Sèl (biologi): Béda antara owahan

[[Gambar:Cork Micrographia Hooke.png|right|300px|thumb|Gambar struktur sèl gabus tutup gendul singkang didelok nganggo mikroskop déning [[Robert Hooke]] saka buku [[Micrographia]] singkang dadi mula bukané tembung '''sèl''' dipigunaaké kanggo ndhèskripsikaké unit paling cilik organisme urip]]

'''Sèl''' iku unit organisasi paling cilik singkang dadi dhasar kauripan ing pangertèn [[biologi]]s. Kabèh fungsi kauripan diatur lan dumadi ing njeron sel|sèl. Amarga iku, sel bisa nduwé fungsi kanthi autonom[[Autonom]] yèh kabèh kabutuhan uripé||uripé kecukupan.

Makluk urip (organisme) kasusun saka siji sèl tunggal (''uniselular'', umpamané [[baktèri]], [[Archaea]], sarta sapérangan [[fungi]] lan [[Protozoa]]) utawa saka sèl akèh (''multiselular''). Ing organisme multiselular[[Multiseluler]] dumadi pambagéan tugas marang sel-sel panyusuné, singkang dadi dhasar kanggo [[hirarki urip]].

Struktur sèl lan fungsi-fungsiné kanthi ngéramaké mèh sarupa kanggo kabèh organisme, nanging jalur [[évolusi]] singkang ditempuh déning saben golongan gedhé organisme ([[Karajan (biologi)|Regnum]]) uga nduwé kakhususan dhéwé-dhéwé. Sèl-sèl [[prokariota]] adhaptasi karo kauripan unisèlular[[Uniseluler]] éwadéné sèl-sèl [[eukariota]] adhaptasi kanggo urip silih kerja bebarengan ing organisasi singkang tumata banget.

Wiwitané sèl digambaraké ing taun 1665|[[1665]] déning sawijining èlmuwan Inggris|[[Inggris]] [[Robert Hooke]] singkang wus nliti irisan tipis [[gabus]] nganggo [[mikroskop]] singkang dirancang dhéwé. Tembung ''sèl'' asalé saka tembung [[basa Latin|Latin]] ''cellulae'' singkang tegesé 'kamar-kamar cilik'. [[Anton van Leeuwenhoek]] nglakokaké akèh pangamatan marang benda-benda lan jisim-jisim renik lan nedahaké sepisanan marang donya yèn ana "kauripan ing donya liya" singkang durung tau dideleng déning manungsa. Karyané dadi dhasar kanggo cawang [[biologi]] singkang wigati saiki ya iku [[mikrobiologi]].

Membran sèl kasusun déning lipoprotein. Membran Sèl matesi kabèh kagiyatan singkang dumadi ing njero sèl saéngga ora gampang kaganggu déning prabawa saka njaba. Amarga fungsi iki, membran sèl duwé sipat 'selektif permeabel', bisa nemtokaké bahan-bahan tinentu waé singkang bisa mlebu nuju lan metu saka sèl. Ing sèl tetanduran, membran sèl ing kaanan normal nèmpèl ing [[dinding sèl]] amarga tekanan [[turgor]] saka njeron sèl.

Fungsi utama kauripan dumadi ing sitoplasma[[Sitoplasma]]. Mèh kabèh kagiyatan [[metabolisme]] dumadi ing njeron ruangan kanthi isi cuwèran kenthel iki. Ing njero sitoplasma ana [[organel]]-organel singkang mlayang-layang ing cuwéran kenthel (arupa [[koloid]], nanging ora homogen) singkang karan ''matriks''. Organel iki singkang nglakoni akèh fungsi kauripan: [[sintesis bahan]], [[respirasi]] (pangrombakan), panyimpenan, sarta réaksi marang rangsang. Sapérangan gedhé prosès ing njero sitoplasma diatur kanthi [[enzim]]atik.

Saliyané organel, ana uga vakuola[[Vakuola]], butir-butir glepung, butir silikat lan manéka warna prodhuk sékundhèr liya. Vakuola nduwé peran wigati minangka papan panampungan prodhuk sékundhèr singkang wanguné cuwèr, saéngga karan uga 'cuwèran sèl'. Cuwèran singkang ngisi vakuola béda-béda, gumantung papan lan fungsi sel.

Nukleus[[Nukleus]] tugasé ngontrol kagiyatan singkang dumadi ing sitoplasma. Ing njero nukleus ana kromosom[[Kromosom]] singkang isiné [[DNA]] singkang arupa cithak biru kanggo panggawéan manéka warna [[protéin]] (mligi enzim). Enzim diperlokaké kanggo nglakokaké manéka warna fungsi ing sitoplasma. Ing njero nukleus uga ana [[nukleolus]].

Manungsa nduwé akèh organ singkang béda-béda kaya jantung, paru-paru lan lambung, singkang fungsiné uga béda-béda. Semana uga sel. Sèl nduwé ''organ'' singkang karan '''[[organel]]''' (ateges 'organ cilik').

| Duwé [[vakuola]] utawa rongga sèl singkang gedhé.

| Ora duwé [[vakuola]], anajan sok-sok sèl sapérangan kéwan unisèluler duwé [[vakuola]] (nanging ora padha gedhéné karo singkang diduwèni tetanduran).

* Sèl kéwan singkang ana klorofilé, contoné ''Euglena sp''. (''Euglena sp''. iku kéwan uniseluler singkang nduwé klorofil).