Asem: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
ganti isi, replaced: disebut → karan (2)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
ganti isi, replaced: sing → kang (29)
Larik 1:
'''Asam''' (kang asring diwakili kanthi rumus umum '''HA''') kanthi umum arupa [[senyawa kimia]] singkang manawa dilarutaké ing banyu bakal ngasilaké larutan kanthi [[pH]] luwih cilik saka 7. Ing dhéfinisi modhérn, asam iku dat kang bisa mènèhi [[proton]] (ion H<sup>+</sup>) marang dat liya (kang karan [[basa]]), utawa bisa nampa pasangan [[èlèktron]] bébas saka sawijining basa. Réaksi '''asam''' karo basa ing réaksi [[panetralan]] bakal mbentuk [[garam (kimia)|garam]]. Conto |tuladhané asam ya iku [[asam asetat]] (ditemoaké ing [[cukak]]) lan [[asam sulfat]] (digunaaké ing batré utawa [[Akumulator|aki]] montor). Asam lumrahé rasané masem utawa kecut; sanajan mangkono, nyicipi rasa asem, mligi asam pekat[[Asam pekat]], bisa mbebayani lan ora dianjuraké.
 
== Sapérangan dhéfinisi asam ==
Istilah "asam" arupa pertalan saka istilah kang dipigunaaké kanggo perkara singkang padha ing basa-basa Éropah[[Éropah]] kaya ''acid'' (basa Inggris), ''zuur'' (basa Walanda), utawa ''Säure'' (basa Jerman) kang kanthi harfiah gegandhéngan karo rasa masem utawa kecut. Ing [[kimia]], istilah asam duwé arti singkang luwih mirunggan. Ana telung dhéfinisi asam singkang umum ditampa ing kimia, ya iku dhéfinisi '''Arrhenius''', '''Brønsted-Lowry''', lan '''Lewis'''.
 
* '''Arrhenius''': Miturut dhéfinisi iki, asam iku dat singkang ngundhakaké konsèntrasi ion hidronium[[Hidronium]] (H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>) nalika dilarutaké ing banyu. Dhéfinisi singkang sepisanan ditelaaké déning [[Svante Arrhenius]] iki mbatesi asam lan basa kanggo dat-dat singkang bisa larut ing banyu.
* '''Brønsted-Lowry''': Miturut dhéfinisi iki, asam iku kang mènèhi proton[[Proton]] marang basa. Asam lan basa singkang gegandhengan mau sinebut pasangan asam-basa konjugat[[Konjugat]]. [[Johannes Nicolaus Brønsted|Brønsted]] lan [[Martin Lowry|Lowry]] kanthi kapisah nelaaké dhéfinisi iki, kang nyakup dat-dat singkang ora larut ing banyu (ora kaya ing dhéfinisi Arrhenius).
* '''Lewis''': Miturut dhéfinisi iki, asam iku panampa pasangan èlèktron saka basa. Dhéfinisi singkang ditelaaké déning [[Gilbert N. Lewis]] iki bisa nyakup asam singkang ora ngandhung [[hidrogen]] utawa [[proton]] singkang bisa dipindhahaké, kaya [[wesi(III) klorida]]. Dhéfinisi Lewis bisa uga dijelasaké kanthi téyori [[orbital molekul]]. Lumrahé, sawijining asam bisa nampa pasangan èlèktron ing orbital kosongé singkang paling asor ([[LUMO]]) saka orbital karisi singkang paling dhuwur ([[HOMO]]) saka sawijining basa. Mila, HOMO saka basa lan LUMO saka asam nggabung mbentuk [[orbital molekul]] ikatan.
 
Sanajan dudu arupa téyori singkang paling amba cakupané, dhéfinisi [[Brønsted-Lowry]] arupa dhéfinisi singkang paling umum digunaaké. Ing dhéfinisi iki, kaasaman sawijining senyawa ditemtokaké déning kastabilan ion hidronium[[Hidronium]] lan basa konjugat singkang larut nalika senyawa mau wis mènèhi [[proton]] ing njeron larutan papan asam iku ana. Stabilitas basa konjugat singkang luwih dhuwur nedahaké kaasaman senyawa mau singkang luwih dhuwur.
 
Sistem asam/basa béda karo réaksi [[rédoks]]; ora ana owah-owahan [[bilangan oksidasi]] ing réaksi asam-basa.
Larik 20:
 
=== Sifat kimia ===
Ing banyu, réaksi [[Kasetimbangan kimia|kasetimbangan]] iki dumadi antarané sawijining asam (HA) lan banyu, singkang duwé peran minangka basa,
 
HA + H<sub>2</sub>O ↔ A<sup>-</sup> + H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>
Larik 28:
<math>K_a = \frac{[\mbox{H}_{3}\mbox{O}^+][ \mbox{A}^-]}{[\mbox{HA}]}</math>
 
Asam kuwat duwé aji ''K<sub>a</sub>'' singkang gedhé (ya iku, kasetimbangan réaksi anané adoh ing tengen, ana akèh H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>; mèh kabèh asam kaurai). Umpamané, aji ''K<sub>a</sub>'' kanggo [[asam klorida]] (HCl) ya iku 10<sup>7</sup>.
 
Asam lemah duwé aji ''K<sub>a</sub>'' singkang cilik (ya iku, cukup akèh cacahé HA lan A<sup>-</sup> ana bebarengan ing larutan; sithik cacahé H<sub>3</sub>O<sup>+</sup> ana ing larutan; asam mung kaurai sapérangan). Umpamané, aji ''K<sub>a</sub>'' kanggo asam asetat ya iku 1,8 × 10<sup>−5</sup>.
 
Asam kuwat nyakup asam [[halida]]-HCl, HBr, lan HI. (Nanging, asam fluorida, HF, rélatif lemah.) Asam-asam okso, kang lumrahé ngandhung atom pusat kanthi [[bilangan oksidasi]] dhuwur kang dikupengi oksigen, uga cukup kuwat; nyakup HNO<sub>3</sub>, H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>, lan HClO<sub>4</sub>. Akèh-akèhé asam [[Senyawa organik|organik]] arupa asam lemah.
Larik 37:
 
== Sajarah ==
Sekitar taun [[1800]], akèh kimiawan Prancis[[Prancis]], kalebu [[Antoine Lavoisier]], kanthi kléru duwé keyakinan manawa kabèh asam ngandhung [[oksigen]]. Lavoisier [[Lavoisier]]ndhéfinisikaké asam minangka dat ngandhung oksigen[[Oksigen]] amarga kawruhé marang asam kuwat mung winates ing asam-asam okso lan amarga panjenengané ora mengertèni komposisi sabeneré saka asam-asam halida, HCl, HBr, lan HI. Ya Lavoisier kang mènèhi jeneng oksigen saka tembung basa Yunani[[Yunani]] singkang artiné "pambentuk asam". Sawisé unsur klorin[[Klorin]], bromin[[Bromin]], lan iodin[[Iodin]] kaidhèntifikasi lan ora anané oksigen ing asam-asam halida[[Halidi]] tinemu déning Sir [[Humphry Davy]] taun [[1810]], dhéfinisi déning Lavoisier mau kudu ditinggalaké.
 
Kimiawan Inggris[[Inggris]] ing wektu iku, kalebu Humphry Davy[[Humphry Davy]], duwé keyakinan yèn kabèh asam ngandhung [[hidrogen]]. Kimiawan Swedia[[Swedia]] Svante Arrhenius banjur nggunakaké landhesan iki kanggo ngembangaké dhéfinisiné bab asam. Panjenengané nelaaké téoriné taun [[1884]].
 
Ing taun [[1923]], [[Johannes Nicolaus Brønsted]] saka Denmark lan [[Martin Lowry]] saka Inggris nelaaké dhéfinisi protonik asam-basa singkang banjur dikenal kanthi jeneng rong èlmuwan iki. Dhéfinisi singkang luwih umum diajokaké déning [[Lewis]] ing taun kang padha, njelasaké réaksi asam-basa minangla prosès transfer pasangan èlèktron.
 
== Panggunaan asam ==
Asam duwé sapérangan kagunaan. Asam asring digunaaké kanggo ngilangi karat saka logam ing prosès singkang karan [[Pengawetasaman|"pengawetasaman" (''pickling'')]]. Asam bisa digunaaké minangka èlèktrolit ing njeron [[batré]] [[sel teles]], kaya [[asam sulfat]] singkang digunaaké ing njeron [[batré mobil]]. Ing awaké manungsa lan sapérangan kéwan, [[asam klorida]] arupa péranganing [[asam lambung]] singkang disekresiaké ing njeron [[lambung]] kanggo mbantu mecah [[protéin]] lan [[polisakarida]] uga ngubah proenzim [[pepsinogen]] singkang inaktif dadi enzim [[pepsin]]. Asam uga digunaaké minangka [[katalis]]; umpamané, asam sulfat akèh banget digunaaké ing prosès [[alkilasi]] nalika gawé bènsin.
 
== Pirsanana uga ==