Sastra: Béda antara owahan

'''Sastra''' iku sawijing [[tembung]] silihan saka Basa [[Sansekerta]]; "''śāstra''", sing tegesé "tulisan" utawa "buku", saka tembung dasardhasar "''śās-''" sing tegesé "weruh". Ing [[basa Jawa]], tembung iki biasanébiyasané dienggo ngarani "kasusastran" utawa sajinising tulisan sing duwé arti utawa kaéndahan tartamtu. Ananging, tembung "sastra" ugi bisa ngarani kabèh jinis tulisan, apa iki endahéndah apa ora. [[Karya sastra]] ugi dipungginakaken kagem médhia mratelaaken pengalaman panggangit. Ukara, tembung, lan basa ingkang dipunginaaken déning panganggit punika basa ingkang éndah saéngga dadosaken raos remen kagem tiyang ingkang maos. Prastawa-prastawa ingkang dipunangkat panggangit boten namung prastawa ingkang saé kemawon ananging ugi prastawa ingkang awon wontening salebeting carios. Ananging saking carios éndah utawi awon punika kita saged mundhut sari pathinipun. Pangganggit ugi saged mangaribawa kabudayan masarakat tertemtu ing salebeting karya sastra ingkang dipunanggit, kadosta pola pikir masarakat.

Biasane kasusastran dibagi miturut laladan geografisgéografis utawa basa.

* [[Sastra MelayuMalayu]]

Tembung '''''genre''''' asalipun sangking basa '''[[Prancis]]''' ingkang arthosipun inggih punika jinis. Lajeng, '''''genre'' sastra''' inggih punika jinisipun karya sastra. [[Aristoteles]] ing dalem tulisanipun ingkang terkenal hiyo iku ''Poetica'', ngemot dasardhasar-dasaripun teoritéyori '''''genre'''''. Teori punika inggih ngemot jinis karya sastra ingkang tumuju marang karya sastra [[Yunani]] klasik, ananging ingkang saé sangking teoritéyori punika inggih teorinipun saged dilebetaken ing karya sastra ingkang sedhoyo nagari.

Miturut Aristoteles, karya sastra ingkang dasaripun sangking perwujudanipun punika dipunbagi dados 3, inggih punika ''[[epik]]'', [[lirik]], lan [[drama]].<ref name="Membaca dan Menilai Sastra">Teeuw, A: "Membaca dan Menilai Sastra", kaca 109. Gramedia, 1983</ref> ''[[Epik]]'' inggih punika tekstèks ingkang sepalihipun ngemot diskripsi, lan sepalih ingkang lintu ngemot tokoh (cakapan). ''[[Epik]]'' uga saged dipun aranidipunarani [[prosa]]. [[Lirik]] inggih punika ungkapan ide utawi perasaanipun pengarang. Ing dalem babakan punika ingkang dipun bahasdipunbahas inggih "aku" [[lirik]], ingkang biasanipun kasebut penyairjuru gurit. [[Lirik]] punika ingkang wayah saiki dipunkenalkaloka dados [[puisigurit]] utawi [[sajak]], inggih karya sastra ingkang ngemot ekspresièksprèsi perasaan pribadi ingkang luweh ngutamakaken carane damel ekspresièksprèsi. [[Drama]] inggih punika karya sastra ingkang ''dominasi'' guneman sedhoyo paraga. Kriteria [[drama]] ingkang bentenaken inggih wonten 2 werni karya sastra lintunipun inggih hubunganipun manungso kaliyan donya panggenan lan wekdal.

[[Lirik]] sifatipun subjektif, sebabipun namung ngendikakaen donya penyairjuru gurit. [[Drama]] sifatipun objektif, sebabipun boten ngemotaken donya parekanipun, tanpa diskripsi ing sajabone objektif. ''[[Epik]]'' inggih punika campuran antawisipun subjektif lan objektif. Wekdal ingdalem karya sastra ''[[epik]]'' ngalir linear (kronologis utawi ''flashback''); ingdalem [[drama]] wekdal dipun nyatakakendipunnyatakaken utawi ingkang kedadeyan sapunika; lan ingdalem [[lirik]] wekdal kados atos, sebab sejatosipunsajatosipun [[lirik]] boten kaiket kaliyan wekdal.<ref name="Pemandu di Dunia Sastra">Hartoko, Dick lan B. Rahmanto: "Pemandu di Dunia Sastra", kaca 53. Kanisius, 1986</ref>.

[[Puisi]] mawi cara konvensional saged dipun arthosakendipunarthosaken dados tuturan ingkang kaiket (emosiémosi, imajinasi, pikiran, [[nada]], ide, baris, [[bait]], [[rima]], lan saklintunipun). [[Prosa]] inggih karangan. Perlu sanget dipunbahas arthosipun [[prosa]] lan [[puisigurit]] miturut A.W. De groot ingkang dipunkutip déning Rachmat Djoko Pradopo <ref name="Pengkajian Puisi">Pradopo, Rachmat Djoko:"Pengkajian Puisi", kaca 112. Gadjah Mada University Press, 1998</ref>.

* Kesatuan korespondensi [[prosa]] inggih punika kesatuan [[sintaksis]], nanging kesatuan korespondensi [[puisigurit]] inggih punika kesatuan akustis.

* Korespondensi [[puisigurit]] ngemot [[sajak]], ananging [[prosa]] boten nggadhahi korespondensi.

* Ingdalem baris [[sajak]] wonten periodisitas sangking awal dumugi akhirakir, ananging ingdalem [[prosa]] boten wonten periodisitas.

Bentenipun [[prosa]] kaliyan [[puisigurit]] inggih sejatosipunsajatosipun kaemot ing kadar padhetipun sedoyo punika. Sahinggo, karya sastra punika menawimanawi padhet saged kasebat puisigurit lan menawimanawi boten padhet punika kasebat prosa. Meniko sebabipun muncul tembung [[puisigurit]] ingkang prosais lan [[prosa]] ingkang puitis. Sifat [[prosa]] ingkang utami inggih punika ngudari lan [[puisigurit]] madhetaken. Bahan utaminipunmliginipun inggih sami, punika persoalanipun manungso. [[Prosa]] punika ekspresièksprèsi nyusun carios (konstruktif), [[puisigurit]] punika ekspresièksprèsi nyiptakaken curahan jiwa (kreatif).

Rumus: x + y = z. X = pengalaman, y = renungan, imajinasi, lan tèhnik, z = hasilipun inggih punika cariyos ingkan sampun dipun rekadipunreka.

Werni-werni cariyos reka daya punika ingdalem sastra modhèren, hiyo iku [[novèl]], [[cerpencarkak]], lan [[novela]]. [[Novel]] inggih punika cariyos reka daya ingkang langkung dawa, ingkang ngemot paraga, aluripun, lan setting utawi latar. [[Cerpen]] inggih punika cariyos ingkang cendhak, ingkang musataken ing kahanan ingdalam wekdal punika, utaminipunmliginipun inggih konflik. [[Novela]] inggih punika cariyos reka daya ingkang luweh dawa lan angèl saking [[cerpencarkak]], ananging boten langkung dawa kados [[novèl]], isinipun boten dipun putusidipunputusi ing satunggal kahanan kedadeyan, lan konflik.

Tembung [[drama]] asalipun punika saking basa [[Yunani]] ''draomai'' ingkang arthosipun nindakaken. [[Drama]] inggih paragaan cariyos utawi lakonan ing kahuripan manungso ingkang dipun pentasakendipunpentasaken. [[Drama]] ingdalem karya sastra arupi naskah [[drama]]. [[Drama]] salintunipun dados karya sastra uga dados karya [[seni]]. ProsesProsès kadadeanipun [[drama]] inggih saged dipun dameldipundamel rumus ngangge formula 4 M.

7. Nyusun urutan katatembung dan kalimat ingkang nyata

* Tableau : [[drama]] ananging boten wonten tuturanipun, paraga namung ngandhalaken gerakobah patah-patah (pantomim)

* Minikata : [[drama]] ingkang migunakaken tuturan singkat ingkang ngandalaken gerakobah teatrikal

Kesimpulanipun, objek ilmungèlmu sastra inggih punika [[prosa]], [[puisigurit]], lan [[drama]], ingkang rincianipun arupi [[puisigurit]], [[novèl]], [[cerpencarkak]], [[novela]], lan naskah [[drama]].