Atom: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: biyasané → lumrahé (7)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
tembung, replaced: - → - (3), - → -, kaping- → kaping (5), èlmu → ngèlmu (3), Biyasané → Lumrahé
Larik 36:
| isbn=0-391-02177-X
| oclc=10916778 }}</ref> Inti atom kasusun saka [[proton]] kang muatané [[positif]], lan [[neutron]] kang muatané nétral.<ref name="buku1"/> Èlèktron-èlèktron kang ana ing sawijining atom kajiret ana ing inti atom déning [[gaya èlèktromagnètik]].<ref name="buku1"/> Sakumpulan atom iku bisa gegandhèngan siji klawan liyané lan minangka sawijining [[molekul]].<ref name="buku1"/> Atom kang ana kandhutané [[proton]] lan [[èlèktron]] kang padha sipaté netral, déné kang duwÉ kandhutan [[proton]] lan [[èlèktron]] kang béda sipat positif utawa negatif lan dijenengi [[ion]].<ref name="buku1"/> Atom diklompokaké miturut gunggung proton lan neutron kang ana ing inti atom iku.<ref name="buku1"/> Gunggung proton ana ing atom nentokaké [[unsur kimia]] atom iku, lan jumlah [[neutron]] nentukaké [[isotop]] unsur iku.
<ref name="buku1"/> Istilah atom asalé saka [[Basa Yunani]] (ἄτομος/átomos, α-τεμνω), kang tegesé ora bisa ditugel utawa ora bisa dibagi-bagi.<ref name="unesa hhmamsotu3"/> Konsèp atom dadi komponèn kang ora bisa dibagi-bagi manèh pisanan diajokaké déning filsuf [[India]] lan [[Yunani]].<ref name="unesa hhmamsotu3"/> Ana ing [[abad kaping- 17]] lan [[abad kaping- 18|kaping- 18]], para [[kimiawan]] nentokaké dhasar-dhasar pamikiran iki kanthi nuduhaké sawijining dat-dat kang ora bisa dibagi-bagi manèh nganggo métodhe-métodhe kimia.<ref name="unesa hhmamsotu3"/> Nganti tekan pungkasaning [[abad kaping- 19]] lan wiwitan [[abad kaping- 20]], para [[fisikawan]] bisa nemu struktur lan komponèn-komponèn subatom ana ing sajeroné atom, iki mbuktèkaké yèn atom dudu ora bisa dibagi manèh.<ref name="unesa hhmamsotu3"/> Prinsip-prinsip [[mékanika kuantum]] kang digunakaké para fisikawan banjur bisa gawé modhèl atom.<ref name="unesa hhmamsotu3">{{cite web | first=Hans | last=Haubold | coauthors=Mathai, A. M. | year=1998 | url=http://www.columbia.edu/~ah297/unesa/universe/universe-chapter3.html | title=Microcosmos: From Leucippus to Yukawa | work=Structure of the Universe | publisher=Common Sense Science | accessdate=2008-01-17 }}</ref>
 
== Sajarah ==
Larik 73:
| url = http://books.google.com/books?id=iZQy2lu70bwC&lpg=PA189&dq=Vaisheshika%20atom%20anu%20paramanu&hl=id&pg=PA189#v=onepage&q=Vaisheshika%20atom%20anu%20paramanu&f=false
| accessdate = 2010-06-09
}}</ref> Saabad sabanjuré mijil rujukan ngenani atom ing donya Kulon déning [[Leukippos]], kang sabanjuré déning muridé [[Demokritos]] pandhangan mau disistematisaké. Kira-kira nalika taun 450&nbsp;SM, Demokritos nyiptakaké istilah ''átomos'' ({{lang-el|ἄτομος}}), kang ateges "ora bisa ditugel" utawa uga "ora bisa dibagi-bagi manèh". Téyori Demokritos ngenani atom dudu usaha kanggo njlèntrèhaké sawijining fénoména fisis kanthi rinci, nanging sawijining filosofi kang nyoba kanggo mènèhi jawaban marang owah-owahan kang dumadi ing alam.<ref name="unesa hhmamsotu3" /> Filosofi sarupa uga dumadi ing India, sanajan mangkono èlmungèlmu pangetauan modhèren mutusaké kanggo migunakaké istilah "atom" kang dicetusaké déning Demokritos.<ref name=Ponomarev/>
 
Kamajuan luwih adoh ing pamahaman babagan atom diwiwiti kanthi ngrembakané èlmungèlmu [[kimia]]. Nalika taun 1661, [[Robert Boyle]] mublikasikaké buku ''[[The Sceptical Chymist]]'' kang duwé argumèn yèn matèri-matèri ing donya iki kapérang saka manéka kombinasi ''"corpuscules"'', ya iku atom-atom kang béda. Iki béda karo pandelengan klasik kang duwé pendhapat yèn matèri kapérang saka unsur-unsur udara, lemah, geni, lan banyu.<ref>Siegfried (2002:42–55).</ref> Nalika taun 1789, istilah ''element'' (''unsur'') didhéfinisikaké déning sawijining bangsawan lan panliti Prancis, [[Antoine Lavoisier]], minangka bahan dhasar kang ora bisa dibagi-bagi luwih adoh manèh kanthi migunakaké métodhe-métodhe kimia.<ref>{{cite web
| url=http://web.lemoyne.edu/~GIUNTA/EA/LAVPREFann.HTML
| title=Lavoisier's Elements of Chemistry
Larik 221:
=== Partikel subatom ===
{{Main|Partikel subatom}}
Sanajan wiwitané tembung ''atom'' tegesé sawijining partikel kang ora bisa ditugel-tugel manèh dadi partikel kang luwih cilik, sajeroning tèrminologi èlmungèlmu kawruh modhèren, atom kasusun saka manéka [[partikel subatom]]. Partikel-partikel panyusun atom iki ya iku [[èlèktron]], [[proton]], lan [[neutron]]. Nanging [[hidrogen|hidrogen-1]] ora duwé neutron. Mangkono uga ing [[ion hidrogen]] positif H<sup>+</sup>.
 
Saka kabèh partikel subatom iki, èlèktron iku kang paling ènthèng, kanthi massa èlèktron 9,11{{Esp|−31}}&nbsp;kg lan duwé momotan négatif. Ukuran èlèktron cilik banget mula durung ana tèhnik pangukuran kang bisa dipigunakaké kanggo ngukur ukurané.<ref>Demtröder (2002:39–42).</ref> Proton duwé momotan positif lan massa kaping 1.836 luwih abot tinambang èlèktron (1,6726{{Esp|−27}}&nbsp;kg). Neutron ora duwé momotan listrik lan massa bébasé kaping 1.839 massa èlèktron<ref>Woan (2000:8).</ref> atau (1,6929{{Esp|−27}}&nbsp;kg).
Larik 459:
}}</ref>
 
Inti atom uga bisa duwé spin. BiyasanéLumrahé spin inti kasusun kanthi acak amarga [[kasetimbangan tèrmal]]. Nanging, kanggo unsur-unsur tinentu (kaya déné [[xenon|xenon-129]]), iku mungkin kanggo molarisasi kahanan spin nuklir kanthi signifikan saéngga spin-spin mau kasusun silih sajajar kanthi arah kang padha. Kondhisi iki ingaran minangka hiperpolarisasi. Fénoména iki duwé aplikasi kang wigati sajeroning [[pancitraan résonansi magnètik]].<ref>{{cite journal
| last=Yarris | first=Lynn | title=Talking Pictures
| journal=Berkeley Lab Research Review
Larik 513:
| title=Virtual Textbook of Organic Chemistry
| publisher=Michigan State University
| accessdate=2008-01-11 }}</ref> Roncèn kimia bisa dideleng minangka transfer èlèktron saka sawijining atom menyang atom liyané, kaya déné kang kadeleng ing [[natrium klorida]] lan garam-garam ionik liyané. Nanging, akèh uga unsur kang nuduhaké prilaku valènsi gandha, utawa kacendrungan mbagi èlèktron kanthi gunggung kang béda ing senyawa kang béda. Saéngga, [[roncèn kimia]] antarané unsur-unsur iki ''cenderung'' arupa pambagéyan èlèktron tinimbang transfer èlèktron. Contoné ngliputi unsur karbon sajeroning [[senyawa organik]].<ref>{{cite web |url=http://www.chemguide.co.uk/atoms/bonding/covalent.html |title=Covalent bonding - Single bonds |publisher=chemguide |year=2000}}</ref>
 
[[Unsur kimia|Unsur-unsur kimia]] asring ditampilaké sajeroning [[tabèl pèriodhik]] kang nampilaké sipat-sipat kimia sawijining unsur kang duwé pola. Unsur-unsur kanthi gunggung èlèktron valènsi kang padha diklompokaké kanthi vèrtikel (ingaran golongan). Unsur-unsur ing pérangan paling tengen tabèl duwé klopak paling nabané kaisi kebak, nyebabaké unsur-unsur mau ''cenderung'' asifat inert ([[gas mulia]]).<ref>{{cite web
Larik 838:
* {{cite book
| last=Demtröder | first=Wolfgang | year=2002
| title=Atoms, Molecules and Photons: An Introduction to Atomic- Molecular- and Quantum Physics
| publisher=Springer | edition=1st
| isbn=3540206310