Alexander Agung: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Rachmat04 (parembugan | pasumbang)
c busak cithakan, per Special:Diff/1146451; panggantèn kosmètik
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: biasa → biyasa, dumatheng → dhumateng, kuno → kuna (2), masyarakat → masarakat, Museum → Musiyum (3), negari → nagari (3), penyakit → lelara (2), sanes → sanès (2)
Larik 4:
| title = [[Basileus]] [[Makedonia]]
| image = [[Gambar:Napoli BW 2013-05-16 16-24-01.jpg|center|thumb|150px]]
| caption =<small>Aleksander perang ngelawan raja [[Darius III saka Pèrsi|Darius III]]. Saka [[Mosaik Aleksander]], [[MuseumMusiyum Arkéologi Nasional Napoli]]</small>
| reign = 336–323 SM
| othertitles = {{plainlist |
Larik 40:
| date of burial =
| place of burial =
| religion = [[Agama di Yunani kunokuna|Politeisme Yunani]]
}}
 
[[Gambar:AlexanderTheGreat Bust.jpg|thumb|Reca Alexander Agung wonten ''British MuseumMusiyum''.]]
'''Alexander Agung''' (utawi '''Alexander Agung''' utawi '''Iskandar Agung''' utawi '''Iskandar Dzulqarnain''' / ''Makutha Sungu Kalih'') ([[basa Yunani]]: Μέγας Ἀλέξανδρος ("Megas Alexandros"), [[basa Inggris]]: ''Alexander the Great'') punika satunggiling penakluk asal [[Makedonia]]. Alexander dipun lairaken dhateng mrika nalika taun [[356 SM]]. Bapakipun inggih punika Raja Filipus II, raja Makedonia, ingkang ngintun Alexander dhateng satunggiling filsuf misuwur saking Yunani, inggih punika [[Aristoteles]] ingkang ngajaraken ngèlmu logika filsafat Yunani. Raja Filipus II séda nalika Alexander taksih yuswa 20 taun lan Alexander lajeng nggantosaken pun bapa wonten ing taun [[336 SM]]. Kalih taun salajengipun Alexander nyerang [[Pèrsi]] lan ngawonaken Raja Pèrsi [[Darius III]] ing taun [[333 SM]], lajeng miyaraken ekspansinipun dhateng [[Suriah]] lan [[Irak]], lajeng dhateng [[India]], ananging boten siyos amargi para prajuritipun sampun sayah sanget.
 
== Sajarah ==
Ing wekdal kirang langkung 10 taun, Alex sampun nguasani sebagéan ageng negarinagari-negarinagari ageng ing wekdal punika, lajeng wangsul dhateng [[Yunani]]. Ing margi, Alex mampir wonten ing [[Babilonia]], kanggé istirahat, nanging lajeng gerah katisen selami 11 hari lan saljengipun séda taun [[323 SM]], wekdal yuswanipun dèrèng ngantos 33 taun. mBoten cetha panyebab sédanipun. Sapérangan wonten ingkang nginten yèn panjenenganipun séda saksampunipun gerah [[malaria]] saking cakotan [[lemut]] nalika badhé naklukaken India. Wonten ugi ingkang nginten bilih sedanipun amargi penyakitlelara sanessanès sepertos [[acute pancreatitis]] utawi penyakitlelara sanessanès ingkang dipun sebabaken déning virus [[West Nile virus]]. Sementawis versi ingkang pungkasan nginten yèn panjenenganipun dipun perjaya nganggé [[racun]] ing antawisipun kasebat racun [[hellebore]] utawi racun [[strychnine]], ingkang dipun lebetaken dumathengdhumateng minuman [[anggur]] déning pembantunipun. Versi kaping kalih punika mèmper kaliyan sédanipun [[Napoleon Bonaparte]].
 
[[Gambar:World 323 BCE.png|310px|left|thumb|Donya nalika sédanipun Alexander, nuduhaken kemaharajaanipun wonten ing konteks geopolitik ingkang langkung ageng]]
Senajan namung mrèntah selami 14 taun, salebeting masa kepemimpinan Alexander saged mbangun satunggiling kekaisaran ingkang langkung ageng tinimbang sadaya kekaisaran ingkang naté wonten. Dumugi wekdal panjenenganipun séda, tlatah ingkang dipun andahi sampun tikel kaping sèketipun tlatah ingkang dipun warisaken dhumateng piyambakipun. Satunggiling prestasi ingkang ngédap-édapi (kinten-kinten, boten ngantos langkung saking enem Kaisar ingkang sanggem nyaingi pretsasi punika).
 
Amargi penaklukan lan [[ekspansi]]nipun punika wau, Alexander Agung ugi nyebaraken [[kabudhayan]] [[hellenisme|hellenis]] ingkang awujud ''perpaduan'' kabudhayan [[Yunani kunokuna]], [[Laut Tengah]], [[Mesir]], lan [[Pèrsi]]. Prabawa Hellenisme punika malah dugi [[India]] lan [[Tiongkok]]. Khusus wonten ing Tiongkok, prabawa kabudhayan punika saged dipun telusuri antawisipun kanthi wontenipun [[artefak]] ingkang dipun temokaken wonten ing [[Tunhuang]].
 
Sakdèrèngipun séda, panjenenganipun ugi mbangun kitha '''[[Alexandria]]''' ing negarinagari '''[[Mesir]]''', kanthi kapustakan ingkang komplit lan dipun bikak ngantos sèwu taun dangunipun, lan salajengipu dados pusat pasinaonan paling hébat ing donya.
 
== Gelar Agung ==
Gelar ''The Great'' utawi ''Agung'' dipun paringaken déning masyarakatmasarakat donya wekdal punika amargi kamasyhuran kraton ingkang panjenenganipun pimpin lan wiyar wewengkon jajahanipun senajan yuswanipun taksih enèm sanget. Panjenenganipun ugi dipun percanten minangka Raja kaping sepindhah ingkang naté nguwaosi tigang bawana ([[Éropah]], [[Afrika]], dan [[Asia]]), ingkang wekdal punika sampun kepétang ''luar biasabiyasa'' utawi ngédap-édapi, amargi bawana [[Amerika]] lan [[Australia]] nalika semanten dèrèng dipun temokaken.
 
Sajarah ''Alexander Agung'' saged dipun temokaken ugi wonten ing kitab suci [[Al Qur'an]], Surah ''Al Kahfi 83-101'', kanthi sebatan ''[[Dhulqarnain]]'' (Raja ingkang nganggé makutha sungu kalih).
Larik 77:
[[Gambar:Napoli BW 2013-05-16 16-25-06 1 DxO.jpg|thumb|350px|''[[Alexander Mosaic]]'', showing [[Battle of Issus]], from the [[House of the Faun]], [[Pompeii]]]]
[[Gambar:AlexanderConquestsInIndia.jpg|thumb|250px|Campaigns and landmarks of Alexander's invasion of Southern Asia.]]
[[Gambar:Babylonian_astronomical_diary_recording_the_death_of_Alexander_the_Great_(British_Museum).jpg|thumb|left|A diary from the year 323–322 BC that records the death of Alexander. Located at the [[British MuseumMusiyum]], [[London]]]]
[[Gambar:Alexander Aramaic coin.jpg|thumb|left|200px|Coin of Alexander bearing an [[Aramaic language]] inscription.]]
{{Daftar ingkang Agung}}
{{stub}}
 
[[Kategori:Artikel mawa basa krama]]
Baris 88 ⟶ 87:
[[Kategori:Pirngon]]
[[Kategori:100 Tokoh miturut Michael H. Hart|033]]
 
 
{{stub}}