Sapi: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎Susu sapi: Amérika Serikat -> Amérika Sarékat, replaced: Amérika Serikat → Amérika Sarékat (2)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: makhluk → makluk, kuat → kuwat (3), wedok → wédok, penyakit → lelara, nduwèni → duwé (5), kayata → kaya ta (5), isa → bisa, bagian → pérangan (2), kewan → kéwan, wae → waé, umume → umumé, yén → yèn
Larik 6:
| image_width = 200px
| image_caption = Sapi karo pedhèt (anaké)
| regnum = [[sato kewankéwan|Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Mamalia|Mammalia]]
Larik 18:
}}
 
'''Sapi''' iku kéwan [[ternak]] saka familia [[Bovidae]] lan subfamilia [[Bovinae]].<ref name="internet5"/> Saliyané dipiara kanggo nggarap [[sawah]] (déning wong tani) kayatakaya ta (narik [[luku]], [[garu]],lan liya-liyané), '''sapi''' uga bisa dijupuk [[susu]] lan [[dagingé]].<ref name="internet5"/> Daging sapi rasané énak lan bisa digawé werna-werna masakan.<ref name="internet5"/> Saliyané iku [[kulit]] sapi uga isabisa dimanfaatké kanggo gawé [[bedhug]], [[kendhang]], lan [[wayang kulit]].<ref name="internet5"/>
 
== Pakan Sapi ==
Pakan kéwan [[ternak]] kang [[tradisional]] umumeumumé [[suket]], [[godhong jagung]], lan [[godhong]]-godhongan kayatakaya ta godhong [[waru]], godhong [[pethet]], lan liya-liyané.<ref name="internet2"/>
Mengkono uga sapi, biyasané saliyané godhong-godhongan kaya mau uga kadang-kadang dicampuri [[katul]] ya iku [[glepung]] saka kulit [[beras]].<ref name="internet2"/> [[Katul]] iku digawé saka kulit [[beras]] kang digiling.<ref name="internet2"/>
Ananging bahan-bahan pangan kaya mau biyasané thukulé musiman.<ref name="internet2"/> Yèn wayah udan akèh sing thukul subur lan yényèn wayah ketiga bakal padha [[garing]].<ref name="internet2"/> Apamanéh yèn wayah rendheng bakal mati kebaceken.<ref name="internet2"/> Mulané yèn wayah musim-musim kang tinamtu para peternak sapi bakal kangélan luru pakan sapi.<ref name="internet2"/> Saliyané iku, rega [[suket]] uga mundhak.<ref name="internet2">http://www.disnak.jabarprov.go.id(dipunundhuh tanggal 23 April 2011)</ref>
Saiki ana pakan sapi kang ora gumantung saka musim.<ref name="internet2"/> Pakan sapi kang jenengé [[protefeed]] iki bisa ditemokaké sawayah-wayah tanpa ngenténi musim udan.<ref name="internet2"/>[[Protefeed]] iki bahané saka [[sampah]] [[nabati]].<ref name="internet2"/> Sampah nabati iki tuladhané sampah [[kulit]] [[wiji]] [[kopi]], [[ampas]] [[tebu]] (ampas sisa gawé gula) lan [[ampas]] [[téla]].<ref name="internet2"/> Bahan-bahan kang asalé saka [[sampah]] ing dhuwur iku nduwèniduwé [[protéin]] kang akéh, saéngga bisa nambah [[gizi]] pakan sapi.<ref name="internet2"/>
 
== Habitat ==
Sapi ana kang diternak ing ''padang rumput'' lan diumbar urip bébas.<ref name="internet3"/> Modél ternak kang kaya ngéné iki kayatakaya ta ing laladan [[Sumba]]-[[Sumbawa]] lan ing [[Éropah]] kang akèh ''padang rumput''.<ref name="internet3"/> Saliyané cara kang kaya mengkono ana uga sapi kang diternak kanthi cara dikandhang.<ref name="internet3"/> Dadi sapi-sapi mau urip ing kandhang sapi.<ref name="internet3"/> Sanajan uripé ing [[kandhang]], ananging sapi-sapi mau kanthi rutin dipakani lan dirumat.<ref name="internet3"/> Kandhang sapi kudu diresiki sawayah-wayah supaya sapi ora kena [[penyakitlelara]], saliyané iku sapi kudu dibedhiangi.<ref name="internet3"/> Sapi dibedhiangi kanthi cara diobongaké [[dami]] (wit pari) yèn wayah bengi.<ref name="internet3">[http://green.kompasiana.com/penghijauan/2011/04/13/jangan-membuang-makanan/ green.kompasiana.com](dipunundhuh tanggal 23 April 2011)</ref>
 
== Jinis Sapi ==
Larik 40:
| 01.
| Sapi Simental
| warna kulite [[coklat rada abang]]<br />wulu bagianpérangan endhas<br />sikil wenane [[putih]]<br />awake gedhe, keker<br />apike diopeni ing panggonan sing iklime sedheng. Biasane dimanfaatke daginge.
|-
| 02.
Larik 60:
| 06.
| Sapi Brangus
| wernane ireng<br />gulu lan kupinge cendhak<br />gegere lurus<br />awake gedhe, keker<br />sikile gedhe, kuatkuwat<br />campuran anatarane sapi brahman lan angus
|-
| 07.
Larik 68:
| 08.
| Sapi Aberden Angus
| wernane ireng<br />gulune cendhak<br />kuping cendhak<br />akeh wulu<br />geger lurus<br />awake gempal<br />sikile gedhe, kuatkuwat
|-
| 09.
| Sapi Bali
| wedokwédok wernane abang semu emas<br />lanang wernane ireng<br />bokong mengisor wernane putih<br />sungune gedhe, dawa, madhep mengarep<br />sikile kuatkuwat
|}
{{clear}}
Larik 83:
{{Artikel utama|Susu}}
Susu sapi bisa digawé werna-werna panganan. Prinsip kanggo ngolah susu sapi ya iku [[pasteurilisasi]] lan [[sterilisasi]].<ref name="internet6">[http://library.usu.ac.id/download/fp/ternak-eniza2.pdf](dipunundhuh tanggal 23 April 2011)</ref>
Susu kalebu [[nutrisi]] sepisanan kanggo makhlukmakluk kang lagi waewaé lair, kanggo kéwan apadéné kanggo manungsa.<ref name="internet6"/> Susu sapi nduwèniduwé [[gizi]] kang akéh, amarga [[susu]] sapi ngandhut zat [[kimia]] kang dibutuhaké awak kayatakaya ta [[Calsium]], [[Phosphor]], [[Vitamin A]], [[Vitamin B]] lan [[Riboflavin]] kang dhuwur.<ref name="internet6"/> Susu sapi gampang dicerna usus lan nduwèniduwé [[protéin]], [[mineral]] lan [[vitamin]].<ref name="internet6"/> Telu-telune ndadekake [[susu]] sapi dadi bahan panganan kang ''fleksibel'' kang bisa diatur kadar lemaké, saéngga bisa jumbuh karo seléra [[konsumén]].<ref name="internet6"/>
Susu sapi uga bisa diolah saéngga nduwèniduwé rasa [[strobérry]], rasa [[jeruk]], [[anggur]] lan buah-buah liyané.<ref name="internet6"/>
Susu kalebu bahan pangan héwani, ya iku arupa cairan [[putih]] kang diasilaké [[kéwan]] [[ternak]] lan kanthi cara diperes.<ref name="internet6"/>
Saiki, méh saben laladan nduwèniduwé [[pabrik]] [[susu]].<ref name="internet6"/>
Ing [[Sumatera Utara]] susu diasilaké ing Kabupatén [[Deli]] [[Serdang]], [[Simalungun]], [[Binjai]] lan [[Medan]].<ref name="internet6"/> Ing pulo [[Jawa]], susu diasilake lan diproses ing laladan [[Jawa Barat]] ya iku [[Lembang]] lan [[ujung berung]], [[Jawa Tengah]] ya iku ing [[Semarang]], [[Ungaran]] lan [[Boyolali]] lan ing laladan [[Jawa Timur]] ya iku ing [[Pujon]], [[Nongko jajar]], [[Batu]] lan [[Grati]].<ref name="internet6"/>
Ing [[Amérika Sarékat]], laladan-laladan penghasil [[susu]] ana ing kawasan urban utawa perkotaan kang akèh pandhudhuké.<ref name="internet6"/> Nagara bagianpérangan [[Amérika Sarékat]] kang ngasilaké susu kayatakaya ta [[Wisconsin]], [[California]], [[New York]], [[Minnesota]],[[Pensylvania]], [[Michican]], [[Ohio]] lan [[Iowa]].<ref name="internet6"/>
 
Susu sapi bisa dadi sumber [[protein]].<ref name="internet5"/> Para ilmuwan nerangaké yèn [[susu]] sapi bisa dadi pengganti [[ASI]] utawa [[''Air Susu Ibu'']].<ref name="internet5"/> Saliyané iku susu sapi bisa dadi [[nutrisi]] kang ora mbebayani tumprap kaséhatan awak.<ref name="internet5">[http://internasional.kompas.com/read/2011/04/15/12172950/China.Jual.Susu.Sapi.Serupa.ASI](dipunundhuh tanggal 23 April 2011)</ref>