Kasultanan Banjar: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: bagian → pérangan, bangunan → yasan, kerajaan → kraton (5), manggen → manggèn, negeri → nagari
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: bekas → tilas, Dewa → Déwa, dinasti → wangsa, dipunbangun → dipunyasa, editor → juru besut, istana → pura (2), kerajaan → kraton (2), keraton → karaton (3), Keraton → Karaton (8), kota → kutha (3), masa → mangsa...
Larik 3:
|-
|- align=center
| colspan="2" | [[Gambar:Kesultanan Banjar 1826-1860.PNG|250px]]{{br}}''Wewengkon kapungkasan Kesultanan Banjar antwis taun 1826-1860 ingkang sampun nyusut, amargi wewengkon sekelilingipun sampun dipunserahakèn datèng perusahaan [[VOC]] Walandi dèning [[Sultan Banjar]]. Wewengkon Banjar ingkang langkung kino terbentang saking [[Tanjung Sambar]] ngantos [[Tanjung Aru, Tanjung Harapan, Paser|Tanjung Aru]]<ref>{{nl}} {{cite book|pages=9|url=http://books.google.co.id/books?id=zTwsAAAAYAAJ&dq=aroeng%20van%20pagattan&pg=PA9#v=onepage&q=aroeng%20van%20pagattan&f=false |title=De bandjermasinsche krijg van 1859-1863: met portretten, platen en een terreinkaart|volume=1|first=Willem Adriaan |last=van Rees|publisher=D. A. Thieme|year=1865}}</ref><ref>(1846){{cite book|pages=506 |url=http://books.google.com/books?id=3ZRCAAAAYAAJ&dq=Banjirmassin&hl=id&pg=PA506#v=onepage&q=Banjirmassin&f=false |title=The Chinese repository|volume=15|editorjuru besut=Elijah Coleman Bridgman, Samuel Wells Williams}}</ref><ref>[http://www.indonesianhistory.info/map/borneoc19-1.html Borneo, 1800-1857 ]</ref>''
|- valign=top
| '''Madeg'''
Larik 15:
|- valign=top
| '''[[Kutha krajan]]'''
| [[Kuin Utara, Banjarmasin Lor, Banjarmasin|Kuin, Banjarmasin]] (1520){{br}}[[Pemakuan, Sungai Tabuk, Banjar|Pemakuan]] (1612)<ref>Saksampune ing Pemakuan, keratonkaraton natenaté dipunbangundipunyasa ing Amuntai ananging batal dipundiami amargi Marhum Panembahan angsal mimpi menawimanawi Pangeran Suryanata nglarang dadosaken Amuntai dados kutha krajan malih amargi negerinagari lawas punika sampun rusak (Hikayat Banjar)</ref>{{br}}[[Martapura Barat, Banjar|Tambangan]]/[[Telok Selong Ulu, Martapura Barat, Banjar|Batang Banyu Mangapan]] (1622){{br}}[[Martapura, Banjar|Martapura]] (1632) {{br}}[[Pangeran, Banjarmasin Utara, Banjarmasin|Sungai Pangeran, Banjarmasin]] (1663){{br}} [[Kayu Tangi]] (1680){{br}}[[KeratonKaraton, Martapura, Banjar|Bumi Kencana]] (1771)<ref name="J. H. Moor">{{cite book|first=[[J. H. Moor|Moor]] | last=J. H. |url=http://books.google.co.id/books?id=fHhNAAAAYAAJ&dq=Sultan%20Soliman%20Shahid%20Alia%20to%20Martapura&pg=RA1-PA98#v=onepage&q=Sultan%20Soliman%20Shahid%20Alia%20to%20Martapura&f=false |title=Notices of the Indian archipelago & adjacent countries: being a collection of papers relating to Borneo, Celebes, Bali, Java, Sumatra, Nias, the Philippine islands ... | publisher=Singapore: F.Cass & co. | year=1837}}</ref> utawi [[KeratonKaraton, Martapura, Banjar|Bumi Selamat]] (1806)<ref>Dengan dipunpanggihaken deposit batubara ing laladan cerak Bumi Selamat/Martapura, mila pamaréntah HindiaIndhiya WalandaNèderlan ngrencanakalen mendet alih Martapura lan nggantos kutha krajan Kesultanan Banjar ing kotakutha Nagara, bekastilas kutha krajan ing era Kerajaan Hindhu Nagara Daha</ref>{{br}} [[Seberang Mesjid, Banjarmasin Tengah, Banjarmasin|Sungai Mesa, Banjarmasin]](1857){{br}}[[Murung Raya|Baras Kuning]] (1865)
|- valign=top
| '''[[Basa]]'''
Larik 23:
| [[Islam]] [[Sunni]] [[mazhab Syafi'i]] (resmi)<ref name="ReferenceA">.</ref>{{br}}[[Kaharingan]]{{br}}[[Konghucu]]{{br}}[[Nasrani]]
|- valign=top
| style="white-space: nowrap;" | '''Pamaréntahan'''{{br}}-Sultan pertamakapisan{{br}}-Sultan terakhir</div>
| style="white-space: nowrap;" | [[Monarki]]{{br}}Sultan [[Suriansyah]] (1526-1550){{br}}[[Sultan]] [[Muhammad Seman]] ([[1862]]-[[1905]])
|- valign=top
| style="white-space: nowrap;" | '''SejarahSajarah'''{{br}}-Didirikan{{br}}-ZamanJaman kejayaan{{br}}-Protektorat VOC {{br}}-Krisis suksesi{{br}}-Akhir pamaréntahan darurat
| style="white-space: nowrap;" | {{br}}[[1520]], mlebet Islam [[1526]]{{br}}[[1526]]-[[1787]]{{br}}sejak 1787{{br}}[[1857]]{{br}}1905<ref name="books.google.co.id">{{en icon}} {{cite book|url=http://books.google.co.id/books?id=2jlBMOBuV7MC&lpg=PA156&dq=sultan%20sintang&pg=PA156#v=onepage&q=sultan%20sintang&f=false |pages=156 | title=International law in the Netherlands|volume =1 |first= H. F. |last=van Panhuys|coauthors=T.M.C. Asser Instituut|publisher=BRILL|year= 1978 |isbn=9028601082}} ISBN 978-90-286-0108-6</ref>
|- valign=top
Larik 38:
| [[Islam]] [[Sunni]] [[mazhab Syafi'i]] (resmi)<ref name="ReferenceA"/>{{br}}[[Kaharingan]]{{br}}[[Konghucu]]{{br}}[[Nasrani]]
|- valign=top
| style="white-space: nowrap;" | '''Pamaréntahan'''{{br}}-Sultan pertamakapisan{{br}}-Sultan terakhir</div>
| style="white-space: nowrap;" | [[Monarki]]{{br}}Sultan [[Suriansyah]] (1526-1550){{br}}[[Sultan]] [[Muhammad Seman]] ([[1862]]-[[1905]])
|- valign=top
| style="white-space: nowrap;" | '''SejarahSajarah'''{{br}}-Didirikan{{br}}-ZamanJaman kejayaan{{br}}-Protektorat VOC {{br}}-Krisis suksesi{{br}}-Akhir pamaréntahan darurat
| style="white-space: nowrap;" | {{br}}[[1520]], masuk Islam [[1526]]{{br}}[[1526]]-[[1787]]{{br}}sejak 1787{{br}}[[1857]]{{br}}1905<ref name="books.google.co.id"/>
|- valign=top
Larik 47:
|(1526-1548 minangka bawahan [[Kesultanan Demak|Demak]])
|}
[[Gambar:Kraton-van-de-sultan-te-Ban.jpg|thumb|200px|Gambar kraton/istanapura kenagaraan Kesultanan Banjar di Martapura di tahuntaun 1843.]]
[[Gambar:Bangsawan Banjar Museum Lambung Mangkurat.JPG|thumb|200px|Profil [[Bangsawan]] Banjar sawetawissawatawis taun [[1850]] koleksi [[Museum Lambung Mangkurat]].]]
[[Gambar:Gadis Banjar Museum Lambung Mangkurat.JPG|thumb|200px|Profil gadis Banjar sawetawissawatawis taun [[1850]] koleksi [[Museum Lambung Mangkurat]].]]
'''Kesultanan Banjar''' utawi '''Kesultanan Banjarmasin'''<ref>{{cite book|url=http://books.google.co.id/books?id=geZDAAAAYAAJ&dq=banjarmassin&hl=id&pg=PA571#v=onepage&q=banjarmassin&f=false |title=The New American encyclopaedia: a popular dictionary of general knowledge|volume=2|pages=571|publisher=D. Appleton|year=1865}}</ref><ref>{{cite book|pages=647 |url=http://books.google.co.id/books?id=p5U3AAAAIAAJ&lpg=PA646&ots=OKojkL1DDV&dq=CONTRACT%20MET%20DE%20SULTAN%20BANDJARMASIN&pg=PA647#v=onepage&q=CONTRACT%20MET%20DE%20SULTAN%20BANDJARMASIN&f=false|title=E. J. Brill's first encyclopaedia of Islam 1913-1936|first=M. Th. |last=Houtsma|publisher=BRILL|isbn=9004082654}}ISBN 978-90-04-08265-6</ref><ref>[http://www.hubert-herald.nl/IndoKalSel.htm KALIMANTAN SELATAN ]</ref><ref>[http://eprints.lib.ui.ac.id/12976/1/82338-T6811-Pulitik%20dan-TOC.pdf Pulitik dan Perdagangan Lada di Kesultanan Banjar]</ref><ref>{{cite book|pages=85 |url=http://books.google.com/books?id=HiZvFZbm6sgC&lpg=PA86&ots=OVLQW4MnBZ&dq=kutha krajan%20indonesia%20banjarmasin&hl=id&pg=PA85#v=onepage&q&f=false |title=SejarahSajarah nasional Indonésia: Jaman pertumbuhan dan perkembangan kerajaankraton-kerajaankraton Islam di Indonésia|authors=Marwati Djoened Poesponegoro, Nugroho Notosusanto|publisher=PT Balai Pustaka|year=1992|isbn=9794074098}}ISBN 978-979-407-409-1</ref><ref>{{nl}} {{cite book|pages= |url=http://books.google.co.id/books?id=0GM-AAAAcAAJ&dq=Hidayat%20Oellah&pg=PA201#v=onepage&q=Hidayat%20Oellah&f=false |title=Bydragen tot de kennis van verschillende overzeesche landen, volken, enz|volume=1|first=J. B. J |last=Van Doren|publisher=J. D. Sybrandi|year=1860}}</ref><ref>{{cite book|pages=211|url=http://books.google.co.id/books?id=QKgraWbb7yoC&lpg=PA211&dq=bandjarmasin&pg=PA211#v=onepage&q=bandjarmasin&f=false |title=Southeast Asia: a historical encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor|volume=3|first=Keat Gin |last=Ooi|publisher=ABC-CLIO, 2004|isbn=1576077705}}ISBN 978-1-57607-770-2</ref><ref>{{cite book|pages=73 |url=http://books.google.co.id/books?id=EbzVAAAAMAAJ&dq=bendermassing&pg=PA73#v=onepage&q=bendermassing&f=false |title=Brookes's Universal gazetteer: re-modelled and brought down to the present time|first=Richard |last=Brookes|publisher=E.H. Butler|year=1843}}</ref><ref>[http://obp.tanap.net/pdf/files/3C3DAF148D0C9FC5DEC709F70DD5C841.pdf Reconstructie van het archief van de VOC-vestiging ]</ref> (madeg 1520, dipunhapusakén sepihak déning Walanda ing tanggal 11 Juni 1860. Ananging rakyat Banjar mnéika ndérék wontén pamaréntahan darurat/pelarian ingkang énggal ing kapungkasan 24 Januari 1905. Ananging ngantos 24 Juli 2010, Kesultanan Banjar gésang malih kaliyan dipunlantik Sultan Khairul Saleh.
Kerajaan Banjar inggih punika sebuah [[kesultanan]] tlatah ing wanci punika ing propinsiprovinsi [[Kalimantan Selatan]], [[Indonésia]]. Kesultanan punika berkutha krajan ing [[Banjarmasin]] lajéng dipunpindah ing pintén-pintén pangénan lan kapungkasan ing [[Martapura]]. ing kutha krajan ing Martapura dipunsébat ugi [[Kerajaan Kayu Tangi]].
 
Ing kutha krajan tasih ing [[Banjarmasin]], mila kesultanan punika dipunsébat '''Kesultanan Banjarmasin'''. Kesultanan Banjar ménika penerus saking [[Kerajaan Nagara Daha]] inggih punika kraton Hindhu ingkang kutha krajan ing kotakutha Nagara, sapunika kutha krajan kacamatan [[Daha Selatan, Hulu Sungai Selatan]].
 
Bendera Nagara Banjar warninipun kuning ing inggil cemeng ing bicolour horisontal. (John McMeekin, 15 Januari 2011).* [http://flagspot.net/flags/id_banjr.html Bendera Banjar ]
== SejarahSajarah ==
Miturut mitologi [[suku Maanyan]] (suku tertua ing Kalimantan Selatan), kraton kawiwitan ing Borneo Selatan inggih punika [[Kerajaan Nan Sarunai]] ingkang dipunperkirakaken wewengkon kekuasaanipun terbentang luas wiwit saking laladan [[Tabalong]] ngantos ing laladan [[Pasir]]. Keberadaan mitologi Maanyan ingkang nyiptakaken babagan masamangsa-masamangsa keemasan Kerajaan Nan Sarunai sebuah kraton purba ingkang rumiyen mempersatukan etnisètnis Maanyan ing laladan punika lan sampun ngelampahi gegayutan kaliyan pulau Madagaskar. Kerajaan punika angsal serangan saking [[Majapahit]].<ref>[http://basamaanyan.blogspot.com/2008/08/nansarunai-usak-jawa.html Syair tradisional Maanyan babagan serangan saking Jawi]</ref> pramila pérangan rakyat nyingkir ing pedalaman (wewengkon [[suku Lawangan]]). Salah satunggaling peninggalantilas arkéologis ingkang asalipun saking zamanjaman punika ya iku [[Candhi Agung]] ingkang manggèn ing kotakutha [[Amuntai]]. Ing taun [[1996]], sampun dipunlampahi pengujian C-14 kaliyan sampel arang Candhi Agung ingkang ngasilaken angka taun kaliyan kisaran 242-226 SM (Kusmartono lan Widianto, 1998:19-20).
Nggadahi saking angka taun dipunmaksud mila [[Kerajaan Nan Sarunai]]/Kerajaan Tabalong/Kerajaan Tanjungpuri usianya langkung tuatuwa 600 taun dipunbandingaken kaliyan [[Kerajaan Kutai|Kerajaan Kutai Martapura]] ing Kalimantan Wétan.
 
Miturut [[Hikayat Sang Bima]], wangsa ingkang nurunaken rajaratu-rajaratu Banjar inggih punika [[Sadewa|Sang DewaDéwa]] bersaudara kaliyan wangsa ingkang nurunaken rajaratu-rajaratu [[Kesultanan Bima|Bima]] ([[Bima|Sang Bima]]), rajaratu-rajaratu Bali ([[Nakula|Sang Kuala]]), rajaratu-rajaratu [[Kesultanan Dompu|Dompu]]([[Prabu Dharmawangsa|Darmawangsa]]), rajaratu-rajaratu [[Kesultanan Gowa|Gowa]] ([[Arjuna|Sang Rajuna]]) ingkang kaping gangsal bersaudara putera-putera saking [[Pandudewanata|Maharaja Pandu Dewata]].<ref>{{id icon}} {{cite book|url=http://books.google.co.id/books?id=6Q71wFB4YxQC&lpg=PA121&dq=pulau%20Banjar&pg=PA121#v=onepage&q=pulau%20Banjar&f=false |pages=121 |title=Kerajaan Bima dalam sastra dan sejarahsajarah |first= Henri |last=Chambert-Loir |coauthors=Wisamarta,Lukman (Khatib.) |publisher=Kepustakaan Populer Gramedia|year= 2004 |isbn=9799100119}} ISBN 978-979-9100-11-5</ref><ref>{{id icon}} {{cite book|first=H. Abdullah |last=Tajib|title= SejarahSajarah Bima Dana Mbojo|publisher= Harapan Masa PGRI |location=Jakarta|year= 1995}}</ref>
Jumbuh kaliyan Tutur Candhi (Hikayat Banjar versi II), ing Kalimantan sampun madeg suatu pamaréntahan saking dinastiwangsa kraton (keratonkaraton) ingkang kalajengaken ngantos tlatah ing salebeting [[HindiaIndhiya WalandaNèderlan]] ing [[11 Juni]] [[1860]], inggih punika :
# KeratonKaraton wiwit dipunsebat [[Kerajaan Kuripan]]
# KeratonKaraton I dipunsebat [[Kerajaan Nagara Dipa]]
# KeratonKaraton II dipunsebat [[Kerajaan Nagara Daha]]
# KeratonKaraton III dipunsebat [[Kesultanan Banjar]]
# KeratonKaraton IV dipunsebat Kerajaan Martapura/Kayu Tangi
# KeratonKaraton V dipunsebat [[Pagustian]]
 
Maharaja Sukarama, Raja Nagara Daha sampun berwasiat supados wigatine inggih punika cucunipun [[RadenRadèn Samudera]], anak saking putrinipun Puteri Galuh Intan Sari. Ayah saking RadenRadèn Samudera ingih punika RadenRadèn Manteri Jaya, putra saking RadenRadèn Begawan, saudara Maharaja Sukarama. Wasiat kasebut nyebabagen RadenRadèn Samudera terancam keselamatanipun amargi para putra Maharaja Sukarama ugi berambisi dados rajaratu inggih punika Pangeran Bagalung, Pangeran Mangkubumi lan Pangeran Tumenggung.
== Wewengkon Kesultanan Banjar ==
{{:Wewengkon Kesultanan Banjar}}
Larik 77:
# [[Putra Mahkota]] : bergelar [[Ratu Anum]]/[[Pangeran Ratu]]/[[Sultan Muda]]
# [[Perdana Menteri]] : dipunsebat Perdana Mantri/[[Mangkubumi]]/[[Wazir]], ing ngandap Mangkubumi : Mantri Panganan, Mantri Pangiwa, Mantri Bumi dan 40 orang Mantri Sikap, setiap Mantri Sikap nggadahi 40 tiyang pengawal.
# [[Lalawangan]] : kepala dhistrik, kedudukannya sami kadasta ing masamangsa [[Hindia Walandi]].
# Sarawasa, Sarabumi lan Sarabraja : Kepala Urusan keratonkaraton
# Mandung lan Raksayuda : Kepala Balai Longsari lan Bangsal lan Benteng
# Mamagarsari : Pengapit rajaratu duduk ing Situluhur
# Parimala : Kepala urusan dagang lan pekan (pasar). Dipunbantu Singataka lan Singapati.
# Sarageni lan Saradipa : Kuasa ing urusan senjata (tombak, ganjur), duhung, tameng, badik, parang, badil, meriam dll.
# Puspawana : Kuasa ing urusan tanaman, hutan, perikanan, ternakraja-kaya, lan berburu
# Pamarakan lan Rasajiwa : Pengurus umum babagan keperluan pedalaman/istanapura
# Kadang Aji : Ketua Balai petanitani lan Perumahan. Nanang minangka Pembantu
# Wargasari : Pengurus besar tentang persediaan bahan makanan dan lumbung padi, kesejahteraan
# Anggarmarta : Juru Bandar, Kepala urusan pelabuhan