigati yaku buangané banyu iku kudu éntuk perhatian <ref name="buku1"/>. Supaya bisa ngéntukaké umbi kang paling apik, kira-kira bedengané iku ambané 60&nbsp;cm<ref name="buku1"/>. Jarak nandur ya iku 100x30 cm utawa 125x35 cm turus kanggo kecipir (bisa diganti karo pager, supaya ora ngentèkaké dhuwit akehakèh)<ref name="buku1"/>. Tiang-tiang pager bisa ditandur ing jarak minimal 3 m.<ref name="buku1"/> Kanggo nlalaraké, gunakaké pring kang wis dibelah<ref name="buku1"/>.

Kanggo kasilé, ing umur 2-2,5 sasi, durung bisa dipanèn<ref name="buku1"/>. Yen umuré >3 sasi, rasané wis ora énak kanggo dipangan, amarga kulité wis dadi kayu <ref name="buku1"/>. PenyakitLelara utawa hama kanggo kecipir, ya iku ([[Woronunella Psophocarpi Raciborki]]) <ref name="buku1"/>.

* Kecipir iku bisa ngasilakengasilaké godhong, who utawa buah, biji, lan umbi kang duwéni kadar protein dhuwur <ref name="buku1"/>.

* Kadar minyaklenga biji kecipir cukup dhuwur sejajar karo biji kedhelai <ref name="buku1"/>.

* Biji kecipir bisa dijupuk minyake, nglewati tahap [[Ekstraksi]], hasil sampingane ya iku ampas kang bisa dienggo bahan pakan ternakraja-kaya (rajaratu kaya), kang protein dhuwur banget <ref name="buku1"/>.

* Biji, umbi, lan godhong kecipir bisa dimanfaatake dadi pakan ternakraja-kaya (rajaratu kaya), kang bisa ngasilakengasilaké susu, daging, utawa telor <ref name="buku1"/>.

* Biji kecipir lan umbine amarga ngandhut protein, dadine bisa dimanfaatake kanggo basmi penyakitlelara “[[Kwashiorkor]]”, ya iku penyakitlelara busung lapar kanggo bocah-bocah utawa wong diwasa <ref name="buku1"/>.

* Yen hasil biji lan umbi kecipir wis akehakèh, dadine tanduran iku bisa ngembangakengembangaké pabrik [[minyaklenga nabati]] pakanan ternakraja-kaya <ref name="buku1"/>.