Sajarah Prancis: Béda antara owahan

Wiwit milenium kaping 6 SM kadadosan pergeseran pola pagesangan pendhudhuk ing Barat<ref name="buku 1"/>. Wiwit jaman punika Prancis kenging kalih prabawa ingkang salajengipun dados ciri ajeg sajarah inggih punika arus prabawa ingkang dhateng saking kawasan Laut Tengah lumantar pangrembakan pelayaran maritim paling wiwitan, lan arus prabawa saking kawasan lembah Kali Danube ing [[Éropah Tengah]]<ref name="buku 1"/>. Lumantar kaling alur hubugan punika ingkang asalaipun saking Wétan<ref name="buku 1"/>. Senajan kadar prabawa ing saben wewengkon bènten-bènten, ananging asil patemon kanthi unsur-unsur njawi punika dadosaken sadaya ing satunggal tipé évolusi ingkang sami, inggih punika komunitas-komunitas petani purba ingkang nglompok mbentuk ''satuan-satuan'' dhusun, sarta nerapaken satunggaling sistem produksi campuran antawisipun peternakan, pertanian, lan kerajinan, tuladhanipun pandamelan tembikar<ref name="buku 1"/>. Kawontenan punika ngeteraken tiyang-tiyang ingkang kathah-kathahipun tasihtaksih nindakaken pola pagesangan pindhah-pindhah punika sangsaya dadosaken masarakat nindakaken pola pagesangan kanthi ajeg<ref name="buku 1"/>. Kanthi ajeg wonten satunggaling wewengkon tartemtu, ingkang strukturipun dipuntemtokaken piyambak, pramila kadadosan ewahing tata pagesangan ingkang utami sanget salebeting komunitas-komunitas padusunan punika kanthi nerapaken pola hierarki sosial ingkang adhedhasar paclathon, jinising pagaweyan, lan peranan saben-saben tiyang<ref name="buku 1"/>. Kanthi cara punika dadosaken tiga satuan wewengkon ageng ing gadhahigadhah ciri kas<ref name="buku 1"/>.

Wewengkon Prancis ingkang pisanan ngalami fenomena Neolitik wiwit milennium kaping 5 SM inggih punika wewengkon kidul (Midi)<ref name="buku 1"/>. Prabawa njawi ingkang nyawiji ing kawontenan punika mliginipun saking kawasan Laut Tengah<ref name="buku 1"/>. Kawontenan tembikar kanthi tatahan pethétan kulit kerang saking wewengkon punika, ingkang dipunsebat cardium, saking istilah kabudayan ''cardiale''<ref name="buku 1"/>. Kabudayan punika sumebar ngantos sekubenging wewengkon pesisirpasisir Laut Tengah, sanajan namung kasil mlebet kirang saking 100 kilomèter ing wewengkon terpencil<ref name="buku 1"/>. Pendhudhuk kanthi kabudayan ''cardiale'' punika tasihtaksih tumemplek kanthi kabiyasan lami kados ta methik tanduran, manggèn ing guwa-guwa watu, ngingu mendha lan mendha gibas, sarta nanem gandung lan Hordeum vulgare (orge)<ref name="buku 1"/>. Sampun wonten bentuk-bentuk panggenanpanggènan ingkang kawangun ing dataran terbuka minangka perintis wujud dhusun, kados ta kapanggih ing situs Couthezon ing wewengkon Vaucluse ingkang gubuk-gubukipun bunder<ref name="buku 1"/>. Lumebet millenium kaping 4 SM prabawa kabudayan ''cardiale'' punika sumebar ngantos njangko wewengkon-wewengkon ing sigaran lèr (situs Roucadour ing wewengkon Lot), senajan lingkup panyebaranipun tetep winates<ref name="buku 1"/>. Sejatosipun ingkang pisanan ngembangaken kabudayan pertanian inggih punika wewengkon-wewengkon ing belahan wétan Prancis<ref name="buku 1"/>. Kabudayan punika sinebat ''rubanée'' satunggaling istilah ingkang ugi saking name jinis kerajinan tembikar ingkang pinethétan goresan kanthi wujud spiral, uliran, utawi lengkungan. Kabudayan punika dipuntepangaken déning golongan-golongan pamdhateng saking Lembah Danube lan kawasan Éropah Tengah<ref name="buku 1"/>. Kelompok-kelompok ing pangrawuh saking lembah Danube lan kawasan Éropah Tengah<ref name="buku 1"/>. Klompok-golongan ingkang dumugi kanthi bekta uba rampe jangkep lan lajeng bikak tegalan ing nginggilipun lahan-lahan kanthi lapisan lemah endapan (loess) ingkang subur, lan bangun dhusun-dhusun kanthi gegriya ing dhawanipun ingkang mancik 8-40 meter<ref name="buku 1"/>. Tapak tilas leng tilasanipun saka pancang saking griya-griya kala wau kapanggih ing sapérangan situs purbakala, ing Cuiry-lès-Chaudardes (Aisme) lan ing Charmoy (yonne)<ref name="buku 1"/>. Ing nginggilipun lahan ingkang tumata rapi lan dipunparingi pager semak belukar minangka panjagi, para petani kala wau tetanem (serealia) sarta ternak lembu lan [[babi]]<ref name="buku 1"/>. Ing mangsa punika laladan-laladan pesisirpasisir Samudra Atantik Tengah ngalami satunggaling fénomena budaya sanès, inggih punika kabudayan Megalitik<ref name="buku 1"/>.

Sampun dangu kabudayan punika tansah dipungayutaken kaliyan tiyang-tiyang Celt (ide ingkang ngantos sapunika tasihtaksih wonten ing tokoh Obelix ing serial komik Asterix)<ref name="buku 1"/>. Sejatosipun dolmèn-dolmèn ingkang paling sepuh saking milenium kaping 5 SM<ref name="buku 1"/>. [[Dolmen|Dolmèn]] utawi meja watu punika ingkang wiwitanipun dipundeleh ing salabetipun yasan tumulus utawi cuwèran inggih punika ruangan mayit<ref name="buku 1"/>. [[Menhir|Mènhir]] utawi tugu batu ngantos samangké tasihtaksih boten gampil dipunpastèkaken umuripun lan hambok manawi dipundamel paling wingking<ref name="buku 1"/>. Ginanipun tasihtaksih dados teka-teki, kalebet deretan menhir ingkang kapanggih ing Carnac<ref name="buku 1"/>. Pandamelan monumen-monumen ageng kala wau kados ta ménhir-ménhir ingkang kapanggih ing Barnenez caketipun Morlaix, utawi wewangunanyasan-wewangunanyasan tulus ing Bougon (Deux-Sèvres), nyirataken kawontenan satunggaling wujud masarakat ingkang gadhahigadhah tatan organisasi lan hiérarki<ref name="buku 1"/>. Kawontenan bentuk-bentuk arsitéktur asli kados punika sejatosipun gegayutan kaliyan manéka éwah-éwahan pola ékonomi ingkang caket sesambetanipun kaliyan gejala manggèn netep lan pangrembakan pertanian<ref name="buku 1"/>.

[[Kabudayan]] Chasséen asalipun saking satunggaling situs purbakala, Chassey, ingkang dumunung ing wewengkon Saône-et-Loire, sanajan kabudayan punika aslinipun saking wewengkon kidul (Midi)<ref name="buku 1"/>. Ing salebeting kabudayan punika unsur-unsur prabawa laut Tengah katingal punjul<ref name="buku 1"/>. Kanthi wekdal ingkang boten dangu, kabudayan punika sampun sumebar ing sapérangan wewengkon Prancis, kejawi ing wewengkon-wewengkon wétan<ref name="buku 1"/>. Ciri utami saking kabudayan Chasséen inggih punika punjulipun pangrembakan pendhudhuk sarta kagiyatan pertanian<ref name="buku 1"/>. Papan panggenanpanggènan, sangsaya kathah awit dipunadegaken dhusun-dhusun ageng kados ta Saint-Michel-du-Touch lan Villeneuve-Tolosane ing lembah Kali Garonne, ingkang ambanipun 20 lan 15 hektar<ref name="buku 1"/>. Ing sapérangan wewengkon dipunbikak lahan-lahan pertanian énggal kanthi ciri kas kanthi wujud perkampungan mawa bètèng ing kawasan Wétan-Tengah, inggih punika kabudayan tiyang Matignons (Charente) lan Peu-Richardn(Charente-Maritime), ingkang bènten kaliyan budayan Chasséen<ref name="buku 1"/>. Ing wewengkon-wewengkon pinggiring tlaga ugi wonten dhusun-dhusun, tuladhanipun Charavines ing pinggiring Danau paladru (Isère)<ref name="buku 1"/>.

Ing antawisipun warsa 2500-2000 SM inggih punika mangsa pangrembakan peradapan-peradapan Neolitik ingkang tinandha kanthi mindhakipun intènsitas palenggahan lahan<ref name="buku 1"/>. Kabudayan Fontbouisse, ing wewengkon pedalaman Montpellier inggih punika tuladha saé kanthi cacah perkampungan ingkang kathah (20-25 perkampungan saben 100&nbsp;km²) kapérang dados babagan-babagan laham pinisah ingkang tumata nglompokaken para pendhuhuk dataran rendah lan pendhudhuk dataran tinggi, para peternak lan petani, perkampungan Fontbouisse lan Cambous (Hérault) ingkang nggadahi gubuk-gubuk kanthi wujud bunder sarta yasan-yasan ageng saking watu lonjong ingkang minangka kandhang ménda gibas<ref name="buku 1"/>. Gejala pangrembakan ingkang sami katingal ing wewengkon aliran Lèpèn Seine (Bassin Parisien), inggih punika lembah Lèpèn Seine, Oise lan Marne<ref name="buku 1"/>. Ananging babagan ingkang paling katingal ing mangsa punika inggih ngginakaken logam (emas lan tembaga)<ref name="buku 1"/>. Metalurgi sampun tinepang ing dunya Wétan wiwit warsa 6000 SM, lajeng dumugi Kilèn<ref name="buku 1"/>. Papan panggenanpanggènan ingkang pisanan ngginakaken wiji tembaga inggih punika wewengkon Cévennes lan wewengkon Massif Central sisih Kidul-wétan <ref name="buku 1"/>. Papan panggenanpanggènan punika ugi kapanggih ciri kabudayan Fontbouisse ananging ingkang ngrembakakaken metalurgi ing sakubenging [[Éropah]] inggih punika golongan ingkang asal-usulipun tasihtaksih dadosaken silang pamanggih ingkang winastan tiyang Companiformes <ref name="buku 1"/>. Asma punika saking gelas kanthi wujud loncèng ingkang gegayutan kaliyan ekspansi golongan punika <ref name="buku 1"/>. Periode Néolitik punika ingkang nglarasaken anggènipun ngginakaken barang-barang tradisional saking watu kaliyan benda-benda logam ingkang nembé wonten ingkang ugi dipunwastani periode Chalcolitik<ref name="buku 1"/>.