Tèh: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Magioladitis (parembugan | pasumbang)
c →‎Cathetan sikil: All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|hu}} (3) using AWB (10903)
c mbenakaké éjaan using AWB
Larik 18:
Tèh minangka sumber alami kafein, [[teofilin]] lan [[antioksidan]] kanthi kadar lemak, [[karbohidrat]] utawa [[protein]] amèh ngancik nol persèn. Tèh yèn diombé krasa rada pait malah dadi ciri sedhepe ngombé tèh.
 
Tèh kembang kanthi campuran kuncup kembang [[mlathi]] sing kasebut [[tèh mlathi]] utawa tèh wangi mlathi dadi tèh sing populèr ing Indonésia<ref>{{cite web |url=http://www.depkes.go.id/index.php?option=articles&task=viewarticle&artid=99&Itemid=3 |title=Minum Teh Juga Memiliki Manfaat Kesehatan |accessdate=29 November 2008 |work= |publisher= |date= }}</ref>. Konsumsi tèh ing Indonésia watara 0,8 kilogram per kapita per taun isih adoh ing sangisoré negaranagara-negaranagara liya ing donya, senadyan Indonésia kagolong negaranagara sing ngasilaké tèh paling akèh nomer lima ing donya.<ref>{{cite web |url=http://www.fao.org/DOCREP/006/Y4343E/y4343e05.htm |title=4. Sugar and beverages |accessdate=29 November 2008 |work= |publisher=FAO |quote=Major producers are: India, which accounts for about 29 percent of global production; China, 23 percent; Sri Lanka, 9 percent; Kenya, 8 percent; and Indonesia, 6 percent. }}</ref>
 
== Sajarah ==
[[Gambar:Teestrauch Detail.jpg|thumb|left|Tanduran tèh]]
Miturut crita, tèh ditemokaké ing [[Cina]]. Tèh ing pisanan ditemokaké déning [[Kaisar Shen Nun]] ing taun [[2737]] sadurungé Masehi. Kaisar Shen Nung dikenal ora mung dadi kaisar thok, ananing uga dikenal kanthi sesebutan ''The Divine Healer'' (''Sang Penyembuh dari Ilahi'').<ref name="Inter1">{{id}}[http://www.sosro.com/sejarah-teh-dunia.php Sejarah tèh dunia] diakses tanggal 30 April 2011 </ref> Crita nemu tèh déning Kaisar, ora sinengaja nalika [[godhong]] tèh kang ana ing kebon Kaisar Shen Nung tiba ing [[banyu]] kang lagi digodhog dening Kaisar. Nalika godhong tèh iku kena banyu panas, mambu énakè langsung nggawé Kaisar kepingin nyoba ngicipi. Ora mung mambunè, ananging rasa sepet lan pait saka godhong tèh iku disenengi déning Kaisar amarga dipercaya bisa agawé segering awak. Saliyané iku, miturut panelitèné Kaisar Shen Nung, ngombé tèh bisa marèkaké saka penyakit. <ref name="Inter1"/>
 
Akèh kang ngandharaké panemonan tèh ing [[Jepang]] kang ana gegayutané karo [[Daruma]]. Daruma yaiku wong kang nyebaraké agama [[Zen Buddha]] utawa kang dikenal kanthi sesebutan ''Father of Zen Buddha'' ing [[Jepang]] taun [[600 Masehi]]. Kacarita, Daruma lagi nyinauni agama [[Buddha]] kanthi tapa lan ora turu utawa merem sasuwéné 7 taun (ana kang ngandharakè 9 taun). Ana crita liya kang nyritakaké Daruma tapa kanthi lungguh nganti ing pungkasané sikilé Daruma lumpuh. Ana crita kang luwih sangar nyritakaké yèn Daruma sengaja nyuwèk kelopak mripaté bèn ora turu nalika tapa. Klopak mripaté iku tiba ing [[lemah]]. Lan miturut lègenda, ''keajaiban'' kadadéyan nalika klopak mripat iku tiba, thukul tanduran tèh kang kaping pisanan ing Jepang. Wiwit iku, Daruma dikenal kanthi mripaté kang gedhé minangka ''icon'' utawa pratandha lan didadèkaké golèkan kang misuwur ing Jepang.<ref name="Inter1"/>
 
Ing taun 780 Masehi, kang pisanan cendekiawan kang jenengé Lu Yu ngumpulaké lan nulis [[buku]] kang ngrembug babagan temuan tèh lan mumpangate ing sajroning ''literatur'' tèh, yaiku ''Ch’a Cing'' utawa ''The Classic of Tea''. Buku iku nyritakaké yèn tèh mujudakè ombèn-ombèn kang bisa nggawé wong luwih ''semangat'', bisa nglerem ati, mbuka pikiran lan nggawé ora ngantuk, nggawé ènthènging awak lan nyegeraké awak, sarta bisa ngunggahaké kamampuan pikiré wong. <ref name="Inter1"/>
 
== Panyebaran ==
Ing jaman [[Wangsa Han]], [[Wangsa Tang|Tang]], [[Wangsa Soon|Soon]] lan [[Wangsa Yuan|Yuan]], komodhitas tèh wiwit dikenalaké ing njaba Cina liwat ijolan kabudayan ing Asia Tengah liwat [[bawana]] [[Éropah]] sinambi adol kain sutra (sinebut [[Jalur sutra|Jalur Sutra]]). ''[[East India Company]]'' utawa ''Perusahaan Hindia Timur Britania'' kang dianakaké déning [[Ratu Elizabeth I]] tanggal [[31 Desember]] [[1600]] kang nduwèni ancas yaiku monopoli padagangan ing Hindia Wétan. Ing taun [[1669]], ''East India Company'' ngéntukaké lisènsi kanthi nekakaké tèh saka [[Cina]] menyang [[Inggris]] nganggo kapal Elizabeth I. Monopoli padagangan tèh dikuwasani nganti taun [[1833]]. Ing taun [[1773]] ''East India Company'' éntuk dodolan tèh langsung saka [[Cina]] menyang [[Amérika]] kanthi ngliwati jalur padagangan lan ''perpajakan'' kang ngrugikaké èksportir Éropah lan importir Amérika. Kamangka anggawé ngamuk warga [[Boston]], kanthi ngguwang sakabèhing pethi kang isiné tèh ing laut. Kadadéyan iku dikenal kanthi sesebutan ''Boston Tea Party'' kang ngakibataké révolusi Amérika marang panjajahan bangsa Inggris. <ref name="Inter1"/>
 
== Jinising tèh ==
{| class="wikitable" border="1" style="float:left; margin-left:1em;"
|+'''Jinising tèh <ref name="Inter2">{{id}}[http://kumpulan.info/sehat/artikel-kesehatan/48-artikel-kesehatan/115-manfaat-teh-untuk-tubuh-sehat.html Jenis Teh] diaksès tanggal 30 April 2011 </ref>'''
|-
! style="background:lightgreen" align="center" | No.
Larik 69:
| 08.
| Tèh ''Genmaicha''
| Tèh ijo kang dicampur karo brondong saka beras kang durung disosoh. Tèh iki nduwèni ganda kang wangi. Tèh jinis iki populèr banget ing negaranagara Jepang.
|-
| 09.
Larik 79:
== Kandhungan ==
[[Gambar:Tea factory, Pinglin.jpg|thumb|Pabrik tèh ing [[Taiwan]]]]
Tèh kanthi cara umum ngandhut dat kang akèh, yaiku [[pelifenol]] kang nduwèni mupangat minangka antioksidan lan bisa nyegah radhikal bébas sajroning awak kang diakibataké saka lingkungan lan [[panganan]] kang didhahar. Tèh uga ngandhut [[vitamin B]] kang akèhé kaping sepuluhé yèn dibandhingaké janganan ijo. [[Vitamin C]] nduwèni mupangat minangka kakebalan awak utawa ''imunitas''. Vitamin C kang ana ing sajroning tèh bisa luwih akèh tinimbang vitamin C kang ana ing woh [[jeruk]]. [[Vitamin A]] nduwèni mupangat kanggo kasarasan [[mripat]]. [[Vitamin E]] nduwèni mupangat bisa nggawé jantung dadi séhat lan nggawé [[kulit]] dadi alus, yaiku akèhé kira-kira 100-200 UI. Kang pungkasan, tèh nduwèni kandhutan [[cathecin]] yaiku dat asipat multifungsi. Dat iki nduwèni mupangat minangka antiradhang, anti panggandhaan sèl, lan ngedhunaké kadhar [[kolesterol]]. <ref name="Inter3">{{id}}[http://clubbing.kapanlagi.com/showthread.php?t=32297 Cara Menyiasati Dampak Kafein Dalam Kandungan Teh] kaakses tanggal 30 April 2011 </ref><ref name="Inter4">{{id}}[http://www.facechan.com/2010/01/manfaat-dan-kandungan-teh/ Manfaat dan Kandungan teh] kaaksès tanggal 30 April 2011 </ref> Miturut Noni Soraya, godhong tèh ireng unggulan ngandhut senyawa ''bioaktif polyfenol'' kang ing njeroné ngandhut flavonoid, [[tannin]], [[kafein]] lan asam fenalat. Tèh ireng uga ngandhut vitamin B1, B2, C, E lan K sarta mineral [[fluor]], [[mangan]], [[kalsium]], [[potassium]] lan [[kalium]]. Senyawa katekin kang ana ing sajroning senyawa flavonoid ngandhut: ''Epikatekin'' (EC), ''Epikatekin Galat'' (ECG), ''Epigalo Katekin'' (EGC), ''Epigalo Katekin Galat'' (EGCG) lan ''Quercetin''.<ref name="Inter5">{{id}}[http://duniapustaka.com/kandungan-teh-hitam/ Buku Gratis Kandungan Teh Hitam] kaaksès tanggal 30 April 2011</ref>
 
== Ékonomi ==
[[Gambar:Tea Production 2007.png|thumb|Présentasi total prodhuksi donya ing taun [[2007]]]]
Tèh dadi ombèn-ombèn kang disenengi wong akèh ing donya kanggo dikonsumsi. Tèh bisa dikonsumsi ing kabèh jinis ombèn-ombèn ing donya-kayata dicampur karo [[kopi]], [[coklat]], ''soft drink'', lan [[alkohol]]. Para konsumèn tèh paling akèh saka negaranagara [[Asia]] kulon yaiku negaranagara [[India]] lan [[Sri Lanka]]. Saking akèhé kang seneng ngonsumsi tèh, nganti ana budaya ngombé tèh kaya ing ''Gongfu tea ceremony'' kang ana ing negaranagara [[Cina]]. Ing negaranagara [[Jepang]] ana budaya ngombé tèh kanthi cara kang unik, yaiku sadurungé [[cangkir]] diisi tèh, cangkir iku direndhem ing banyu panas supaya nalika tèh dijog ing cangkir, angeté bisa awèt. Ing [[Amérika]] 80% wong seneng ngombé tèh kanthi cara diwènèhi ès.<ref name="As1">{{en}}["Tea". Modern Marvels television (program). The History Channel. Disiarna tanggal 15 Oktober 2010]</ref>
 
Taun [[2003]], prodhuksi tèh donya yaiku 3.21 milyar ton. Ing taun [[2008]], prodhuksi tèh donya luwih saka 4.73 milyar ton. Negara kang paling akèh mrodhuksi tèh yaiku [[Cina]], [[India]], [[Kenya]], [[Sri Lanka]], lan [[Turki]]. Miturut tabèl prodhuksi tèh {(ing ton), kabèh negaranagara kang ngasilaké tèh mundhak terus. Data iku éntuk saka [[FAO]] nalika [[Januari]] [[2010]].<ref name="Inter6">{{en}}[http://faostat.fao.org/site/342/default.aspx FAOSTAT] kadeleng tanggal 2 Mei 2011</ref>
{| class="wikitable sortable"
|-