Kemangga: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎Piranti ngrasa: udhara -> udara (éjaan baku), replaced: udhara → udara
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: alat → piranti (3), bagéyan → pérangan (4), disebut → ingaran, genus → génus, kejaba → kajaba, nduwèni → duwé (2), ordo → ordho (3), Senadyan → Sanadyan, sepasang → sapasang (2), spesies → spésies (4), umumé...
Larik 22:
}}
 
'''Kemangga''', (jeneng liya '''mangga''' utawa '''kalamangga''', sok-sokan '''angga-angga'''), iku sajinis kéwan kanthi awak ros-rosan ([[Arthropoda]]) mawa ''rong sègmèn badan'', ''patang pasang sikil'', ora duwé sewiwi lan ora duwé cangkem pamamah. Kabèh jinis angga-angga digolongaké ing ordoordho '''Araneae'''; lan padha karo [[kalajengking]], [[tumo]], [[caplak]] lan kerabaté—kabèh sing sikilé wolu—dilebokaké ing kelas '''Arachnida'''. Elmu sing nyinaoni ngenani angga-angga ya iku ''arachnologi''.
 
Angga-angga arupa kéwan pamangsa ([[karnivora]]), malah kadhang uga [[kanibal]]. Mangsa utamanémligi ya iku [[srangga]]. Mèh kabèh jinis angga-angga, kejabakajaba watara 150 spesiesspésies saka suku Uloboridae lan Holarchaeidae, lan subordo Mesothelae, bisa nyuntikaké [[wisa]] liwat sapasang taringé marang mungsuh utawa mangsané. SenadyanSanadyan mangkono, saka puluhan éwu spesiesspésies sing ana, mung watara 200 spesiesspésies kang wisane bisa mbebayani kanggo [[manungsa]].
 
Ora kabèh angga-angga gawé [[sawang]] kanggo nyekel mangsa, nanging kabèh bisa ngasilaké bolah [[sutra]] utawa lamat—ya iku leran serat protein sing tipis nanging kuwat—saka kelenjar (disebutingaran ''spinneret'') sing ana ing bagéyanpérangan mburi badané. Serat sutra iki banget migunani kanggo mbiyantu obahé angga-angga, ngayun saka papan siji menyang papan liyané, njiret mangsa, nggawé kanthong [[endhog]], nglindhungi bolongan susuh, lan liya-liyané.
 
== Morfologi ==
Larik 32:
(1) patang pasang sikil<br />(2) ''cephalothorax''<br />(3) ''opisthosoma'']]
 
Ora kaya srangga sing duwé telung bagéyanpérangan badan, angga-angga mung duwé loro. Sègmèn bagéyanpérangan ngarep diarani ''cephalothorax'' utawa ''prosoma'', sing sabeneré arupa gabungan saka endhas lan dhadha (''thorax''). Éwadéné sègmèn bagéyanpérangan mburi diarani ''abdomen'' ([[weteng]]) utawa ''opisthosoma''. Antara ''cephalothorax'' lan ''abdomen'' ana panyambung tipis sing dijenengi ''pedicle'' utawa ''pedicellus''.
 
Ing ''cephalothorax'' ana patang pasang sikil, lan siji tekan patang pasang mata. Saliyané sepasangsapasang rahang kanthi suing gedhé (diarani ''chelicera''), ana uga sepasangsapasang utawa sapérangan alatpiranti pambiyantu cangkem sarupa tangan sing diarani ''pedipalpus''. Ing sapérangan jinis angga-angga, pedipalpus ing kéwan jantan diwasa saya gedhé lan malih fungsiné minangka alatpiranti pambiyantu nalika kawin.
 
Angga-angga ora duwé [[cangkem]] utawa [[untu]] kanggo mamah. Minangka gantiné, cangkem angga-angga arupa alatpiranti panyedhot kanggo nyedhot cuwèran badan mangsané.
 
== Piranti ngrasa ==
[[Mata]] angga-angga umumélumrahé arupa mata tunggal (mata mawa lensa tunggal), lan dudu mata majemuk kaya ing srangga. Akèh-akèhé angga-angga duwé pandelengan sing ora patiya apik, ora bisa mbédakaké werna, utawa mung sing sensitive marang padhang lan peteng. Angga-angga sing manggon ing guwa malah ana sing wuta. Kejaba ing sapérangan angga-angga pamburu sing duwé pandelengan tajem lan apik, klebu nalika ngenali werna.
 
Kanggo nengeri tekané mangsané, umumélumrahé angga-angga ngandhelaké geteran, ing jaring-jaring sutrané utawa ing lemah, banyu, utawa papan sing diéncoki. Ana uga angga-angga sing bisa ngrasakaké bédané tekanan udara. Piranti panggrayang angga-angga ana ing rambut-rambut sikilé.
 
==Taksonomi==
[[Familia]] kang kacithak kandel nduwèniduwé siji utawa pira-pira [[spesiesspésies]] kang nduwèniduwé [[wisa]].
 
{| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto"
Larik 55:
|+''(Oct 23, 2009)''
|-
! Sub ordoordho || Superfamilia || Familia || Genus || Spesies || Jeneng umum || Conto
|-
| style="background:#C3C3C3" | [[Mesothelae]] || style="background:#EBEBEB" | || [[Liphistiidae]] || style="background:lightblue" | 5 || style="background:lightgreen" | [[List of Liphistiidae species|85]] || ''segmented spiders'' || [[Kimura-gumo]]
Larik 131:
| style="background:#EAEAEA" | || style="background:#EBEBEB" | [[Eresoidea]] || [[Eresidae]] || style="background:lightgreen" | 10 || style="background:#FFFFAA" | [[List of Eresidae species|94]] || ''velvet spiders'' || [[Eresus|Ladybird spider]]
|-
| style="background:#EAEAEA" | || style="background:#EBEBEB" | || style="background:#FFF5EE" | [[Hersiliidae]] || style="background:lightgreen" | 12 || style="background:#FFFFAA" | [[List of Hersiliidae species|159]] || style="background:#FFF5EE" | ''tree trunk spiders'' || style="background:#FFF5EE" | [[Hersilia (genusgénus)|Two-tailed spider]]
|-
| style="background:#EAEAEA" | || style="background:#EBEBEB" | || [[Oecobiidae]] || style="background:lightblue" | 6 || style="background:#FFFFAA" | [[List of Oecobiidae species|103]] || ''disc web spiders'' || ''[[Oecobius navus]]''