Aksara Tamil: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: jroning → sajeroning (2), Jroning → Sajeroning (2), sajroning → sajeroning
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: kayadéné → kaya déné (2), kayata → kaya ta (4)
Larik 15:
{{contains Indic text}}
{{Tamil transliteration}}
'''Aksara Tamil''' (<span contenteditable="false" lang="ta">தமிழ் அரிச்சுவடி</span> ''tamiḻ ariccuvaṭi'') ya iku aksara [[abugida]] sing diuri-uri wong Tamil lan [[Basa Tamil|panyatur basa Tamil]] ing [[India]], [[Sri Lanka]], [[Malaysia]], lan ing manéka papan. Aksara iki kanggo nulisaké [[basa Tamil]] lan uga [[Basa Sangskreta|basa Sangsekerta]], minangka basa ing sambahyangan. Kanggo nulisaké basa Sangsekerta, dianggo huruf wyanjana (konsonan) lan sandhangan (diakritik) sing dudu saka aksara Tamil.<ref><span class="citation" id="CITEREFAllen2006" contenteditable="false">Allen, Julie (2006), ''The Unicode 5.0 Standard'' (5 ed.)</span></ref> Basa-basa minoritas kayatakaya ta [[basa Saurashtra]], [[basa Badaga|Badaga]], [[basa Irula|Irula]], lan [[basa Paniya|Paniya]] uga ditulis nganggo aksara Tamil.<ref><span class="citation" id="CITEREFLewis2009" contenteditable="false">Lewis, M. Paul, ed. (2009), [http://www.ethnologue.com/ ''Ethnologue: Languages of the World''] (16th ed.)</span></ref>
 
== Surasa ==
Larik 27:
 
[[Gambar:History_of_Tamil_script.jpg|thumb|400x400px|Babad aksara Tamil]]
Aksara Tamil, kayadénékaya déné aksara-aksara ing Asia Kidul liyané, tumurun saka [[aksara Brahmi]].{{sfn|Mahadevan|2003|p=173}} Prasasti-prasasti kuna sing ginuritan aksara Tamil wiwitan wis ana ora suwé kawit pungkasing mangsa [[Asoka]]. Aksara sing ginurit ana ing prasasti-prasasti iki wiyahé diarani aksara Tamil-Brahmi utawa "aksara Tamili". Aksara iki diarani mangkono awit guritan aksarané wis akèh bédané saka aksara Brahmi ing mangsa Asoka. Contoné, aksara Tamil-Brahmi wis nduwé pranata dhéwé kanggo mbédakaké hurup [[Konsonan|wyanjana]] wantah (contoné ''m'') saka hurup wyanjana mawa [[Vokal|swara]] (contoné ''ma''). Saliyané iku, miturut panemu Iravatham Mahadevan, (1) aksara Tamil Brahmi wiwitan duwé sandhangan sing rada béda, (2) duwé hurup-hurup mirunggan kanggo nulisaké uni-uni sing ora ana ing [[Basa Sangskreta|basa Sangsekerta]], lan (3) nyingkiraké hurup-hurup sing ora kanggo marang basa Tamil kayatakaya ta hurup kanggo uni wyanjana sinwara lan uni aspirat.{{sfn|Mahadevan|2003|p=173}} Prasasti saka abad kapindho nganggo gagrag aksara Tamil-Brahmi sing liya, sing udakara padha karo aksara sing dianggo ing ''Tolkāppiyam'' utawa paramasastra Tamil kuna. Gagrag iki nganggo sandhangan ''puḷḷi'' minangka pangkon.{{sfn|Mahadevan|2003|p=230}} Aksara Tamil sabanjuré owah rupané dadi luwih mlengkung, lan wiwit abad kalima utawa kanem owah dadi aksara sing kawentar mawa aran ''Vaṭṭeḻuttu wiwitan''.{{sfn|Mahadevan|2003|p=211}}
 
Sanajan mangkono, aksara Tamil modhèren ora tumurun saka aksara iki.{{sfn|Mahadevan|2003|p=209}} Ing abad kapitu, wangsa Pallawa ngripta aksara anyar kanggo basa Tamil kanthi ngringkes [[aksara Grantha]] (sing tumurun saka aksara Brahmi Kidul) banjur nambahaké hurup-hurup sing uni-uniné ora tinemokaké ing basa Sangsekerta saka [[Aksara Vaṭṭeḻuttu|aksara ''Vaṭṭeḻuttu'']] menyang aksara ringkesan iku.{{sfn|Mahadevan|2003|p=213}} Kala abad kawolu, aksara anyar iki nggantèni aksara ''Vaṭṭeḻuttu'' sing dianggo kraton Chola lan kraton Pallawa ing bang lor wewengkon panyatur basa Tamil, mula kondang diarani aksara Chola-Pallawa. Aksara ''Vaṭṭeḻuttu'' isih diuri-uri ana ing bang kidul wewengkon panyatur basa Tamil, ing kraton Chéra lan Pandyan, tekan abad kasawelas rikala kraton Pandyan diteluk kraton Chola.{{sfn|Mahadevan|2003|p=212}}
Larik 48:
Hurup-hurup wyanjana dijenengi hurup "awak" (''mei''). Hurup wyanjana digolongaké dadi telung golongan: ''vallinam'' (wyanjana abot), ''mellinam'' (wyanjana ènthèng, kalebu kabèh uni nasal), lan ''itayinam'' (wyanjana madya).
 
Ana sawatara paugeran lèksikal kanggo nyipta tembung. Pustaka ''Tolkāppiyam'' ngandharaké paugeran mangkono. Sawenèh contoné ya iku: (1) tembung ora bisa dipungkasi mawa wyanjana tinamtu lan ora bisa diwiwiti mawa wyanjana tinamtu, ya iku ''r-'', ''l-'' lan ''ḻ-''; (2) ana rong wyanjana untu ''n'' - sing pamasangé (a) gumantung dipasang ana ing ngarep tembung apa ora lan (b) gumantung hurup sakiwa-tengené. (Kala kawuri, salah siji hurup ''n'' iku diéja minangka wyanjana alvéolar, kayatakaya ta sing isih dicaturaké ing basa Malayalam.)
 
Dentawyanjanané aksara [[abugida]] Tamil iki mèmper karo dentawyanjanané aksara-aksara abugida tangga-teparoé yèn dideleng saka géografiné utawa linguistiké. Iki nuduhaké yèn aksara-aksara iki duwé asal-usul sing padha, ya iku saka aksara Brahmi.
Larik 199:
Amarga akèhé ligatur iki, ana pamrakarsa réformasi aksara sing njangkah supaya kabèh rupa ligatur disingkiraké lan kabèh sandhangan swara ditrapaké mung ing sisih tengené wyanjana.
 
Unicode nyandi pralambang manut urutan logis (ajeg wyanjana dhisik), kamangka panyadi 8-bit warisan (kayatakaya ta TSCII) milih manut urutan tulis. Mulané, nata urutané manèh rinasa wigati nalika malih saka panyandi siji menyang liyané lantaran ora bisa yèn mung nyocogaké urutan saprangkat titik-sandi siji padha karo liyané.
 
==== Tabèl gabungan hurup-hurup Tamil ====
Larik 528:
Larik [[Unicode]] aksara Tamil ya iku U+0B80–U+0BFF. Babagan klawu ya iku titik-sandi titik-sandi sing ora tinugasan. Iku ateges titik-sandi ing babagan iku ana pasangané ing aksara Asia Kidul liyané tur kanggo utawa tinugasan, déné ing aksara Tamil ora tinemokaké fonemé mula ora ana hurupé lan titik-sandiné ora kanggo lan tinugasan.
 
Kayadéné aksara-aksara Asia Kidul liyané ing Unicode, panyandi aksara Tamil asliné tumurun saka pakem ISCII. ISCII lan [[Unicode]] nyandi aksara Tamil minangka [[abugida]]. Sajeroning abugida, pralambang dhasar nglambangaké sauni wyanjana sing tinutan swara gawan. Wyanjana sinandhangan swara utawa wyanjana wantah (tanpa swara) dilambangaké sarana pralambang dhasar diwènèhi pralambang katrangan. Saben titik-sandi sing nglambangaké fonem sing padha ing aksara-aksara Asia Kidul, kalebu aksara Tamil, disandèkaké menyang babagan sing padha sajeroning Unicode. Masiya Unicode nrapaké aksara Tamil kayadénékaya déné abugida liyané, kabèh pralambang wyanjana wantah lan pralambang wanda ing aksara Tamil bisa dimunculaké kanthi nggabungaké sawenèh titik-sandi titik-sandi Unicode, kaya ing Tabèl Wanda Aksara Tamil Unicode ngisor iki.
 
Sajeroning Unicode 5.1, urutan tinengeran ditambahaké kanggo kabèh pralambang wyanjana wantah lan pralambang wanda aksara Tamil. Unicode 5.1 uga duwé urutan tinengeran kanggo ligatur ing aksara Tamil SRI (''śrī''), ஶ்ரீ. Urutan iki dijenengi ''TAMIL SYLLABLE SHRII'' (cara Jawa: WANDA TAMIL SHRII) sing dumadi saka jèjèran Unicode U+0BB6 U+0BCD U+0BB0 U+0BC0.