Subali

SUBALI Subali iku putrane Resi Gottama ing Pertapan Grastina (ing padhalangan asring disebut pertapan Pancuranmanik) klawan Dewi Windradi. Wujude Subali iku kethek, nanging bisa tatajalma (omong. Maune Subali iku wujud manungsa lumrah, kepara wujude satriya bagus, kanthi asma Guwarsa iya Anjanarka. Dheweke bisa salin wewujudan kaya ngono iku, amarga kepingin ndarbeni cupu manik Asthagina duweke mbakyune kang sesilih Dewi Anjani. Dewi Anjani duwe dolanan wujud cupu manik kang banget endahe. Yen tutupe cupu dibukak, ing njeron cupu iku katon ana jagad saisine, lan bisa kanggo mangerteni kahanan marcapada utawa lelakon apa kang bakal dumadi samengkone. Mula Guwarsa klawan adine kang asma Guwarsi utawa Anjaningrat iya banjur kepenging ndarbeni cupu ajaib iku.Sekawit cupu kuwi ditembung mung arep disilih sawetara, nanging Anjani ora menehake. Wusana Guwarsa lan Guwarsi enthek kesabarane. Cupu manik arep direbut saka tangane Anjani, lan mesthi wae Anjani iya ngukuhi cupu dhuweke iku. Wusanana dadi padhudon rame. Endang Suwareh (Suwarsih), pamomonge Anjani gage misah bocah telu kang padha regejegan. Dikipatake tiba klumah, Dewi Anjani banjur lumayu sowan ramane, Resi Gotama. Äna apa kok padha oyak-oyakan kaya patrape bocah cilik ?,"pitakone Resi Gotama. Guwarsa matur, "Rama, Kakangmbok Anjani gadhah supu manik ingkang wujudipun sae sanget. Cupu wau saghet kangge mriksani lelampahan ingkang badhe dumados. Lha kula kepingin saget ngampil mboten ketang namung sakedeping netra, nanging mboten dipun keparengaken dening kakangmbok Anjani," "Mboten ding rama. Piyambakipun meksa kepingin ngrebat cupu gadahan kula,"Anjani suwala. "Wis..wis, ora susah padha regejegan. Coba endhi saiki cupe sing marakake rame iku ?,"pangandhikane Resi Gotama. Pucet sanalika pasuryane Dewi anjani. Dheweke kelingan piwelinge ibune, Äja pisan-pisan cupu iku kepriksan dening Sang Resi Gotama. Barang iku pancen wadi Ëndi Anjani barang sing kanggo rebutan mau,?, pangandhikane Sang Resi Gotama. Dewi Anjani luwih wedi marang dukane ramane ketimbang ibune. Wusana cupu manik Asthagina iku dicaosake. Kaget Sang Resi Gotama dupi priksa wewujudane cupu manik kang endah sumorot anelahi. Sangsaya kejot maneh panggalihe Sang Resi bareng ngawuningani isi njeron cupu iku, katon ana jagad saisine, srengenge (surya), rembulan lan lintang-lintang, tatit lan mega, warna-warna tejane. "Cupu iki saka sapa, Anjani ?,"pandhangune Resi Gotama. Dewi Anjani ora wani dora, sebab wedi yen kena sote ingkang rama, mula dheweke matur walaka (blaka). "Cupu menika ingkang maringi Kanjeng Ibu," Resi Gotama nuli dhawuh marang Endang Suwareh supaya ngaturi Dewi Windradi. Sawise marak, Dewi Windradi dinangu dening sang Resi, saka sapa pinangkane cupu manik dolanane Anjani. Dewi Anjani ora wangsulan. kaya-kaya ana bab kang disingidake. Brol, waspane tumetes nelesi pipine. "He Windradi, kowe kuwi duwe kuping apa ora ? Ana wong ditakoni kok meneng wae ora wangsulan. Kepara adol tangis. Apa nek ngono kuwi terus entek perkarane, iya ? Kaya-kaya ana bab kang winadi sing mbok delikake. Coba yen aku isi mbok-anggep garwamu, kowe blakaa, ora perlu wedi," Nganti ambal kaping telu Sang Resi anggone mundhut priksa, nanging Sang Dewi Windrardi tetep meneng wae oran wangsulan. Wasana ndadekake dukane Sang resi Gotama. "Hem, becik temen tekonmu iku Windradi. Ana wong diajak guneman kok mung meneng wae ora wangsulan, malah njegegreg kaya patrape tugu," Madi sabdane Sang Resi Gotama, sanalika Dewi Windradi malih dadi tugu watu. Padha kaget kang samiya mulat. Dewi Anjani angrerepa supaya Sang Resi njabel "sote"(upatane). Nanging Sang resi ora merduli. Kepara tugu watu kedadeyane Dewi Windradi malah dibuncang anglayang ing gegana. Pungksane tugu watu tiba ing tengahing alas kukuban negara Alengka.Ing tembe tugu iku bisa dadi sarana patine Patih Prahasta kang dikepruk mustakane nganggo tugu iku dening Jaya Anila, senopatine Prabu Ramawijaya. Mbarengi sirnane Prahasta, tugu bisa bali dadi wujude Dewi Windradi maneh. Sawise iku, Resi Gotama banjur nyawatake cupu manik Asthagina. Para putrane kadhawuhan mbujung kumleyange cupu. Anehe bareng tiba ing bantala, cupu mau dadi sendang (tlaga) cacah loro. Tutupe cupu malih tlaga kang banjur diarani tlaga Sumala, dene cupune malih dadi tlaga aran Tlaga Madirdha. Guwarsa lan Guwarsi kang mbujung kumleyangee cupu, ngira yen cupu kecemplung ing sendhang. Kekarone nuli nyemplung sendhang bebarengan. bareng mentas saka sendhang, kekarone salin wujud dadi pragosa alias kethek. Dene Dewi Anjani lan Endang Suwareh kang tumeka ing sendhang iku ora nyemplung, nanging mung suryan (raup) lan wijik tangan karo sikile. Wanita kekarone uga banjur salin wujud dadi manungsa nanging pasuryan lan tangane metu wulune kadidene kethek. Bisane ruwat, Dewi Anjani banjur kadhawuhan dening ingkang rama, Resi Gotama, supaya mbangunake tapa "nyanthok" ing tlaga Sumala, dene Guwarsa uga kadhawuhan tapa ngalong ana alas Sonyapringga, lan Guwarsi kadhawuhan tapa ngidang ana ing alas Dhandaka. Iya wiwit iku Guwarsa banjur kaparingan pusaka asma Subali, dene Guwarsi kaparingan asma Sugriwa.