Évolusi: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎Garis Besar: ganti isi, replaced: ananging → nanging
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
ganti isi, replaced: perkara → prakara (3)
Larik 15:
Éwadéné gagasan évolusi (manawa makhuk urip malèh kanthi berangsur-angsur) wis kadhiskusèkaké adoh sadurungé [[abad kaping 19]], Darwin lan Wallace iku kang ''pisanan'' nyetusaké ''kepriyé'' prosès évolusi iku dumadi.
 
Miturut [[Ernst Mayr]] (2001), Darwin ngajokaké limang téyori perkaraprakara évolusi:
# Manawa kauripan ora langgeng kawit awal kaanané
# Pepadhan leluhur kanggo kabèh makluk urip
Larik 28:
Cucuk manuk finch (sakjinis manuk manyar) dadi topik pamikiran [[Darwin]] kang ndhasari évolusi téoriné (priksani gambar)<ref>Bryson, B: "A Short History of Nearly Everything", Transworld, London, 2003.</ref>. Nalika manggon ing kapuloan [[Galapagos]], péranganing ekspedhisi [[HMS Beagle]], Darwin mriksani manawa cucuk manuk finch béda-béda, gumantung saka pulo ngendi asalé. Iki salah sawijining conto kepriyé manuk finch nyesuèkaké dhiri karo kondhisi pulo kang béda-béda. Contoné, ing pulo sijiné, cucuk manuk finch kuwat lan cendhak lan cocog kanggo mecah kulit kacang sing atos. Ing pulo liyané, cucuk manuk finch luwih dawa sithik lan luwih tipis, cocog kanggo ngisep jinis panganan kang ana ing pulo iku. Perkara iki njalari Darwin mikir sawijining kamungkinan manawa manuk finch ora kaciptaaké mangkono waé, nanging ngliwati prosès adhaptasi.
 
[[Wektu]] iku faktor wigati ing évolusi. Prosès évolusi merlokaké wektu kang suwé banget. Miturut Darwin, ana loro mekanismé kang ndhasari évolusi. Angka siji, prosès évolusi nggawa spésies kang ana duwé interaksi karo kondhisi ékologiné. Contoné, amarga asil évolusi, sapérangan manuk duwé cucuk kang mung bisa dinggo ngisep madu kembang. Sakwéné kembang iku isih sumadya, manuk iku bakal urip. Nanging, manawa kembang iku, amarga ana sebabé, cures, manuk iku kamungkinan gedhé bakal cures uga. Mékanisme kang angka loro ya iku kalairan spésies anyar saka asil variasi ing spésies kang ana. Iki dumadi manawa sawijining grup mahluk urip dadi kapisah lan ing pungkasané duwé gaya urip kang béda banget. Conto klasik ya iku manuk finch ing dhuwur. Asal mulané, nénék moyang manuk saka manéka warna pulo ing Galapagos iku asalé saka dharatan [[Amérika Kidul]]. Amarga mencar ing manéka warna pulo, manuk iku pungkasané ngembangaké gaya urip kang béda-béda. Wéktu (ngliwati akèh génerasi manuk) lan perjuangan kanggo urip (survival) iku rong perkaraprakara kang dibutuhaké kanggo nglairaké génerasi anyar manuk finch. Wektu kang luwih dawa manèh lan ngliwati prosès sing padha, miturut Darwin bakal bisa njelasaké évolusi saka ''kabèh'' mahluk urip ing muka bumi kang asalé saka siji "common ancestor".
 
== Sapérangan Salah Paham bab Evolusi ==
Larik 41:
==Sosial Kontrovérsi Évolusi==
Kawit saka publikasi buku Darwin "[[The Origin of Species]], évolusi éntuk akèh kritik lan dadi téma kang kontrovérsial. Nanging, kontrovérsi iki lumrahé sakiwa-tengené implikasi saka téyori évolusi ing babagan [[filsafat]], [[sosial]], lan [[agama]]. Ing komunitas [[ilmuwan]], téyori évolusi wis ditampa kanthi wiyar lan ora ngéntuki tantangan. Kaya kang wis dipredhiksi déning Darwin, implikasi kang paling kontrovérsial ya iku [[évolusi manungsa]]. Khususé, akèh kang ora nrima manawa samudaya jinis makluk urip, kalebet manungsa, asalé saka prosès alam kang orang merlokaké campur tangan déwa-déwa, kalebet Tuhan.
Aliran kang asring kaanggep berlawanan karo téyori évolusi ya iku panciptan ([[ciptaanisme]] utawa ''creationism'' ing [[basa Inggris]]) kang percaya manawa makluk urip lan samudaya jinisé kaciptaaké déning Tuhan, kanthi kapisah (ora ana pepadhan leluhur, utawa manawa sakjinis makluk urip ora diturunaké saka jinis makluk urip liya). Ciptaanisme pisanan muncul ing kalangan Kristen literalis kang ora bisa nampa évolusi amarga dianggep bertentangan karo narasi kisah panciptan pitung dina ing [[Kitab Purwaning Dumadi]] ing [[Prajanjian Lawas]], nanging samburiné muncul uga ing kalangan Islam (meski saknyatané ing [[al-Qur'an]] ora ana narasi panciptan spesifik kaya ing [[Purwaning Dumadi]]). Panyebab panolakan sapérangan kalangan beragama mau mungkin amarga anggepan manawa évolusi ngilangaké 'peran Tuhan' ing panciptan, utawa malah manawa évolusi nyokong atéisme, sanajan évolusi sebagai sains ora bisa nyampuri perkaraprakara tindakan ilahi, kang ana ing ranah kaimanan, tegesé ana ing njaba sains.
 
== Pranala njaba ==