Keris: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎Cathetan suku: replaced: Cathetan Suku → Cathetan suku
Rachmat04 (parembugan | pasumbang)
c busak cithakan, per Special:Diff/1146451; panggantèn kosmètik
Larik 1:
[[ImageGambar:Kris bali.jpg|thumb|100px|Keris]]
 
[[ImageGambar:Borobudur Keris.jpg|thumb|right|Keris ing [[Barabudhur]]]]
 
[[ImageGambar:Keris Wearing in Java.JPG|thumb|right|Tata cara nganggo keris ing budaya Jawa.]]
 
'''Keris''' utawi [[tosan aji]] utawi [[curiga]] punika salah satunggal gaman utawi sanjata tradhisional masyarakat [[Jawa]] ugi dados salah satunggal lambang paripurna tiyang jaler sanèsipun [[turangga]], [[wisma]], [[wanita]] kaliyan [[kukila]].
Curiga utawi '''keris''' punika anggadhahi makna ''jantan'', prakosa lan diwasa, utawi tiyang (jaler) [[Jawa]] punika kedah tangguh, sanggup nglindungi piyambakipun, [[kulawarga]], saha saged mbéla [[nagara|negari]].<ref name="Keris3">{{en}}[Draeger & Smith (1969). Comprehensive Asian Fighting Arts. ISBN 978-0-87011-436-6.]</ref>
 
== Sajarah ==
{{commons|Keris}}
{{wikiquote}}
Dèrèng wonten asil panalitèn ingkang kasil nemtokaken kalapunapa tiyang Jawa miwiti mangertosi keris, wonten keris Jawa sampun anggadhahi wujud ingkang sampurna nalika jaman [[Krajan Majapait]]. Ing jaman rumiyin, keris punika dados lambang kepangkatan ugi saged dados hadiyah ingkang paling saé utaminipun menawi hadiyah keris saking raja.<ref name="Keris4">{{en}}[http://www.eastjava.com/books/majapahit/html/dynasty.html eastjava.com] Crita Majapahit</ref>
 
== Manpangat ==
Jaman sapunika fungsi keris sampun kirang, umumipun namung dados barang kolèksi ugi kanggé parlengkapan adicara-adicara saha ritual adat. Jaman rumiyin sanesipun anggadhahi fungsi [[sanjata]], keris ugi saged kanggé tandha status sosial, ''jengjang'' pangkat ugi hadiah. Keris ing jaman rumiyin ugi saged dados lambang paseduluran ingkang dipuntandhai adicara ijol-ijolan keris, malah punika dados simbol paseduluran ingkang paling inggil. Wonten ''praktekipun'' ingkang kaanggep [[klenik]], keris dipunanggep [[jimat]] kaliyan medhia/griya kanggé [[lelembut]].
 
== Ricikan ==
Keris anggadhahi 49 bageyan.<ref name="Keris7">{{id}}[http://www.javakeris.com/?mode=viewid&post_id=16 javakeris.com] Ricikan Keris</ref> Bageyan-bageyan punika anggadhahi bageyan-bageyan malih inggakng langkung detail ingkang wujudipun umumipun ukiran.<ref name="keris8">{{id}}[http://www.geocities.ws/javakeris/Ricikan1.htm geocities.com] Ricikan Keris (2)</ref> Ukiran ing bageyan-bageyan keris Jawa anggadhahi makna kaliyan karakter ingkang benten-benten.<ref name="Keris9">{{id}}[http://goedangdjadoel.com/2009/07/dhapur-ricikan-keris/ goedangjadoel.com] DHAPUR & RICIKAN KERIS</ref>. 49 ricikan keris inggih punika:<ref name="Keris10">{{id}}[http://www.sungaikuantan.com/2010/01/bagian-struktur-keris-melayu.html sungaikuantan.com] Bagian Struktur Keris Melayu</ref><ref name="Keris12">{{id}}[http://books.google.co.id/books?id=qdEeipxcngAC&pg=PA34&lpg=PA34&dq=Ricikan+keris&source=bl&ots=cOftlQilAK&sig=Stvz8QVU0lDBIPcs8T6_IAbMvck&hl=id&ei=ScfXTcmHCYXsrQeO0PWJBg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CFoQ6AEwCTgK#v=onepage&q=Ricikan%20keris&f=false books.google.co.id] Tosan Aji Pesona Jejak Prestasi Budaya</ref>
# [[Pesi]]
# [[Metuk]]
# [[Gonjo]]
# Greneng
# Rondo Nunut
# Buntut Cecak
# Punukan
# Dho
# Ri Pandan (8+9 = Ron Dho)
# Tingil
# Sraweyan
# Bungkul
# Janur
# Sogokan
# Poyuhan
# Pejetan/Blumbangan
# Gandik
# Tikel Alis
# Jenggot
# Sekar Kacang utawi Kembang Kacang
# Jalen
# Lambe Gajah
# Pundak utawi Sumping
# Pudak Sa'tegal Depan
# Pudak Sa'tegal Belakang
# Adha-adha utawi Geger Sapi
# Lis-lisan
# Gusen
# Kruwingan utawi Gulo Milir
# Kruwingan Cucuk Manuk
# Pucukan Mbuntut Tumo
# Pucukan Anggabah Kopong
# Sogokan Sampir utawi Sinebo
# Bawang Sebungkul
# Sekar Kacang Pogok
# Lambe Gajah Rangkep
# Gonjo Wuwung
# Gonjo Kelap Lintah
# Gonjo Wilut
# Kanyut
# Wetengan Gonjo
# Sirah Cecak
# Buntut Cecak Sebit Lontar
# Sirak Cecak Melinjo utawi Nyangkem Kodok
# Buntut Cecak Nguceng Mati
# Gandik Pethuk utawi Laler Mengeng
# Mendhak
# Ukir utawi Deder
# Kinatah emas
 
=== Wilah ===
Wilah utawi pesi punika bagian utaminipun keris. Bahan kagem wilah punika dipun damel saking macem-macem bahan, nanging ingkang umum saking watu météor, wesi, lan baja. Proses ndamelipun ngagem tèknologi lipat, ya iku wesi utawi baja dipunpanasi, ditempa, ditekuk, dipanasi, ditempa, ditekuk ngoten terus ngantos katah lipatanipun. Cacahipun lipatan punika saking 16 lipatan (keris-keris blambangan) ngantos ewonan lipatan (keris majapahit, [[mataram]] lan sapanunggalanipun). Amargi prosès punika, ndadosaken wilah keris kuat sanget, tèknologi punika ugi dipuncakaken wonten industri plywood.<ref name="Keris2">
{{en}}[http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?topic=mp&cp=ID UNESCO] Proclamation 2005: "The Indonesian Kris"</ref>
 
=== Warangka ===
Warangka inggih punika sarung keris utawi wadhahipun keris. Warangka keris punika kadadosan saking pérangan-pérangan poko, inggih punika pendhok, mendhak, gagang, kaliyan warangka. Miturut jinisipun, warangka keris kaperang dados kalih, inggih punika warangka gayaman kaliyan warangka ladrang. Warangka gayaman punika wujudipun wonten kalih, inggih punika gayaman gaya [[Yogyakarta]] kaliyan gayaman gaya Surakarta. Semanten ugi warangka ladrang ugi kapérang dados kalih corak utawi gaya, inggih punika cara Yogyakarta kaliyan cara [[Surakarta]].
 
=== Hulu ===
Gaman utawi gagang inggih punika bageyan ingkang dipuncekel, panggenanipun wonten sangandhaping wilah utawi pesi. Manpangatipun inggih punika kagem nyekeli wilah kaliyan kagem dipuncekel nganggé asta. Hulu anggadhahi kathah macem motifipun. Keris [[Bali]] wonten ingkang wujudipun kados patung dewa, patung padende, patung raseksa, patung penari, pertapa, alas, ugi wonten ingkah kinatah [[emas]] lan watu mulya. Keris [[Sulawesi]] nggambaraken manuk liyar, minangka pralambang kangge profesi masyarakat Sulawesi ingkang mujudaken pelaut. Déné [[manuk|peksi]] mujudaken lambang kaslametan dunya. Kadosta motif mustaka manuk ingkang dipunginakaken ing keris Riau Lingga, lan kanggé panggenan sanesipun minangka ''pengembangan tosan aji'' kadosta [[Acèh]], [[Bangkinang]] (Riau), [[Palembang]], [[Sambas]], [[Kutai]], [[Bugis]], [[Luwu]], [[Jawa]], [[Madura]], kaliyan [[Sulu]] anggadhahi ukiran lan pralambang ingkang benten. Materi ingkang dipunginakaken asalipun saking manéka warna bahan kadosta [[gadhing]], balung, logam, ingkang apling asring dipunginakaken inggih punika kayu. Hulu keris Jawa muturut garis besaripun kapérang dados sirah wingking, liling, cigir, cetek, bathuk, madharan, kaliyan bungkul.<ref name="Keris5">{{id}}[http://www.indospiritual.com/artikel_selayang-pandang-keris.html indospiritual.com] Selayang Pandang Keris</ref><ref name="Keris6">{{id}}[http://www.facebook.com/note.php?note_id=40284023637 facebook.com] Bagian-Bagian Keris</ref>
 
== Pamor ==
Ingkang dipunwastanii pamor keris punika ugi saged wonten ing tosan aji sanèsipun, kadosta [[tumbak]], [[wedung]], [[pedhang]], lan sapanunggalanipun. Déné pamor ingkang pilihan, biyasanipun kanggé [[wong|tiyang]]-tiyang ingkang anggadhahi kalenggahan tartamtu utawi watek tartamtu. Pramila, langkung saé dipun[[tayuh]] rumiyin supados pirsa cocog botenipun, déné ingkang boten pilihan saged dipungadhahi sinten kémawon. Sejatosipun pamor punika ''gambaran/kesan'' utawi ''image'' wingit ingkang timbul saking ukiran ingkang wonten ing [[wilah]] keris utawi [[gegaman tradhisional]] sanèsipun. Gambaran wingit punika medal saking asil tempa campuran [[tosan]] ingkang dados bahan dhasar kanggé ndamel/nempa keris . Èlmu pamor ing [[gaman]] punika namung dipunkuwaosi déning para [[mpu]]. Jinising pamor inggih punika:
 
{| class="wikitable" border="1" style="float:left; margin-left:1em;"
Larik 186:
{{clear}}
 
== Cathetan suku ==
{{reflist}}