|
=='''NANDUR TOMAT'''==
{{taxobox
|name = Tomat
|image = Bright red tomato and cross section02.jpg
|image_caption = Tomat ingkang sampun mateng
|regnum = [[Plantae]]
|unranked_divisio = [[Angiosperms]]
|unranked_classis = [[Eudicots]]
|unranked_ordo =
|ordo = [[Solanales]]
|familia = [[Solanaceae]]
|genus = ''[[Solanum]]''
|species = '''''S. lycopersicum'''''
|binomial = ''Solanum lycopersicum''
|binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]]
|synonyms = ''Lycopersicon lycopersicum''<br />''Lycopersicon esculentum''
}}
==Milih Wiji==
'''Tomat''' inggih menika [[tetanduran|taneman]] kanthi [[woh]] ingkang kathah [[nutrisi]] nipun, menawi saged dipunwastani sayuran utawi jangan-janganan. <ref name="tomat4"> [http://www.tomato.org/ tomato.org] (dipunundhuh tanggal 25 Maret 2011)</ref>
[[Gambar:Fruit3.JPG|thumb|200px|Tomat]]
{|
|-
!Klasifikasi||
|-
|''[[Genus]]''||''[[Lycopersicon]]''<ref>[http://dictionary.reference.com/browse/tomato/ dictionary.references.com] (Dipununduh tanggal 29 Maret 2011)</ref>
|-
|''[[Familia]]''||''[[Lycopersicon]]''<ref name="tomat1">[http://www.iptek.net.id/ind/pd_tanobat/view.php?id=261/ iptek.net.id] (Dipunundhuh tanggal 25 Maret 2011) </ref>
|-
|''[[Spesies]]''||''[[Solanum lycopersicum L]]''<ref name="tomat1"/>
|}
Sadurungé nandur, luwih dhisik milih wiji tomat. Déné carané mangkéné:
Tomat saking wilayah [[Amerika]] ingkang iklimipun [[tropis]]. <ref name="tomat1"/> Tomat dipuntanem dados tanduran buah wonten ing [[ladang]], latar, utawi liar wonten ketinggian 1-1600 m wonten samandhapipun permukaan laut. <ref name="tomat1"/> Tanduran menika boten tahan kaliyan jawah, srengéngé banter, sarta ngremeni siti ingkang gembur saha subur. <ref name="tomat1"/>
[[Wiji]] tomat sing apik iku bakal nguntungaké. Déné winih sing ala, tandurané tomat bakal kena lelara, lan asilé ora sapiraa. Nganakake wiji tomat kuwi gampang. Yaiku milih tomat sing mateng lan sing apik. ora bungkik lan ora uleren. Tomat mateng diiris dadi loro, tumuli wijiné diwetokaké. wiji iki dikum ing banyu resik patang dina. wiji tomat sing apik bakal nyilem, lan yiyité sing nèmplèk ing wiji kuwi bakal ilang dhéwé. Sawise patang dina banyu kum-kuman dibuwang bebarengan karo [[yiyit]] lan wiji sing ngambang. Wiji sing keri dikumbah bola-bali nganti resik temenan. Wiji kuwi nuli di dhedher ing pinihan.<ref>Sudharto lan Sudi Yatmana. 1994. ''Ajar Basa''. Semarang: Aneka Ilmu.</ref>
==Cathetan Sikil==
== Anatomi Tomat ==
Batangipun tomat menjalar saha lemes, boten tegap kados tetanduran sanés.<ref name="tomat1"/> Dhuwuripun 0,5 ngantos 2,5 meter, cabangipun kathah, ''berambut'', saha ambetipun kiyat. <ref name="tomat1"/> Batangipun bunder, kandhel wonten ing buku-bukunipun.<ref name="tomat1"/> Godhongipun majemuk [[menyirip]], panggénanipun selang-seling, bentukipun bunder tigan ngantos memanjang, pucukipun landhep, helaian godhong ingkang ageng sisihipun berlekuk, ingkang helaianipun langkung alit sisihipun bergerigi, panjangipun 10 ngantos 40 cm, werninipun ijem anom. <ref name="tomat1"/> [[Sekar majemuk]], makempal wonten ing rangkaian kados [[tandan]], bertangkai, mahkota wujudipun lintang, werninipun jené. <ref name="tomat1"/> Wijinipun kathah, pipih, saha werninipun jené radi soklat. <ref name="tomat1"/>
[[Gambar:Solanum lycopersicum - Tomato flower (aka).jpg|thumb|200px|Sekar Tomat]]
== Jinisipun Tomat ==
Buah tomat ingkang limrah wonten ing pasaran wujudipun bunder. <ref name="tomat1"/> Ingkang ukuranipun ageng, dagingipun kandel, wijinipun sakedhik, saha werninipun abrit dipunwastani tomat buah. <ref name="tomat1"/> Ingkang ukuranipun langkung alit dipunwastani tomat sayur amargi dipunginaaken wonten ing masakan. <ref name="tomat1"/> Ingkang alit-alit kados kelèrèng dipunwastani tomat [[ceri]] saha dipunginaaken kanggé campuran damel sambel. <ref name="tomat1"/><br />
Kathah sanget [[varietas]] saking tanduran tomat. <ref name="tomat4"/> Ingkang langkung kathah dipunproduksi inggih menika tomat abrit, ananging wonten ugi tanduran tomat ingkang dipunproduksi sanésipun abrit, tuladhanipun tomat jené, oranye, ''pink'', wungu, ijem, saha tomat pethak. <ref name="tomat4"/>
== Manfaat Tomat ==
Tomat nggadhahi [[Vitamin A]] saha [[Vitamin C]] ingkang inggil. <ref name="tomat4"/> Para ilmuwan saking [[University of Illinois]] nemokaken menawi tomat saged dipunginaaken kanggé nyegah saha ngirangi risiko [[kanker prostat]]. <ref name="tomat2"> [http://kosmo.vivanews.com/news/read/201997-tomat-cegah-kanker-prostat/ vivanews.com] (dipunundhuh tanggal 25 Maret 2011) </ref> [[Pigmen]] karotenoid wonten ing lebetipun tomat nyegah sel [[kanker]] saged tahan. <ref name="tomat2"/> Saged ugi dipunginaaken kanggé penyakit [[Bronkhitis]], [[asma]], [[radang usus buntu]], lsp. <ref name="tomat1"/> <br />
Ing lebetipun tomat ugi wonten [[Lycopene]].<ref name="tomat4"/> Lycopene inggih menika [[antioksidan]] ingkang nangkal radikal bébas ingkang saged ganggu pertumbuhan sél secara normal.<ref name="tomat4"/> Kasil ingkang langkng saé saking lycopene saged dipuntemokaken wonten ing produk-produk saking tomat, kadosta saos tomat. <ref name="tomat4"/>
== Budidaya Tomat ==
* Persemaian
Bibit tomat ingkang badhé dipuntanem dipunangsal kaliyan nyemai winih tomat. <ref name="tomat3">[http://jakarta.litbang.deptan.go.id/ind/index.php?option=com_content&view=article&id=51:budidaya-tomat-2004-&catid=12:liptan&Itemid=36/ jakarta.litbang.deptan.go.id] (dipunundhuh tanggal 25 Maret 2011) </ref> panggénan kanggé persemaian langkung saé dipunparingi tutup plastik bening ngantos winihipun berkecambah. <ref name="tomat3"/><br />
* Persiapan lahan
Siti dipunpacul saha dipunresiki saking ama, lajeng siti dipunalusaken saha dirataaken. <ref name="tomat3"/> Lajeng dipundamel bédéngan kanthi ambanipun 1,00 - 1,20 cm déné panjangipun sesuai kaliyan kondisi lahan saha dhuwuripun bédéngan 20 - 40 cm kanggé lahan kering nanging kanggé lahan ingkang basah dipundamel dhuwur 50 - 60 cm. <ref name="tomat3"/> <br />
* Pananduran
Sadéréngipun dipuntandur, lebetaken [[pupuk kandang]] utawi kompos kaliyan dosis 10-15 ton/Ha saha pupuk SP-36 200-250 Kg/Ha, lajeng bolongan dipuntutup nganggé siti.<ref name="tomat3"/>
* Pemupukan
Pupuk kompos utawi pupuk kandang saha pupuk SP-36 dipunparingaken sadérengipun mangsa tandur. <ref name="tomat3"/> Déné pupuk uréa saha KCl langkung saé dipunparingaken kaping 2, inggih menika saksampunipun tanduran tukhul saha umuripun 1 wulan. <ref name="tomat3"/>
* Pemeliharaan Tanduran
Menawi boten jawah, kedah dipunsirami. <ref name="tomat3"/> Penyiangan saha pembumbungan dipunlampahaken sesarengan kaliyan pemupukan ingkang kaping kalih, inggih menika 4 minggu saksampunipun tandur. <ref name="tomat3"/>
== Cathetan suku ==
{{Reflist}}
<ref>Sudharto lan Sudi Yatmana. 1994. ''Ajar Basa''. Semarang: Aneka Ilmu.</ref>
[[Kategori:Tetanduran]]
[[Kategori:Artikel mawi basa krama]]
[[ab:Атомат]]
[[ace:Truëng Tureuki]]
[[af:Tamatie]]
[[am:ቲማቲም]]
[[an:Solanum lycopersicum]]
[[ang:Heortæppel]]
[[ar:طماطم]]
[[ast:Tomate]]
[[az:Pomidor]]
[[ba:Помидор]]
[[bar:Paradeiser]]
[[bat-smg:Tuomats]]
[[bcl:Kamatis]]
[[be:Тамат звычайны]]
[[be-x-old:Памідоры]]
[[bg:Домат]]
[[bjn:Balinjan]]
[[bn:টমেটো]]
[[bo:ལྡུམ་སྒོང་།]]
[[br:Tomatez]]
[[bs:Paradajz]]
[[ca:Tomàquet]]
[[chr:ᏔᎹᏟ]]
[[co:Pumata]]
[[cs:Rajče jedlé]]
[[cy:Tomato]]
[[da:Tomat]]
[[de:Tomate]]
[[dsb:Tomata]]
[[dv:ވިލާތު ބަށި]]
[[el:Τομάτα]]
[[en:Tomato]]
[[eo:Tomato]]
[[es:Solanum lycopersicum]]
[[et:Tomat]]
[[eu:Tomate]]
[[ext:Solanum lycopersicum]]
[[fa:گوجه فرنگی]]
[[fi:Tomaatti]]
[[fr:Tomate]]
[[ga:Tráta]]
[[gan:番茄]]
[[gd:Tomàto]]
[[gl:Tomate]]
[[gv:Traase]]
[[he:עגבנייה]]
[[hi:टमाटर]]
[[hr:Rajčica]]
[[hsb:Tomata]]
[[ht:Tomat]]
[[hu:Paradicsom (növényfaj)]]
[[hy:Լոլիկ]]
[[id:Tomat]]
[[ilo:Kamatis]]
[[io:Tomato]]
[[is:Tómatur]]
[[it:Solanum lycopersicum]]
[[iu:ᒥᓗᑦᓱᑳᒐᖅ]]
[[ja:トマト]]
[[ka:ჩვეულებრივი პომიდორი]]
[[kaa:Pomidor]]
[[kk:Қызанақ]]
[[kn:ಟೊಮೇಟೊ]]
[[ko:토마토]]
[[ku:Firengî]]
[[la:Solanum lycopersicum]]
[[lad:Tomat]]
[[lbe:Помидор]]
[[lij:Tomata]]
[[ln:Tomáti]]
[[lt:Pomidoras]]
[[lv:Tomāts]]
[[mdf:Помидор]]
[[mg:Voatabia]]
[[mk:Домат]]
[[ml:തക്കാളി]]
[[mn:Улаан лооль]]
[[mr:टोमॅटो]]
[[mrj:Помидор]]
[[ms:Tomato]]
[[my:ခရမ်းချဉ်ပင်]]
[[nah:Xītomatl]]
[[nap:Pummarola]]
[[ne:गोलभेडा]]
[[nl:Tomaat]]
[[nn:Tomat]]
[[no:Tomat]]
[[nv:Chʼil łichxíʼí]]
[[oc:Tomata]]
[[os:Пъамидор]]
[[pam:Kamatis]]
[[pl:Pomidor zwyczajny]]
[[pt:Tomate]]
[[qu:Chilltu]]
[[rn:Tomati]]
[[ro:Roșie]]
[[ru:Томат]]
[[rw:Inyanya]]
[[sa:वार्तकी]]
[[scn:Pumadoru]]
[[simple:Tomato]]
[[sk:Rajčiak jedlý]]
[[sl:Paradižnik]]
[[sn:Madomasi]]
[[so:Yaanyo]]
[[sq:Domatja]]
[[sr:Парадајз]]
[[su:Tomat]]
[[sv:Tomat]]
[[sw:Mnyanya]]
[[szl:Tůmata]]
[[ta:தக்காளி]]
[[te:టమాటో]]
[[th:มะเขือเทศ]]
[[tl:Kamatis]]
[[to:Temata]]
[[tr:Domates]]
[[tum:Mpwetekele]]
[[udm:Помидор]]
[[ug:پەمىدۇر]]
[[uk:Помідор]]
[[ur:ٹماٹر]]
[[uz:Pomidor]]
[[vi:Cà chua]]
[[vls:Tomatte]]
[[yi:טאמאטע]]
[[yo:Tòmátò]]
[[za:Makcaih]]
[[zh:番茄]]
[[zh-min-nan:Kam-á-bi̍t]]
[[zh-yue:番茄]]
[[zu:Utamatisi]]
| 