|
'''Rahwana''' kang ing padhalangan luwih kawentar kanthi sesebutan '''Dasamuka''' iku salah sijinesijiné paraga ing wiracarita [[Ramayana]]. Prabu Dasamuka iya Rahwana iku putraneputrané mbarep [[Resi Wisrawa]] lan Dewi[[Dèwi Sukesi]], putrineputriné [[Prabu Sumali]], nata ing Alengka.
==Lairé Rahwana==
Nalika lairelairé, ing jagad ana ngalamat ala warna-warna, kayata: udan getih, cahyanecahyané Bagaswara katon surem kucem, ing akasa akehakèh cleretclérét taun pating sliwer tiba ing bantala, buta, siluman, jin, setan, peri pahrayangan padha ngathonngaton lan jejogetan.
LaireLairé Dasamuka saka guwa garba ora kaya salumrahesalumrahé bayi. Sepisanan Sang DewiDèwi Sukesi nglairakenglairaké sirah bayi cacahecacahé sepuluh kang rupanerupané medhenimedéni banget. PakulitanePakulitané biru, netranenetrané abang angatirah, siyungesiyungé mingis-mingis. SabanjureSabanjuré DewiDèwi Sukesi nglairakenglairaké lengen bayi cacahecacahé rong puluh, nuli disusul perangan awak liyaneliyané.
Dening Resi Wisrawa, jabang bayi kang mustakane (sirahe) cacah sepuluh, abahu lan tangane cacah rong puluh iku banjur kaparingan asma kang salaras karo kahanane, yaiku Dasamuka,uga sinebut Dasawardana, Dasanana, Dasawaktra, Dasasya, Sasasira, Dasagriwa lan Wingsatibahu. ▼
Wiwit cilik Dasamuka digegala dening ingkang eyang Prabu Sumali, supaya seneng ulah kasutapan lan prihatin, saengga ing tembe dadi wong sing digdaya sekti mandraguna tanpa tandhing, darbe kaluwihan ngungkuli sapa bae. ▼▲DeningDéning Resi Wisrawa, jabang bayi kang mustakanemustakané ( sirahesirahé) cacah sepuluh, abahu lan tanganetangané cacah rong puluh iku banjur kaparingan asma kang salaras karo kahananekahanané, yaiku Dasamuka, uga sinebut Dasawardana, Dasanana, Dasawaktra, Dasasya, Sasasira, Dasagriwa lan Wingsatibahu.
Wiwit cilik tekane diwasa Dasamuka lan adhi-adhine padha urip ing pertapan, lan mertapa tanpa mangan lan ngombe ing pucuking gunung Gohkarna lawase seket taun. Saben limang taun, sirahe dipothol siji, dilebokake ing geni sesaji. Bareng wis ganep seket warsa, Dasamuka karawuhan bathara Syiwa (Bathara Guru). Dasamuka kaparengake darbe panuwun, lan panuwune mau bakal diudaneni. ▼
Dasamuka nyuwun aji jaya kawijayan kang linuwih, jagad ora ana sing bisa nandhingi. Aja nganthi bisa mati mungsuh manungsa, naga, garudha, buta/raseksa, apsara, widadara apadene dewa. Kabeh makhluk urip ing saindenge jagad kudhu bisa dikuwasani kanthi gampang. Bathara Guru ngabulake panyuwune Dasamuka, amung welinge yen ana kethek putih, Dasamuka ora dikeparengake ngina, apamaneh gawe cintrakane. Awit amung kethek putih iku kang bisa ngasorake yudane Dasamuka. ▼==Cilik tekan Diwasa==
Sapurnane mertapa, Dasamuka tumuli kasengkakake ngaluhur jumeneng nata ing Alengka, nglintir keprabone ingkang eyang, Prabu Sumali. Sawise jumeneng ratu, Dasamuka nedya ngenggar-enggar panggalihe ing Gunung Kelasa. Lagi wae arep munggah gunung dumadakan ketemu dewa wujud wanara seta, bebisik Bathara Nandiswara. Nandiswara ngalang-alangi Dasamuka supaya aja mbacut, awit ing puncake gunung iku lagi dienggo lelangen Bathara Sangkara (Sang Hyang Syiwa) ora kersa dicedhaki sapa wae. Dasamuka ora mreduli, malah nandhukake pangina marang Sang Nandiswara, amarga priksa wujude kethek kang lucu. Nandhiswara duka lan ndhawahake upata (sot) yen ing tembe negarane Dasamuka bakal dirusak dening titah awujud kethek putih. ▼▲Wiwit cilik Dasamuka digegala deningdéning ingkang eyangéyang Prabu Sumali, supaya seneng ulah kasutapan lan prihatin, saenggasaéngga ing tembetembé dadi wong sing digdaya sekti mandraguna tanpa tandhing, darbedarbé kaluwihan ngungkuli sapa baebaé.
Sabanjure Dasamuka ngongasake kasektene. Tangane loro dijojohake ing sukuning Gunung Kelasa disangga nedya diumbulake. ▼
Tumindhake Dasamuka gawe kagete Bathara Sangkara kang tumuli nindhihake jempol samparane kiwa ing puncaking gunung Kelasa, satemah gunung ora obah. Tangane Dasamuka loro pisan kejepit Gunung Kelasa, ora bisa dilolos, malah obah wae ora bisa. Jalaran kelaran banget, Dasamuka mbengok sora. Swarane ngumandhang ing akasa, agawe girise tribawana. Suwe-suwe Bathara Sangkara tuwuh welase, panindhihe dikendhoni, saengga Dasamuka bisa nglolos tangane. Bathara Sangkara nuli paring asma anyar marang Dasamuka: Rawana. saka tembung "Rawa" kang tegese arane swara sora nggegirisi. Dudu Rahwana kaya kang asring dikocapake para dhalang, kang asring dikerata basa dadi tembung "Rah" tegese getih, lan "wana" tegese alas , kang maknane Dasamuka kuwi kadadeyan saka "getih ing alas". Kuwi salah kaprah. Sing bener "Rawana" tanpa aksara "h", dudu Rahwana. ▼▲Wiwit cilik tekanetekané diwasa Dasamuka lan adhi- adhineadhiné padha urip ing pertapan, lan mertapa tanpa mangan lan ngombengombé ing pucuking gunung Gohkarna lawaselawasé seket taun. Saben limang taun, sirahesirahé dipothol siji, dilebokakedilebokaké ing geni sesaji. Bareng wis ganep seket warsa, Dasamuka karawuhan bathara Syiwa (Bathara Guru). Dasamuka kaparengake darbe panuwun, lan panuwune mau bakal diudaneni.
Dasamuka duwe adhi cacah telu, yakuwi Kumbakarna (wujud buta sagunung anakan), Dewi Sarpakenaka (wujud raseksi, lan Wibisana (wujud satriya bagus). Karo Prabu Danaraja (Danapati), Dasamuka kaprenah kadang seje ibu nunggal rama. Ibune Prabu Danaraja asmane Dewi Lokati, putrane Prabu Lokawana ratu Lokapala. ▼
Prameswarine Prabu Dasamuka widodari asmane Dewi tari, peputra kakung siji asma Indrajit iya Meganandha.Karo garwa liyane, Prabu Dasamuka apeputra Trisirah, Trikaya, Trinetra, Triweneh, Dewantaka, Dewantumut, Narantaka, Sagsadewa, lan Pratalamaryam iya Bukbis. ▼Bareng wis ganep seket warsa, Dasamuka karawuhan bathara Syiwa (Bathara Guru). Dasamuka kaparengaké darbé panuwun, lan panuwuné mau bakal diudanèni.
Gegamane Prabu Dasamuka maneka warna, nanging kang kerep kasebut lan adhakan digunakake yaiku Candrasa,wujude klewang cilik (cendhak), jemparing Kalabardhani, lan pedhang Menthawa. aji-ajine aran Pancasunya (Pancasona) peparinge Resi Subali. Dayane aji Pancasunya, yen dasamuka ngemasi ing sajabaning pepesthen, bisa waluya jati maneh. Amarga darbe aji Pancasunya, watak-wantune Dasamuka sangsaya angkara murka lan adigang adigung adiguna. Akeh para ratu, para raja sakiwa tengene negara Alengka kang ditelukake sarana linawan bandayuda, kayata negara Lokapala, Maespati, Ayodya, Mantili, lan sapiturute. Kejaba kuwi uga akeh para pandhita kang padha dipateni jalaran ora sarujuk karo tumindhake Dasamuka sing ndusta Dewi Sinta, garwane Prabu Rama ing Pancawati. ▼▲Dasamuka nyuwun aji jaya kawijayan kang linuwih, jagad ora ana sing bisa nandhingi. Aja nganthinganti bisa mati mungsuh manungsa, naga, garudha, buta/raseksa, apsara, widadara apadeneapadéné dewadéwa. KabehKabèh makhluk urip ing saindengesaindhengé jagad kudhukudu bisa dikuwasani kanthi gampang. Bathara Guru ngabulakengabulaké panyuwunepanyuwuné Dasamuka, amung welingewelingé yenyèn ana kethekkethèk putih, Dasamuka ora dikeparengakedikeparengaké ngina, apamanehapamanèh gawegawé cintrakanecintrakané. Awit amung kethekkethèk putih iku kang bisa ngasorakengasoraké yudaneyudané Dasamuka.
Ing perang Giriantara, yaiku perang antarane negara Alengka (utawa ''Lanka'', versi [[Indhia]])lumawan Pancawati dadi rame amarga Prabu Rama dibiyantu dening para wanara. Pungkasane Dasamuka iya Rahwanaa bisa disirnakake dening Prabu Ramawijaya srana ditamani senjata pamungkas wujud jemparing paringane dewa aran Kiai Guhyawijaya. Dadi dudu jemparing kiai Guwawijaya sing asring sok dikocapake ki Dalang kae. Kuwi salah kaprah, jalaran tembung Guhyawijaya kuwi mengku teges, Guhya tegese gaib,dene wijaya tegese kemenangan, dadi cethane Guhyawijaya kuwi tegese "kemenangan kang sinandhi/gaib").Prabu Rama anggone ngasorake Dasamuka kuwi sejatine mung kinarya lantaran tumrap Bathara Wisnu anggone bakal mbrasta tumindha dur angkara murka kang tumandhuk ana anggane Prabu Dasamuka. ▼
Bareng Dasamuka ketaman Guhyawijaya ora bisa obah amarga pusaka iku tumanem ana pusere Dasamuka nganthi tembus tekan gigir lan bedhore jemparing tumancep ing watu kemlasa. Bareng Dasamuka wis ora bisa obah owah maneh, uli ragane ditableg gunung Pangungrungan (Somawana) dening Anoman saengga Dasamuka pralaya. Sapurnane perang brubuh iku, Alengka banjur diwenehke marang Wibisana. ▼▲SapurnaneSapurnané mertapa, Dasamuka tumuli kasengkakakekasengkakaké ngaluhur jumeneng nata ing Alengka, nglintir keprabonekepraboné ingkang eyangéyang, Prabu Sumali. SawiseSawisé jumeneng ratu, Dasamuka nedya ngenggarngénggar- enggarénggar panggalihepanggalihé ing Gunung Kelasa. Lagi waewaé arep munggah gunung dumadakan ketemu dewadéwa wujud wanara setaséta, bebisik Bathara Nandiswara. Nandiswara ngalang-alangi Dasamuka supaya aja mbacut, awit ing puncakepuncaké gunung iku lagi dienggo lelangen Bathara Sangkara (Sang Hyang Syiwa) ora kersa dicedhaki sapa waewaé. Dasamuka ora mreduli, malah nandhukakenandukaké pangina marang Sang Nandiswara, amarga priksa wujudewujudé kethekkethèk kang lucu. Nandhiswara duka lan ndhawahakendhawahaké upata (sot) yenyèn ing tembetembé negaranenegarané Dasamuka bakal dirusak deningdéning titah awujud kethekkethèk putih.
▲SabanjureSabanjuré Dasamuka ngongasakengongasaké kasektenekasektené. TanganeTangané loro dijojohakedijojohaké ing sukuning Gunung Kelasa disangga nedya diumbulakediumbulaké.
▲TumindhakeTumindaké Dasamuka gawegawé kagetekageté Bathara Sangkara kang tumuli nindhihakenindhihaké jempol samparanesamparané kiwa ing puncaking gunung Kelasa, satemah gunung ora obah. TanganeTangané Dasamuka loro pisan kejepit Gunung Kelasa, ora bisa dilolos, malah obah waewaé ora bisa. Jalaran kelaran banget, Dasamuka mbengok sora. SwaraneSwarané ngumandhang ing akasa, agaweagawé girisegirisé tribawana. SuweSuwé- suwesuwé Bathara Sangkara tuwuh welasewelasé, panindhihepanindhihé dikendhoni, saenggasaéngga Dasamuka bisa nglolos tanganetangané. Bathara Sangkara nuli paring asma anyar marang Dasamuka: Rawana. saka tembung "Rawa" kang tegesetegesé aranearané swara sora nggegirisi. Dudu Rahwana kaya kang asring dikocapakedikocapaké para dhalang, kang asring dikeratadikérata basa dadi tembung "Rah" tegesetegesé getih, lan "wana" tegesetegesé alas , kang maknanemaknané Dasamuka kuwi kadadeyan saka "getih ing alas". Kuwi salah kaprah. Sing bener "Rawana" tanpa aksara "h", dudu Rahwana.
==Sedulur-seduluré==
▲Dasamuka duweduwé adhi cacah telu, yakuwi [[Kumbakarna ]] (wujud buta sagunung anakan), Dewi[[Dèwi Sarpakenaka ]] (wujud raseksi ), lan [[Wibisana ]] (wujud satriya bagus). Karo Prabu Danaraja (Danapati), Dasamuka kaprenah kadang sejeséjé ibu nunggal rama. IbuneIbuné Prabu Danaraja asmaneasmané DewiDèwi Lokati, putraneputrané Prabu Lokawana ratu Lokapala.
▲PrameswarinePrameswariné Prabu Dasamuka widodari asmaneasmané DewiDèwi tariTari, peputra kakung siji asma Indrajit iya Meganandha. Karo garwa liyaneliyané, Prabu Dasamuka apeputra Trisirah, Trikaya, Trinetra, Triweneh, Dewantaka, Dewantumut, Narantaka, Sagsadewa, lan Pratalamaryam iya Bukbis.
==Gegaman lan aji-aji==
Gegamané Prabu Dasamuka manéka warna, nanging kang kerep kasebut lan adhakan digunakaké yaiku Candrasa,wujudé klewang cilik (cendhak), jemparing Kalabardhani, lan pedhang Menthawa.
▲Gegamane Prabu Dasamuka maneka warna, nanging kang kerep kasebut lan adhakan digunakake yaiku Candrasa,wujude klewang cilik (cendhak), jemparing Kalabardhani, lan pedhang Menthawa. ajiAji- ajineajiné aran Pancasunya (Pancasona) peparingepeparingé Resi [[Subali ]]. DayaneDayané aji Pancasunya, yenyèn dasamukaDasamuka ngemasi ing sajabaning pepesthen, bisa waluya jati manehmanèh. Amarga darbedarbé aji Pancasunya, watak- wantunewantuné Dasamuka sangsaya angkara murka lan adigang adigung adiguna. AkehAkèh para ratu, para raja sakiwa tengenetengené negara Alengka kang ditelukakeditelukaké sarana linawan bandayuda, kayata negara Lokapala, Maespati, Ayodya, Mantili, lan sapiturutesapituruté. Kejaba kuwi uga akeh para pandhita kang padha dipatenidipaténi jalaran ora sarujuk karo tumindhaketumindaké Dasamuka sing ndusta Dewi[[Dèwi Sinta ]], garwanegarwané Prabu [[Rama ]] ing Pancawati.
==Sirnané Rahwana==
▲Ing perang Giriantara, yaiku perang antaraneantarané negara Alengka (utawa ''Lanka'', versivèrsi [[Indhia]]) lumawan Pancawati dadi rameramé amarga Prabu Rama dibiyantu deningdéning para wanara. PungkasanePungkasané Dasamuka iya Rahwanaa bisa disirnakakedisirnakaké deningdéning Prabu Ramawijaya srana ditamani senjata pamungkas wujud jemparing paringaneparingané dewadéwa aran Kiai Guhyawijaya. Dadi dudu jemparing kiaiKiai Guwawijaya sing asring sok dikocapakedikocapaké kiKi DalangDhalang kaekaé. Kuwi salah kaprah, jalaran tembung Guhyawijaya kuwi mengku teges, Guhya tegesetegesé gaib, denedéné wijaya tegesetegesé kemenangan, dadi cethanecethané Guhyawijaya kuwi tegesetegesé "kemenangan kang sinandhi/gaib"). Prabu Rama anggone ngasorake Dasamuka kuwi sejatine mung kinarya lantaran tumrap Bathara Wisnu anggone bakal mbrasta tumindha dur angkara murka kang tumandhuk ana anggane Prabu Dasamuka.
Prabu Rama anggoné ngasoraké Dasamuka kuwi sejatiné mung kinarya lantaran tumrap [[Bathara Wisnu]] anggoné bakal mbrasta tumindha dur angkara murka kang tumanduk ana anggané Prabu Dasamuka.
▲Bareng Dasamuka ketaman Guhyawijaya ora bisa obah amarga pusaka iku tumanem ana puserepuseré Dasamuka nganthinganti tembus tekan gigir lan bedhorebedhoré jemparing tumancep ing watu kemlasa. Bareng Dasamuka wis ora bisa obah owah maneh, uli raganeragané ditableg gunung Pangungrungan (Somawana) deningdéning Anoman saenggasaéngga Dasamuka pralaya. SapurnaneSapurnané perang brubuh iku, Alengka banjur diwenehkediwènèhké marang Wibisana.
==Dasanama==
*[[Ramayana]]
*[[Kakawin Ramayana]]
[[category:Paraga Wayang]]
| 