Globalisasi: Béda antara owahan

[[Gambar:Mall culture jakarta02.jpg|400px|thumb|right|Budaya mall ing [[Jakarta]]. Fénoména mekaripun mall-mall ing sedayasadaya pelosok donya nedahaken sampun dumadosipun globalisasi.]]

Ing kathah perkawis, globalisasi nggadhahi kathah karakteristik ingkang sami kaliyan [[internasionalisasi]] saéngga kakalih istilah punikipunika asring silih-gentos. Sabagéyan pihak asring ngginaaken istilah globalisasi ingkang sesambetan kaliyan saya kirangipun peran [[nagara|nagari]] utawi wates-wates nagari.

Tembung "globalisasi" kapendhet saking tembung ''global'', ingkang maknanipun ''universal''. Globalisasi dèrèng nggadhahi dhéfinisi ingkang mapan, kejawi namung <!--sekedar=sauger (ngoko) = saugi (krama)-->saugi dhéfinisi karya (''working definition''), saéngga gumantung saking sisih pundi tiyang mriksani. Wonten ingkang mastani satunggiling prosès [[sosial]], utawi prosès [[sajarah]], utawi prosès alamiah ingkang badhé andadosaken sedayasadaya bangsa lan [[nagara|nagari]] ing donya tansaya kaiket setunggal kaliyan setunggalipun, mujudaken satunggiling tatanan kagesangan énggal utawi manunggaling <!--(?)''kesatuan''--> ko-éksisténsi kanthi nyingkiraken wates-wates géografis, [[ékonomi]] lan [[budaya|budaya masarakat]].

Panganggep utawi pikiran ing nginggil kasebat boten sadayanipun leres. Kemajengan [[tèknologi komunikasi]] saèstu sampun ndamel wates-wates lan let dados ical lan boten wonten ginanipun. John Naisbitt (1988), ing bukunipun ingkang asesirah ''Global Paradox'' punikipunika nelakaken prekawis ingkang malah nggadhahi sifat paradhoks saking fénoména globalisasi. Naisbitt (1988) ngajengaken pokok-pokok pikiran sanès ingkang arupi paradhoks, inggih punika tansaya dados universal, tumindak kita tansaya kasukuan, lan menggalih lokal, tumindak global. Perkawis punikipunika dipunmaksudaken kita kedah <!--konsèntrasi--> mituhu dhumateng perkawis-perkawis ingkang nggadhahi sifat ètnis, ingkang namung dipundarbèni klompok utawi masarakat punika piyambak ingkang dados modhal pangembangan tumuju donya internasional.

Ing sisih sanèsipun, wonten ingkang mirsani globalisasi punika satunggiling proyèk ingkang kausung déning nagari-nagari [[adhikuwaos]], saéngga saged ugi tiyang kagungan pandhangan négatif utawi sujana dhumateng globalisasi. Saking <!--''sudut pandang''--> kacatingal punikipunika, globalisasi boten sanès kapitalisme ing wujudipun ingkang paling mutakhir. Nagari-nagari ingkang kiyat lan sugih, tamtu badhé ngendhalèkaken [[ékonomi]] donya lan nagari-nagari alit tansaya boten wonten dayanipun amargi boten kuwagang tetandhingan, amargi globalisasi <!--''cenderung''--> kapara anggadhahi pangaruh ingkang ageng dhumateng perékonomian donya, malahan nggadhahi pangaruh dhumateng bidhang-bidhang sanès kadosdéné [[budaya]] lan [[agama|agami]].

* Tambahing masalah ingkang sami kanggé sedayasadaya, umpaminipun ing babagan lingkungan ngagesang, krisis multinasional, [[inflasi]] regional lan sanèsipun.

'''Kennedy''' lan '''Cohen''' nelaaken bilih transformasi punikipunika sampun mbeta kita sadaya dhumateng globalisme, satunggiling kasadharan lan pamahaman énggal bilih [[bumi|donya]] punika setunggal. '''Giddens''' negasaken bilih kathah tiyang ingkang uninga menawi sayektosipun dhiri kita tumut mendhet bagéyan ing ''donya ingkang kedah owah tanpa saged dipunkendhalèkaken'' ingkang dipuntengeri kanthi pangraos lan kawigatosan dhumateng perkawis ingkang sami, éwah-éwahan lan kahanan boten mesthi, sarta kasunyatan ingkang mungel kedadosan. Sesarengan kaliyan punika, [[Peter Drucker]] nyebataken bilih globalisasi punika ''jaman transformasi sosial''. Saben pinten atus taun ing sajarah manungsa, transformasi ngédap-édabi tansah dumados. Ing sapérangan dékadé kémawon, masarakat sampun éwah malih ing pasawangan perkawis donya, nilai-nilai dhasar, struktur pulitik lan sosial, ugi ing babagan seni. Sèket taun salajengipun muncul setunggaling donya ingkang énggal.

* Para '''tradisionalis''' boten pitados bilih globalisasi saweg dumados. Para '''tradisionalis''' kagungan pendhapat bilih fénoména punikipunika namung mitos utawi, menawi pancèn wonten, namung dipunageng-agengaken. Para '''tradisionalis''' ngrujuk bilih [[kapitalismé]] sampun dados setunggiling fénoména [[internasional]] ingkang dangunipun atusan taun. Punapa ingkang saweg kita alami sapunikisapunika namung arupi tahap lajengan, utawi [[évolusi]], saking prodhuksi lan perdagangan kapital.

* Para '''transformasionalis''' wonten ing antawisipun para globalis lan tradisionalis. Para '''transformasionalis''' sarujuk bilih pangaruh globalisasi sampun dipunlangkung-langkungaken déning para globalis. Nanging, para '''transformasionalis''' ugi kagungan pendhapat bilih bodho sanget menawi kita nyangkal kawontenanipun konsèp punikipunika. Posisi téoritis punikipunika kagungan pendhapat bilih globalisasi kedahipun dipunpahami dados "''saprangkat sesambetan ingkang wonten kaitanipun setungal lan setunggalipun kanthi murni nglampahi satunggiling kekiyatan, ingkang sabagéyan ageng boten dumados sacara langsung''". Para '''transformasionalis''' nelakaken bilih prosès punikipunika saged kawalik, utaminipun nalika perkawis kasebat négatif utawi, sakbotenipun, saged dipunkendhalèni.

Kathah sejarawan ingkang nyebat globalisasi dados fénoména ing [[abad kaping 20]] punikipunika kasambetaken kaliyan bangkitipun ékonomi internasional. Kamangka interaksi lan globalisasi ing sesambetan antarbangsa ing donya sampun wonten wiwit maabad-abad kapengker. Menawi dipuntelusuri, winih-winih globalisasi sampun tuwuh nalika manungsa wiwit ngenal perdagangan antarnagari watawis taun 1000 lan 1500 M. Ing wekdal punika, para pedagang saking Tiongkok lan India wiwit nlusuri nagari sanès nglangkungi mergi dharat (umpaminipun kados [[jalur sutra]]) utawi mergi seganten kanggé dagang.

Fase salajengipun kanthi tetenger éksplorasi donya sacara ageng-agengan déning bangsa [[Éropah]]. [[Spanyol]], [[Portugal|Portugis]], [[Inggris]], lan [[Walanda|Walandi]] punika pelopor-pelopor eksplorasi punikipunika. Perkawis punika kasengkuyung ugi kanthi dumadosipun [[révolusi indhustri]] ingkang ningkataken ''keterkaitan'' antarbangsa donya. Manéka werni tèknologi wiwit dipuntemokaken lan dados dhasar mekaring tèknologi sapunika, kados [[komputer]] lan [[internet|internèt]]. Ing wekdal punika, mekar ugi kolonialisasi ing donya ingkang mbeta pangaruh ageng dhumateng [[budaya|dhifusi kabudayan]] ing donya.

Saya mekaring indhustri lan kabetahan dhumateng bahan baku sarta pasar ugi njalari munculing manéka werni [[perusahaan multinasional]] ing donya. Ing Indonésia umpaninipun, milai ''pulitik pintu terbuka'', perusahaan-perusahaan [[Éropah]] mbikak manéka werni cabangipun ing Indonésia. [[Freeport]] lan [[Exxon]] saking [[Amérika Sarékat]], [[Unilever]] saking [[Walanda|Walandi]], [[British Petroleum]] saking [[Inggris]] punika sapérangan contonipun. Perusahaan multinasional kados punikipunika tetep dados ikon globalisasi ngantos sapunikisapunika.

Téori punikipunika nelakaken bilih satunggiling nagari lan nagari sanès silih gumantung lan saged silih nguntungaken setunggaul kaliyan setunggalipun, lan salah satunggal wujudipun inggih punika silih gumantung ing babagan [[ékonomi]]. Kekalih nagari saged ''melakukan transaksi pertukaran'' selaras kaliyan kaunggulan komparatif ingkang dipungadhahi. Umpaminipun, [[Jepang]] nggadhahi kaunggulan komparatif ing produk kaméra dhigital (saged nyithak langkung èfesien lan mutunipun saé) sauntawis [[Indonésia]] nggadhahi kaunggulan komparatif ing prodhuk kain. Kanthi téori punikipunika, Jepang kaanjuraken kanggé ngendhegaken prodhuksi kainipun lan nggantos faktor-faktor prodhuksinipun kanggé maksimalaken prodhuksi kaméra dhigital, lajeng nutupi kekirangan panawaran kain kanthi mundhut saking Indonésia, mekaten ugi kosok wangsulipun.

Salah satunggiling panyandhet utami dumadosipun ''kerjasama'' wau inggih punika wontenipun larangan-larangan lan [[kawicaksanan protèksi]] saking pamaréntah satunggaling nagari. Ing satunggil sisih, kawicaksanan punikipunika saged ngreksa prodhuksi lebet nagari, nanging ing sanès sisih, perkawis badhé ningkatipun ragad prodhuksi barang [[impor]] saéngga awrat nembus [[pasar]] nagari ingkang dipuntuju. Para pro-globalisme boten sarujuk wontenipun protèksi lan larangan kasebat. Para pro-globalisme péngin dipunleksanaaken kawicaksanan perdagangan bébas saéngga regi barang-barang saged dipuntekan, akibatipun panyuwunan bakal ningkat. Amargi panyuwunan ningkat, kamakmuran badhé ningkat lan mekaten saterusipun.

* '''Globalisasi prodhuksi''', perusahaan ndamel prodhuksi ing kathah [[nagara|nagari]], kanthi sasaran supados biyaya prodhuksi dados langkung asor. Perkawis punikipunika dipunlampahi kanthi saé amargi opah [[buruh]] ingkang asor, tarif béya mlebet ingkang mirah, infrastruktur ingkang nyekapi utawi amargi iklim usaha lan pulitik ingkang kondhusif. Donya ing perkawis punikipunika dados lokasi manufaktur global.

* '''Globalisasi pambiyayan'''. Perusahaan global nggadhahi aksès kanggé pikantuk silihan utawi ndamel [[invèstasi]] (ing wangun portofolio utawi langsung) ing sedayasadaya nagari ing donya. Minangka conto, [[PT Telkom]] salebetipun ngathahaken satuan sambungan tèlpon, utawi PT Jasa Marga salebetipun miyaraken jaringan margi tol sampun manfaataken sistem pambiyayan kanthi pola BOT (''build-operate-transfer'') sesarengan mitrausaha saking manca nagari.

* '''Globalisasi Perdagangan'''. Perkawis punikipunika mawujud ing wangun panurunan lan penyeragaman tarif sarta pambusakan manéka warni rerendhet ''nontarif''. Kanthi mekaten kagiyatan perdagangan lan ''persaingan'' dados sansaya énggal, ketat, lan ''fair''.

'''Thompson''' nyathet bilih kaum globalis ngeklaim wekdal punikipunika sampun dumados sawijining intensifikasi sacara cepet ing investasi lan perdagangan internasional. Umpaminipun, sacara nyata perékonomian nasional sampun dados bagéan saking perékonomian global ingkang ditengarai kaliyan wontenipun kakiyatan pasar donya.

Pandangan punikipunika selaras kaliyan téori 'Kauntungan Komparatif' saking [[David Ricardo]]. Langkung spésialisasi lan perdagangan [[faktor prodhuksi|faktor-faktor prodhuksi]] donya saged dipunginaaken kanthi langkung èfesién, output donya nambah lan masarakat badhé pikantuk kauntungan saking spésialisasi lan perdagangan ing wangun ''pendapatan'' ingkang saya ningkat, ingkang salajengipun saged ugi ningkataken pamblanjan lan [[tabungan]].

Perdagangan ingkang langkung bébas mungelaken masarakat saking sapérangan nagari ngimpor langkung kathah barang saking njawi nagari. Perkawis punikipunika njalari konsumen kagungan pilihan barang ingkang langkung kathah. Sasanèsipun punika, konsumen ugi saged nikmati barang ingkang langkung saé kanthi regi ingkang langkung mirah.

Pambangunan séktor indhustri lan sapérangan séktor sanèsipun boten namung dipunkembangaken déning perusahaan asing, nanging utaminipun liwat investasi ingkang dipunlampahi déning perusahaan swasta dhomestik. Perusahaan dhomestik punikipunika asring mbetahaken modhal saking bank utawi pasar saham. Dana saking njawi nagari utamanipun saking nagari-nagari majeng ingkang nglebeti pasar arta lan pasar modhal ing lebet nagari saged mbiyantu nyawisaken modhal ingkang dipunbetahaken kasebat.

Salah satunggaling èfèk saking globalisasi inggih punika tuwuhing sistem perdagangan njawi rangkah ingkang langkung bébas. Tetuwuhan punikipunika njalari nagari-nagari berkembang boten saged malih ngginaaken tarif ingkang inggil kanggé maringi protèksi dhumateng indhustri ingkang nembé tuwuh (infant industry). Kanthi punika, perdagangan njawi rangkah ingkang langkung bébas nimbulaken rendhetan dhumateng nagari berkembang kanggé majengaken séktor indhustri dhomestik ingkang langkung cepet. Sasanèsipun punika, katergantungan dhumateng indhustri-indhustri ingkang dipungadhahi perusahaan multinasional sangsaya ningkat.

Globalisasi kapara minggahaken barang-barang [[impor]]. Sawalikipun, menawi satunggaling nagari boten kuwagang ''bersaing'' utawi tetandhingan, pramila èkspor boten saged tuwuh. Kawontenan punikipunika saged ngawonaken kondhisi [[neraca pambayaran]]. Èfèk awon sanès saking globaliassi dhumateng neraca pambayaran inggih punika pambayaran néto pendhapatan faktor prodhuksi saking njawi nagari kapara ngraosaken dhéfisit. Invèstasi asing ingkang saya kathah ndadosaken aliran pambayaran kauntungan (pendhapatan) invèstasi dhateng njawi nagari sangsaya ningkat. Mboten tuwuhipun èkspor saged ndadosaken awonipun neraca pambayaran.

Salah satunggalipun èfèk wigatos saking globalisasi inggih punika pangaliran invèstasi (''modhal'') portofolio ingkang saya ageng. Invèstasi punikipunika utaminipun ngliputi partisipasi dana njawi nagari dhateng pasar [[saham]]. Nalika pasar saham saweg ningkat, dana punikipunika badhé mili mlebet, neraca pambayaran tambah kathah lan [[dhuwit|regi artos]] badhé tambah saé. Kosokwangsulipun, nalika regi-regi saham ing pasar saham sangsaya mandhap, dana lebet nagari badhé mili dhateng njawi nagari, neraca pambayaran kapara dados tambah awon lan regi artos dhomestik mrosot. Kawontenan boten stabil ing séktor kauwangan punikipunika saged nimbulaken èfèk awon dhumateng kastabilan kagiyatan [[ékonomi]] sacara kaselruhan.

Menawi perkawis-perkawis ingkang dipuntelakaken ing nginggil lumampah ing satunggaling [[nagara|nagari]], mila ing jangka cekak tuwuhing ékonomini dados boten stabil. Ing jangka panjang tetuwuhan ingkang kados punikipunika badhé ngirangi lajunipun tuwuhing ékonomi. [[Pendhapatan nasional]] lan kasempatan nyambut damel badhé sangsaya rendhet tuwuhipun lan masalah pangangguran boten saged dipunatasi utawi malah sangsaya awon. Ing pungkasanipun, menawi globalisasi nimbulaken èfèk awon dhumateng prospèk tuwuhing ékonomi jangka panjang satunggaling nagari, distribusi pendapatan dados sangsaya boten adil lan masalah sosial-ékonomi masarakat sangsaya awon.

Globalisasi maringi pengaruh dhumateng mèh sedayasadaya aspèk ingkang wonten ing [[masarakat]], kalebet ing antawisipun aspèk [[budaya]]. Kabudayan saged ateges [[pangaji sosial|nilai-nilai]] (''values'') ingkang dipunanut déning masarakat utawi persèpsi ingkang dipundarbèni déning warga masarakat dhumateng perkawis ingkang pepak. Nilai-nilai utawi persèpsi wonten sesambetanipun kaliyan aspèk-aspèk kajiwan/psikologis, inggih punika punapa ingkang wonten ing alam pikiran. Aspèk-aspèk kajiwan punikipunika dados wigatos maknanipun menawi dipunsadhari, bilih tindak tanduk setunggaling tiyang sanget dipunpengaruhi déning punapa ingkang wonten ing alam pikiran tiyang kasebat. Conto salah satunggiling asil pamikiran lan panemon wau inggih punika [[kasenian]], ingkang arupi subsistem saking [[budaya|kabudayan]].

Globalisasi ingkang dados satunggaling gejala nyebaripun [[pangaji sosial|nilai-nilai]] lan [[budaya]] tartamtu dhumateng donya sedayasadaya (saéngga dados budaya donya utawi ''world culture'') sampun katingal wiwit rumiyin. Cikal bakal saking panyebaran budaya donya punikipunika saged katelusuri saking lelampahan para panjlajah [[Éropah|Éropah Kilèn]] tumuju kathah papan ing donya punikipunika ( Lucian W. Pye, 1966 ).

Nanging, pamekaran globalisasi kabudayan sacara inténsif dumados ing awal abad kaping 20 kanthi mekaripun [[tèknologi komunikasi]]. Kontak langkung medhia nggantosaken kontak fisik kanggé srana utama komunikasi antarbangsa. Éwah-éwahan kasebat ndadosaken komunikasi antarbangsa langkung gampil dipunlampahi, perkawis punikipunika ndadosaken sangsaya énggalipun pamekaran globalisasi kabudayan.