Pluto: Béda antara owahan

{{Infobox PlanetPlanit

| symbol = [[Gambar:Pluto symbol.svg|25px|SimbolSimbul astronomis Pluto]]

| discovered = 18 FebruariFèbruari 1930

| mp_category = [[planetplanit katai]],{{br}}[[objek trans-Neptunus|TNO]],{{br}}[[plutoid]],{{br}}[[sabuk Kuiper|KBO]],{{br}}[[plutino]]

| period = 90.613,305 hari{{br}}248,09 [[tahuntaun julian (astronomy)|tahuntaun]]

|title=Dwarf PlanetPlanit Pluto

[[Gambar:Pluto artistimpression.gif|right|thumb|200px|PlanetPlanit Pluto (warni coklat) kabandingaken kaliyan satelitipun Charon.]]

'''Pluto''' (nami resmi: '''134340''') punika satunggilipun [[planetplanit kerdhil]] (''dwarf planetplanit'') ing [[Tata Surya]]. Sadèrèngipun [[24 Agustus]] [[2006]], Pluto ndarbèni status satunggiling [[planetplanit]] lan arupi planetplanit paling alit lan paling tebih (urutan nomer sanga) saking [[Srengéngé]].

Ing [[7 September]] [[2006]], nami Pluto dipungantos kanthi nomer kémawon, inggih punika '''134340'''. Nami punika kaparingaken déning [[Minor PlanetPlanit Center]] (MPC), organisasi resmi ingkang kagungan tanggel waler ngempalaken dhata perkawis asteroid lan komet ing tata surya. [http://news.yahoo.com/s/space/20060911/sc_space/plutoisnowjustanumber134340]

Kawit katemoaken déning [[Clyde Tombaugh|Clyde William Tombaugh]], astronom anèm ing [[Observatorium Lowell]], tanggal [[18 FebruariFèbruari]] [[1930]], Pluto salajengipun dados salah satunggilipun anggota saking Tata Surya ingkang paling tebih papanipun.

Let Pluto kaliyan srengéngé punika 5.900,1 yuta [[kilometerkilomèter]]. Pluto ndarbèni dhiameter dugi 4.862 km lan ndarbèni massa 0,002 massa Bumi. Periode [[rotasi]] Pluto punika 6,39 [[dinten]], déné periodekalamangsa revolusinipun 248,4 taun. Wangun Pluto mèmper kaliyan [[Bulan]] kanthi [[atmosfer]] ingkang ngandhut [[metan]]. Suhu permukaan Pluto antawis -233^o[[Celsius]] dugi -223^o Celsius, saéngga sabagéyan ageng awujud [[ès]].

== Status Pluto dados sawijining planetplanit ==

MenawiManawi mirsani sajarahipun, Pluto saleresipun katemoaken lantaran wontenipun téoritéyori perkawis planetplanit nomer sanga ing sistem tata surya [[Bimasakti]].

Salajengipun, sasampunipun Clyde saged nedahaken buktos-buktos nyata ing panliténipun, Pluto resmi dados salah satunggiling planetplanit ingkang nemtokaken rotasi galaksi punika.

Ing wekdal Pluto katemoaken, Pluto namung dipunmangertos dados satunggal-setunggalingsatunggaling obyék ngangkasa ingkang wonten sasampunipun Neptunus. Salajengipun, [[Charon (bulan)|Charon]], satelit ingkang nglilingi Pluto naté dipunkinten planetplanit ingkang saleresipun. Wontenipun satelit Charon punika saya ngiyataken status Pluto dados satunggiling planetplanit

Nanging, para astronom salajengipun nemoaken kirang langkung 1.000 obyék alit sanès ing wikingipun Neptunus (kasebat [[obyék trans-Neptunus]]) ingkang ugi nglilingi Srengéngé. Ing mrika mbok menawimanawi wonten kirang langkung 100.000 obyék kanthi rupi ingkang mèmper satunggal-satunggalipun ingkang kakenal mawi obyék [[Sabuk Kuiper]] (Sabuk Kuiper inggih punika bagéyanpérangan saking obyék-obyék trans-Neptunus). Welasan bendabandha langit kalebet ing Obyék Sabuk Kuiper ing antawisipun [[Quaoar]] (1.250 km ing wulan Juni 2002), [[Huya]] (750 km ing wulan Maret 2000), [[Sedna]] (1.800 km ing wulan Maret 2004), [[Orcus]], [[Vesta]], [[Pallas]], [[Hygiea]], [[Varuna]], lan [[2003 EL61]] (1.500 km ing wulan MeiMèi 2004).

Pluto piyambak, kanthi orbit panjangipun ingkang anéh, ndarbèni prilaku langkung mèmper obyék Sabuk Kuiper tinimbang satunggiling planetplanit, mekatenmakaten anggepanipun sapérangan astronom. Orbit Pluto ingkang wangunipun elips tumpang tindhih kaliyan orbit Neptunus. Orbitipun tumrap Srengéngé ugi mlengkung sanget kabandingaken 8 obyék ingkang kaklasifikasi dados planetplanit. Ukuran Pluto ugi alit sanget, malah langkung alit tinimbang Bulan, saéngga alit sanget kanggé kasebat planetplanit.

Sasampunipun Tombaugh mangkat taun 1997, sapérangan astronom nyaranaken supados [[International Astronomical Union]], sawijining badhan ingkang ngurusi penamaan lan panggolongan bendabandha langit, nurunaken pangkat Pluto boten dados planetplanit malih. Sapérangan astronom ugi wonten ingkang tetep péngén nampi Pluto dados satunggiling planetplanit. Alesanipun, Pluto ndarbèni wangun bunder kados planetplanit, éwadéné komet lan asteroid cenderung ndarbèni wangun boten teratur. Pluto ugi ndarbèni atmosfer lan musim kados planetplanit.

Ing tanggal [[24 Agustus]] [[2006]], ing satunggiling patemon [[Persatuan Astronomi Internasional]], 3.000 ilmuwan astronomi mutusaken kanggé ngéwahi status Pluto dados "[[planetplanit kerdhil]]".

Perkawis punika ugi naté dados kontrovérsi. Amargi naté ndamel kathah pihak slisih paham. Kathah ingkang nelaaken nami punika asalipun saking karakter [[asu]] ing komik [[Walt Disney]]. Kasunyatan bilih komik kasebat miwiti dhebutipun ing taun ingkang sami kaliyan panemon bendabandha ngangkasa kasebat déning manungsa kapitados kathah pihak dados salah satunggal alasanipun.

Nami Pluto ugi dados nami [[dewadéwa]] saking kabudayan Romawi ingkang nguwaosi donya kapejahan (Hades ing kabudayan Yunani). Nami punika kaparingaken mbokmanawi amargi bendabandha ngangkasa punika sami peteng lan asrepipun kaliyan dewadéwa kasebat,ugi misteri ingkang nyingkup.

Pranyata kathah nami sanès ingkang naté katolak kanggé njenengi planetplanit énggal kasebat. Salah satunggalipun inggih punika Minerva, ingkang ateges dewi ngélmu pengetahuan. Alasanipun jelas, amargi nami kasebat sampun kaginaaken kanggé perkawis sanès. Lajeng wonten nami Constante, ngrujuk ing nami pendhiri observatorium papanipun Clyde makarya, Constante Lowell. Nanging pawènèhan nami Lowell ugi katolak sacara alon-alon.

Ngantos sapunika saged dipuntelaaken Pluto punika salah satunggiling bendabandha ngangkasa ingkang paling awis-awis katliti manungsa. Kathah alasan njalari kathah proyék kanggé nliti Pluto mandheg.

Salah satunggiling panlitén ingkang cekap serius pungkasanipun kagelar ugi kanggé mirsani Pluto, inggih punika panlitén NASA saking pihak AS, ingkang ngirimaken satunggal sét pesawat tanpa awak kanggé ndata laladan permukaan Pluto, karakteristik geografigéografi lan géomorpologi sacara global lan madosi dhata struktur atmosfer ingkang nglingkupi Pluto.

Satunggiling èkspédhisi ingkang kanamèken ''Pluto Express'' dipunrencanaaken wiwit mluncur tumuju ngangkasa ing wulan DesemberDhésèmber 2004 lan dipunrencanaaken dumugi ing Pluto paling dangu taun 2008, nanging èkspédhisi punika akhiripun kabatalaken taun [[2000]] amargi masalah dana lan dipungantos sawijining misi énggal kanthi nami ''[[New Horizons]]'' (kaluncuraken Januari 2006). Pesawat punika badhé nglintasi Pluto lan Charon, satelit alaminipun, lan salajengipun ngirimaken foto-foto tumuju Bumi. Salah satunggiling studi ingkang badhé kaleksanaaken ''Horizons'' njangkep masalah atmosfer ingkang wonten ing lapisan satelit Pluto kasebat. ''New Horizons'' ugi dipunrencanaaken badhé mabur tumuju [[Sabuk Kuiper]].

Ngantos sapunika kapitados bilih Pluto ndarbèni sifatsipat atmosfer ingkang paling asli kawit misah saking srengéngé. Lapisan atmosfer punika ugi dipunkenalkaloka lapisan paling asrep ingkang naté dipunlebeti sawijining pesawat misi ngangkasa luar saking bumi.

[[Kategori:PlanetPlanit]]