Sèl (biologi): Béda antara owahan
Konten dihapus Konten ditambahkan
Tanpa ringkesan besutan |
Tanpa ringkesan besutan |
||
Larik 3:
-->
[[Gambar:Cork Micrographia Hooke.png|right|300px|thumb|Gambar struktur sèl gabus tutup gendul sing didelok nganggo mikroskop déning [[Robert Hooke]] saka buku [[Micrographia]] sing dadi mula bukané tembung '''sèl''' dipigunaaké kanggo ndhèskripsikaké unit paling cilik organisme urip]]
'''Sèl''' iku unit organisasi paling cilik sing dadi dhasar kauripan ing pangertèn [[biologi]]s. Kabèh fungsi kauripan diatur lan dumadi ing njeron sel|sèl. Amarga kuwi, sel bisa nduwé fungsi sacara autonom[[Autonom]] yèh kabèh kabutuhan uripe||uripé kecukupan.
Makluk urip (organisme) kasusun saka siji sèl tunggal (''uniselular'', umpamané [[baktèri]], [[Archaea]], sarta sapérangan [[fungi]] lan [[Protozoa]]) utawa saka sèl akèh (''multiselular''). Ing organisme multiselular[[Multiseluler]] dumadi pambagéan tugas marang sel-sel panyusuné, sing dadi dhasar kanggo [[hirarki urip]].
Struktur sèl lan fungsi-fungsiné sacara ngéramaké mèh sarupa kanggo kabèh organisme, nanging jalur [[évolusi]] sing ditempuh déning saben golongan gedhé organisme ([[Karajan (biologi)|Regnum]]) uga nduwé kakhususan dhéwé-dhéwé. Sèl-sèl [[prokariota]] adaptasi karo kauripan unisèlular[[Uniseluler]] éwadéné sèl-sèl [[eukariota]] adaptasi kanggo urip silih kerja bebarengan ing organisasi sing tumata banget.
== Sajarah panemon sèl ==
Larik 12:
Wiwitané sèl digambaraké ing taun 1665|[[1665]] déning sawijining èlmuwan Inggris|[[Inggris]] [[Robert Hooke]] sing wus nliti irisan tipis [[gabus]] nganggo [[mikroskop]] sing dirancang dhéwé. Tembung ''sèl'' asalé saka tembung [[basa Latin|Latin]] ''cellulae'' sing tegesé 'kamar-kamar cilik'. [[Anton van Leeuwenhoek]] nglakokaké akèh pangamatan marang benda-benda lan jasad-jasad renik lan nedahaké sepisanan marang donya yèn ana "kauripan ing donya liya" sing durung tau dideleng déning manungsa. Karyané dadi dhasar kanggo cawang [[biologi]] sing wigati saiki yaiku [[mikrobiologi]].
Perkembangan mikroskop suwéné mèh 200[[200]] taun sabanjuré wis mènèhi kasempatan marang para ahli kanggo nliti susunan awak makluk urip. Sarangkéyan panlitèn wis dilakokaké déning rong èlmuwan saka [[Jerman]] yaiku [[Matthias Schleiden]] (ahli tetenduran, [[1804]]-[[1881]]) lan [[Theodor Schwann]] (ahli kéwan, [[1810]]-[[1882]]). Loro èlmuwan mau nyimpulaké yèn saben makluk urip kasusun saka sèl. Sabanjuré ing taun [[1885]] sawijining èlmuwan Jerman, [[Rudolf Virchow]], ngamati yèn sèl bisa milah dhiri lan mbentuk sèl-sèl anyar.
== Struktur sèl ==
Larik 23:
* [[inti sel]] utawa nukleus.
Sitoplasma|[[Sitoplasma]] lan nukleus|[[nukleus]] sacara bebarengan nyusun [[protoplasma]]. Ing njero sitoplasma[[Sitoplasma]] ana manéka warna [[organel]]. Sel tetanduran, [[ganggang|alga]] lan prokariota|[[prokariota]] ngembangaké [[dinding sel]] sauntara sèl kéwan ora. Sapérangan organisme nduwé [[flagelum|flagella]] ing sèlé kanggo nggampangaké anggoné obah.
=== Membran sél ===
Larik 32:
=== Sitoplasma ===
Fungsi utama kauripan dumadi ing sitoplasma[[Sitoplasma]]. Mèh kabèh kagiyatan [[metabolisme]] dumadi ing njeron ruangan kanthi isi cuwèran kenthel iki. Ing njero sitoplasma ana [[organel]]-organel sing mlayang-layang ing cuwéran kenthel (arupa [[koloid]], nanging ora homogen) sing disebut ''matriks''. Organel iki sing nglakoni akèh fungsi kauripan: [[sintesis bahan]], [[respirasi]] (pangrombakan), panyimpenan, sarta réaksi marang rangsang. Sabagéan gedhé prosès ing njero sitoplasma diatur sacara [[enzim]]atik.
Saliyané organel, ana uga vakuola[[Vakuola]], butir-butir glepung, butir silikat lan manéka warna prodhuk sékundhèr liya. Vakuola nduwé peran wigati minangka papan panampungan prodhuk sékundhèr sing wanguné cuwèr, saéngga disebut uga 'cuwèran sèl'. Cuwèran sing ngisi vakuola béda-béda, gumantung papan lan fungsi sel.
=== Nukleus ===
Nukleus[[Nukleus]] tugasé ngontrol kagiyatan sing dumadi ing sitoplasma. Ing njero nukleus ana kromosom[[Kromosom]] sing isiné [[DNA]] sing arupa cithak biru kanggo panggawéan manéka warna [[protein]] (utamané enzim). Enzim diperlokaké kanggo nglakokaké manéka warna fungsi ing sitoplasma. Ing njero nukleus uga ana [[nukleolus]].
=== Organel ===
| |||