Kopi: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: macem-macem → werna-werna, uripe → uripé , sel → sèl, Saliyane → Saliyané (4), sadurunge → sadurungé (2), penyakit → lelara (3), nduwèni → duwé, meter → mèter, cepet → rikat, asale → asalé (2), antarane...
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: akeh → akèh (3), akehe → akèhé, Amerika → Amérika (2), bageyan → pérangan, bakteri → baktèri, bebas → bébas, cacahe → cacahé (2), dene → déné, dhuwure → dhuwuré (2), diduwéni → diduwèni, digaringake...
Larik 5:
|image_caption = Wiji kopi sing wis digoreng
|regnum = [[Plant]]ae
| ordo = [[Gentianales]]
|familia = [[Rubiaceae]]
|subfamilia = [[Ixoroideae]]
|tribus = [[Coffeeae]]
| genus = '''''Coffea'''''
|subdivision_ranks = Species
|type_species = ''[[Coffea arabica]]''<ref>{{cite web |url=http://www.uniprot.org/taxonomy/13442 |title=Genus Coffea |work=Taxonomy |publisher=UniProt |accessdate=2010-05-13}}</ref>
Larik 23:
Sajarah kopi bisa dingertèni tilasé saka watara [[abad kaping 9]], ing dhataran dhuwur [[Ethiopia]]. Saka kana banjur nyebar menyang [[Mesir]] lan [[Yaman]], lan banjur ing abad limalas saya mawiyar menyang [[Pèrsi]], [[Mesir]], [[Turki,]] lan [[Afrika lor]].
 
Wiwitané kopi rada ora ditampa déning sebagéyansapérangan wong. Ing taun [[1511]], amarga èfèk rangsangan sing njalari, dipenging panggunaané déning para [[imam]] konservatif lan otodhoks ing majelis kaagamaan ing [[Makkah]]. Nanging amarga popularitas omben iki, mila larangan mau ing taun [[1524]] diilangaké jalaran titah [[Sultan Selim I]] saka [[Kasultanan Utsmaniyah]] Turki. Ing [[Kairo]], Mesir, larangan kang padha uga disahaké ing taun [[1532]], ing ngendi warung kopi lan gudhang kopi ditutup.
 
Saka donya [[Muslim]], kopi nyebar dhateng [[Éropah]], lan ombenan iki dadi populèr sakwéné [[abad kaping 17]]. Wong [[Walanda]] sing sepisanan ngimpor kopi kanthi skala gedhé dhateng [[Éropah]], lan ing sawijining wektu nylundhupaké wijiné ing taun [[1690]], amarga tanduran utawa wiji mentahé ora diidinaké metu kawasan [[Arab]]. Iki banjur diterusaké kanthi pananduran kopi ing [[Jawa]] déning wong Walanda.
 
Nalika kopi tekan kawasan koloni [[Amérikah]], kawitané ora kasil kaya ing [[Éropah]], amarga dianggep kurang bisa nggantèkaké [[alkohol]]. Nanging, sakwisésawisé [[Perang Révolusi]], panyuwunan marang kopi ningkat cukup dhuwur, nganti para panyalur kudu mbukak parsedyan cadhangan lan ngundhakaké regané sacara dramatis; sebagéyansapérangan perkara iki amarga didhasari déning mudhuné pasedyan [[tèh]] déning para pedhagang [[Inggris]]. Minat wong [[Amérika]] marang kopi tuwuh ing wiwitan [[abad kaping 19]], nyusul dumadiné perang ing taun [[1812]], ing ngendi aksès impor tèh kapedhot sauntara, lan uga amarga ningkaté tèknologi panggawéan minuman, mila posisi kopi minangka komodhitas saben dina ing Amérikah saya kuwat.
 
== Jinis wiji kopi ==
Larik 33:
[[Gambar:Starr 070617-7331 Coffea arabica.jpg|thumb|left|130px|Wiji kopi arbika, jinis kopi kanthi cita rasa paling apik.]]
=== '''Kopi arabika''' (arabica coffee) ===
:Kopi arabika iku jinis kopi tradisional kang duwéni citarasa paling apik.<ref name=arro>[http://www.talkaboutcoffee.com/coffee_beans.html Coffee Beans – Varieties Of Coffee: Arabica and Robusta.] 2010.</ref> Kopi jinis iki asalé saka [[Etiopia]] lan saiki wis dibudidayakake ing pirang-pirang panggonan ing donya iki, wiwit saka [[AmerikaAmérika Latin]], [[Afrika]] Tengah, [[Afrika Timur]], [[India]], lan [[Indonésia]].<ref name=arro2/> Kanthi cara umum, kopi iki thukul ing panggonan kang duwé [[iklim]] [[tropis]] utawa [[subtropis]].<ref name=arro2/> Kopi arabika uripé ing panggonan kang dhuwuredhuwuré 600-2000 m sadhuwuring laut. Tanduran iki bisa thukul nganti tekan 3 mèter yèn kahanan lingkungane apik. Suhu thukul optimale ya iku 18-26 <sup>o</sup>C. Wiji kopi kang diasilake ukurane cukup cilik lan awarna ijo nganti tekan abang semu ireng utawa abang tuwa.<ref name=arro2>[http://www.ringsurf.com/online/2069-coffee_plants.html. Coffee Plants.] 2009.</ref>
[[Gambar:Coffea canephora W2 IMG 2430.jpg|thumb|right|150px|Wiji kopi robusta, jinis kopi kelas 2.]]
 
=== '''Kopi robusta''' ===
:Kopi robusta pisanan tinemokake ing [[Kongo]] ing taun [[1898]].<ref name=arro2/> Kopi robusta bisa kaaran jinis kopi kelas 2, amarga rasané luwih pait, rada kecut, lan ngandhut [[kafein]] kanthi cacahecacahé kang luwih akehakèh. Saliyané iku, cakupan laladan thukulethukulé kopi robusta amba tinimbang kopi arabika kang kudu urip ing panggonan kang duwéni dhuwur tartamtu.<ref name=arro/> Kopi robusta bisa urip ing panggonan kang dhuwuredhuwuré 800 m sadhuwuring laut. Saliyané iku, kopi jinis iki luwih resisten karo [[ama]] lan [[lelara]]. Kahanan kaya mangkono kang ndadekakendadèkaké kopi robusta regane luwih murah. Kopi robusta akèh kang urip ing [[Afrika]] Barat, Afrika Tengah, [[Asia Tenggara]], lan [[AmerikaAmérika Selatan]].<ref name=arro2/>
[[Gambar:Kopi luwak 090910-0075 lamb.JPG|thumb|left|130px|Wiji kopi luwak asil fermentasi alami sajroningsajeroning weteng kéwan [[luwak]].]]
 
=== '''Kopi luwak''' ===
{{utama|Kopi Luwak}}
:[[Kopi luwak]] iku kopi asli [[Indonésia]] kang wis misuwur.<ref name=luwak>[http://www.ringsurf.com/online/2151-kopi_luwak.html. Coffee Plants]. 2009. Diakses padha 13 MeiMèi 2010.</ref>
[http://www.winsscoffee.com/kopi-luwak/ Kopi luwak] mujudake kopi kang didol regane paling larang ing donya.<ref name=arro2/> ProsesProsès gawé lan rasané kang unik banget dadi alesan utama larange rega kopi jinis iii. Jan-jane kopi iki isih kalebu jinis kopi arabika. Wiji kopi iki banjur dipangan déning ''[[luwak]]'' utawa kéwan jinis [[musang]].<ref name=arro/> Nanging, ora kabèh bageyanpérangan saka wiji kopi iki bisa kacerna déning kéwan iki.<ref name=luwak/> Bageyan jero wiji iki bakalan metu bebarengan karo teleke. Amarga suwenesuwéné ing sajroningsajeroning saluran pencernaan luwak, wiji kopi iki wis ngalami [[fermentasi]] singkat kang klakon déning [[bakteribaktèri]] alami ing sajroningsajeroning kang bisa menehimènèhi cita rasa tambahan kang unik.<ref name=luwak/>
 
== Jinising nginuman kopi ==
Omben-ombenan kopi saiki akèh maceme, ya iku :<ref name=tipe1>[http://www.talkaboutcoffee.com/types-of-coffee-coffee-varieties-I.html. Types Of Coffee – Coffee Varieties I & II.] 2010. Diakses tanggal 14 MeiMèi 2010.</ref><ref name=book1>Brown A. 2008. ''Understanding Food: Principles and Preparation''. Thomson Learning: AS. Halaman: 518-521.</ref>
{|align=right
|[[Gambar:Cappuccino.jpg|thumb|right|110px| Cappuccino.]]|||
Larik 54:
 
* [[Kopi ireng]], mujudake asil ekstraksi langsung saka wiji kopi kang digodhog lan disajikake tanpa tinambahan [[perisa]].<ref name=tipe1/>
* [[Espresso]], mujudake kopi kang kagawé kanthi ngekstraksi wiji kopi kanthi migunakakemigunakaké keluk kang panas ing tekanan kang dhuwur.<ref name=book1/>
* [[Latte]] (''coffee latte''), iki mujudake jinis kopi [[espresso]] kang tinambahan [[susu]] kanthi rasio antara [[susu]] lan kopi 3:1.<ref name=book1/>
* ''[[Café au lait]]'', arep padha karo ''caffe latte'' nanging mugunakake campuran kopi ireng.<ref name=tipe1/>
* [[Caffè macchiato]], mujudake kopi espresso kang ditambahi susu kanthi rasio antarané kopi lan susu 4:1.<ref name=book1/>
* [[Cappuccino]], mujudake kopi kanthi tinambahan susu, krim, lan remukan cokelat.<ref name=book1/>
* ''[[Dry cappuccino]]'', mujudake cappuccino kanthi diwenehidiwènèhi [[krim]] sithik lan tanpa diwenehidiwènèhi [[susu]].<ref name=tipe1/>
* ''[[Frappé]]'', mujudake [[espresso]] kang disajekake kanthi cara anyes.<ref name=tipe1/>
* Kopi instan, asalé saka wiji kopi kang digaringakedigaringaké lan digranulasi.<ref name=book1/>
* [[Kopi Irlandia]] (''[[irish coffee]]''), mujudake kopi kang dicampur karo [[wiski]].<ref name=tipe1/>
* [[Kopi tubruk]], kopi asli saka [[Indonésia]], kopi asli [[Indonésia]] kang digawé kanthi masak wiji kopi bebarengan karo [[gula]].<ref name=tipe1/>
* [[Melya]], isih kalebu jinis kopi kanthi nambahake bubuk cokelat lan [[madu]].<ref name=tipe1/>
* [[Kopi moka]], arep padha karo cappuccino lan latte, nanging diwenehidiwènèhi tambahan sirup [[cokelat]].<ref name=book1/>
* [[Oleng]], kopi khaskas [[Thailand]] kang dimasak karo [[jagung]], [[kacang kedelai]], lan [[wijen]].<ref name=tipe1/>
 
== Mupangat Kanggo Awak ==
[[Gambar:Berlin marathon.jpg|thumb|left|200px| Kopi akèh dikonsumsi déning para atlet sadurungé tandhing.]]
Kandutan [[kafein]] sajroningsajeroning kopi duwéni efek kang werna-werna ing saben-saben wong. Akèh wong kang bakalan ngalami efeknya kanthi cara langsung, denedéné wong liya ora ngrasakake babar pisan. Kaya mangkene ana gegayutane karo sipat [[genetika]] kang diduwénididuwèni saben-saben wong kang ana gegayutane karo kamampuan [[metabolisme]] awak sajroningsajeroning ncerna kafein.<ref name=enzim1/> Metabolisme kafein kedaden kanthi direwangi enzim ''[[sitokrom]]'' P450 1A2 (CYP1A2). Ana 2 tipejinis enzim, ya iku CYP1A2-1 lan CYP1A2-1.<ref name=enzim3>Bach C. 2008. [http://www.consumergenetics.com/DNA-Tests/Caffeine-Metabolism-Test.php. Caffeine Metabolism DNA Testing: CaffeineGEN™.]</ref> kang duwé enzim CYP1A2-1 bisa ''mematabolisme'' kafein kanthi rikat lan efisien mula efek saka kafein bisa dirasa kanthi nyata. [[Enzim]] CYP1A2-2 duwé laju metabolisme kafein kang alon mula akehakèh-akeheakèhé wong kanthi tipejinis iki ora ngrasakake efek kasarasan saka kafein lan malahan cenderung ndadekakendadèkaké efek kang negatif.<ref name=enzim1>Cornelis MC, El-Sohemy A, Kabagambe EK, and Campos H. 2006. Coffee, CYP1A2 genotype, and risk of myocardial infarction. ''JAMA'' 295:1135-41.</ref><ref name=enzim3/><ref name=enzim2>Sata F, Yamada H, Suzuki K, Saijo Y, Kato EH, Morikawa M, Minakami H, Kishi R. 2005. Caffeine intake, CYP1A2 polymorphism and the risk of recurrent pregnancy loss. ''Mol Human Repro'' 11(5):357-60.</ref>
 
Akeh isu kang ngrembaka ngenani efek negatif nginum kopi kanggo awak, kaya déné ngunggahna risiko kena [[kanker]], [[diabetes melitus]] tipejinis 2, [[insomnia]], lelara [[jantung]], lan kelangan konsentrasikonsèntrasi.<ref name=efek1>Yuhardin. 2009. [http://scriptintermedia.com/view.php?id=2514. Delapan Khasiat Minum Kopi.]</ref> Kandutan kafein sajroningsajeroning kopi jebule bisa neken thukulethukulé [[sèl]] [[kanker]] kanthi cara ''bertahap''.<ref name=efek1/> Saliyané iku, kafein bisa mudhunake risiko kena diabetes melitus tipejinis 2 kanthi njaga sensitivitas awak marang [[insulin]].<ref name=book3>Wildman REC.2007. ''Handbook of Nutraceuticals and Funtional Foods''. Ed ke-2. CRC Press: AS. Halaman: 453-462.</ref> Kafein sajroningsajeroning kopi uga wis kabukti bisa ncegah lelara serangan jantung.<ref name=efek1/><ref name=mood1/> Ngonsumsi kopi uga bisa nggawé awak tetep kajaga lan ngunggahake konsentrasikonsèntrasi sanajan ora signifikan.<ref name=mood1>Smith A, Whitney H, Thomas M, Brockman P. 1999. Effects of caffeine and noise on mood, performance and cardiovascular functioning. ''Hum Psychopharmacol Clin Experimental'' 12(1):27-33.</ref><ref name=con1>Frewer LJ, Lader M. 2004. The effects of caffeine on two computerized tests of attention and vigilance. ''Hum Psychopharmacol Clin Experimental'' 6(2):119-128.</ref> Ing babagan [[ulah raga]], kopi akèh dikonsumsi déning para [[atlet]] sadurungé tandhing amarga senyawa aktif sajroningsajeroning kopi bisa ngunggahake [[metabolisme]] [[energiènergi]], utamane kanggo mecahake [[glikogen]] ([[gula]] cadangan sajroningsajeroning awak).<ref>McClaran, Wetter. 2007. Sports nutrition. ''J Int Soc'' 4:11.</ref>
 
Saliyané kafein, kopi uga duwéni kandhutan senyawa [[antioksidan]] kang cacahecacahé rada akehakèh.<ref name=antio/> Anane antioksidan bisa ncegah efek pangrusakan déning senyawa [[radikal bebasbébas]], kaya déné kanker, diabetes, lan penurunan respon imun.<ref name=mood1/> Tuladhané senyawa antioksidan kang ana ing sajroningsajeroning kopi ya iku [[polifenol]], [[flavonoid]], [[proantosianidin]], [[kumarin]], [[asam klorogenat]], lan [[tokoferol]].<ref>[http://www.buzzle.com/articles/antioxidants-in-coffee.html. Antioxidants in Coffee.] 2009.</ref> Kanthi digodhog, aktivitas antioksidan iki bisa diunggahakediunggahaké.<ref name=antio>Yanagimoto K, Ochi H, Lee KG, Shibamoto T. 2004. Antioxidative activities of fractions obtained from brewed coffee. ''J Agric Food Chem'' 52(3):592-6.</ref>
 
== Cathetan suku ==