|
=== Partikel subatom ===
{{Main|Partikel subatom}}
Senajan awaléwiwitané tembung ''atom'' tegesé sawijining partikel kang ora bisa ditugel-tugel manèh dadi partikel kang luwih cilik, jroning tèrminologi èlmu pangetauankawruh modhèrn, atom kasusun saka manéékamanéka [[partikel subatom]]. Partikel-partikel panyusun atom iki yaiku [[èlèktron]], [[proton]], lan [[neutron]]. Nanging [[hidrogen|hidrogen-1]] ora duwé neutron. Mangkono uga ing [[ion hidrogen]] positif H<sup>+</sup>.
Saka kabèh partikel subatom iki, èlèktron iku kang paling ènthèng, knthikanthi massa èlèktron 9,11{{Esp|−31}} kg lan duwé muatan négatif. Ukuran èlèktron cilik banget samangkononémula oradurung ana tèknik pangukuran kang bisa dipigunakaké kanggo ngukur ukurané.<ref>Demtröder (2002:39–42).</ref> Proton duwé muatanmomotan positif lan massa kaping 1.836 luwih abot tinambang èlèktron (1,6726{{Esp|−27}} kg). Neutron ora duwé muatanmomotan listrik lan massa bébasé kaping 1.839 massa èlèktron<ref>Woan (2000:8).</ref> atau (1,6929{{Esp|−27}} kg).
Jroning modhèl standhar fisika, proton lan neutron kapérang saka [[partikel èlemèntèr]] kang disebut [[kuark]]. Kuark kalebu jroning golongan partikel [[fermion]] lan arupa salah siji saka rong bahan panyusun matèri dhasar (kang liyané yaiku [[lepton]]). Ana enem jenisjinis kuark lan saben kuark kasebut duwé muatanmomotan listrik fraksional +2/3 utawa uga −1/3. Proton kapérang saka rong [[kuark|kuark munggah]] lan siji [[kuark|kuark mudhun]], nalika neutron kapérang saka siji kuark munggah lan loro kuark mudhun. Prabédan komposisi kuark iki mangaruhi prabédan massa lan muatan antarané kaloro partikel kasebut. Kuark rinoncé bebarengan déning [[gaya nuklir kuwat]] kang diprantarani déning [[gluon]]. Gluon iku anggota saka [[boson tolok]] kang arupa prantara gaya-gaya fisika.<ref>{{cite web
| author=Particle Data Group | year=2002
| url=http://www.particleadventure.org/
[[Gambar:Binding energy curve - common isotopes.svg|thumb|350px|[[Ènèrgi pangiketan]] kang dibutuhaké déning nukleon kanggo lolos saka inti ing manéka isotop.]]<!-- A brief explanation is provided here because 'binding energy' is not explained until the end of the setion. -->
Inti atom kapérang saka proton lan neutron kang karoncé bebarengan ing punjer atom. Sacara kolèktif, proton lan neutron kasebut disebut minangkadiarani [[nukleon]] (partikel panyusun inti). Dhiamèter inti atom watara 10<sup>-15</sup> tekan 10<sup>-14</sup>m.<ref>{{en}}{{cite book
|last=
|first=
| publisher=Carleton College | accessdate=2008-01-09 }}</ref>
Neutron lan proton iku rong jenisjinis [[fermion]] kang béda. [[Asas pangecualian Pauli]] nglarang anané fermion kang ''idhèntik'' (kayadéné umpamané proton gandha) nglungguhi sawijining kahanan fisik kuantum kang padha ing wektu kang padha. Mula saka iku, saben proton jroning inti atom kuduné nglungguhi kahanan kuantum kang béda karo aras ènèrginé dhéwé-dhéwé. Asas Pauli iki uga lumaku kanggo neutron. Palarangan iki ora lumaku kanggo proton lan neutron kang nglungguhi kahanan kuantum kang padha.<ref name="raymond"/>
Kanggo atom kanthi nomer atom kang cendhèk, inti atom kang duwé gunggung proton luwih akèh saka neutron duwé potènsi tiba menyang kahanan ènèrgi kang luwih cendhèk lumantar paluruhan radhioaktif kang nyebabaké gunggung proton lan neutron imbang. Mula saka iku, atom kanthi gunggung proton lan neutron kang imbang luwih stabil lan ora bakal ngluruh. Nanging, kanthi ningkaté nomer atom, gaya silih tulak antar proton agawé inti atom mbutuhaké proporsi neutron kang luwih dhuwur manèh kanggo njaga stabilitasé. Ing inti kang paling abot, rasio neutron per proton kang diperlokaké kanggo njaga stabilitasé bakal ningkat dadi 1,5.<ref name="raymond"/>
| 