Atom: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: ditemokaké → tinemu (7)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: mujudaké → minangka (12)
Larik 35:
| location=Atlantic Highlands, New Jersey
| isbn=0-391-02177-X
| oclc=10916778 }}</ref> Inti atom kasusun saka [[proton]] kang muatané [[positif]], lan [[neutron]] kang muatané nétral.<ref name="buku1"/> Èlèktron-èlèktron kang ana ing sawijining atom kajiret ana ing inti atom déning [[gaya èlèktromagnètik]].<ref name="buku1"/> Sakumpulan atom iku bisa gegandhèngan siji klawan liyané lan mujudakéminangka sawijining [[molekul]].<ref name="buku1"/> Atom kang ana kandhutané [[proton]] lan [[èlèktron]] kang padha sipaté netral, déné kang duwÉ kandhutan [[proton]] lan [[èlèktron]] kang béda sipat positif utawa negatif lan dijenengi [[ion]].<ref name="buku1"/> Atom diklompokaké miturut gunggung proton lan neutron kang ana ing inti atom iku.<ref name="buku1"/> Gunggung proton ana ing atom nentokaké [[unsur kimia]] atom iku, lan jumlah [[neutron]] nentukaké [[isotop]] unsur iku.
<ref name="buku1"/> Istilah atom asalé saka [[Basa Yunani]] (ἄτομος/átomos, α-τεμνω), kang tegesé ora bisa ditugel utawa ora bisa dibagi-bagi.<ref name="unesa hhmamsotu3"/> Konsèp atom dadi komponèn kang ora bisa dibagi-bagi manèh pisanan diajokaké déning filsuf [[India]] lan [[Yunani]].<ref name="unesa hhmamsotu3"/> Ana ing [[abad kaping-17]] lan [[abad kaping-18|kaping-18]], para [[kimiawan]] nentokaké dhasar-dhasar pamikiran iki kanthi nuduhaké sawijining dat-dat kang ora bisa dibagi-bagi manèh nganggo métodhe-métodhe kimia.<ref name="unesa hhmamsotu3"/> Nganti tekan pungkasaning [[abad kaping-19]] lan wiwitan [[abad kaping-20]], para [[fisikawan]] bisa nemu struktur lan komponèn-komponèn subatom ana ing sajeroné atom, iki mbuktèkaké yèn atom dudu ora bisa dibagi manèh.<ref name="unesa hhmamsotu3"/> Prinsip-prinsip [[mékanika kuantum]] kang digunakaké para fisikawan banjur bisa gawé modhèl atom.<ref name="unesa hhmamsotu3">{{cite web | first=Hans | last=Haubold | coauthors=Mathai, A. M. | year=1998 | url=http://www.columbia.edu/~ah297/unesa/universe/universe-chapter3.html | title=Microcosmos: From Leucippus to Yukawa | work=Structure of the Universe | publisher=Common Sense Science | accessdate=2008-01-17 }}</ref>
 
Larik 269:
[[Gambar:Wpdms physics proton proton chain 1.svg|right|thumb|200px|Gambaran prosès fusi nuklir kang ngasilaké inti deuterium (kapérang saka sawijining proton lan sawijining neutron). Sawijining [[positron]] (e<sup>+</sup>) dipancaraké bebarengan karo [[neutrino]] èlèktron.]]
 
Gunggung proton lan neutron ing inti atom bisa diowahi, sanajan iki merlokaké ènèrgi kang dhuwur banget amarga gaya atraksiné kang kuwat. [[Fusi nuklir]] dumadi nalika akèh partikel atom padha nggabung mujudakéminangka inti kang luwih abot. Minangka conto, ing inti Srengéngé, proton merlokaké ènèrgi watara 3–10 keV kanggo ngatasi gaya silih tulak antar pepadhané lan nggabung dadi sakinti.<ref>{{cite web
| last=Mihos | first=Chris | date=July 23, 2002
| url=http://burro.cwru.edu/Academics/Astr221/StarPhys/coulomb.html
Larik 336:
|journal=[[Physical Review]] | year=1950
| volume=79 | issue=2 | pages=282–285
| doi=10.1103/PhysRev.79.282 }}</ref> Atom kanthi momotan listrik nétral amarga gunggung proton lan èlèktroné kang padha. Atom kang kakurangan utawa uga kaluwihan èlèktron ingaran minangka [[ion]]. Èlèktron kang ana ing paling njaba saka inti bisa ditransfer utawa uga dibagi menyang atom paling cerak liyané. Kanthi cara iki, atom bisa silih [[roncèn kimia|karoncé]] mujudakéminangka [[molekul]].<ref>Smirnov (2003:249–72).</ref>
 
== Sifat-sipat ==
Larik 485:
[[Gambar:Fraunhofer lines.svg|right|thumb|300px|Conto garis absorpsi spèktrum.]]
 
Nalika sawijining spèktrum ènèrgi kang sambung terus dipancaraké liwat sawijining gas utawa uga plasma, sapérangan foton diserep déning atom, nyebabaké èlèktron pindhah aras ènèrgi. Èlèktron kang kaèksitasi bakal sacara spontan mancaraké ènèrgi iki minangka foton lan tiba manèh menyang aras ènèrgi kang luwih cendhèk. Mula saka iku, atom duwé prilaku kaya déné bahan panyaring kang bakal mujudakéminangka sadhèrètan [[pita absorpsi]]. Pangukuran [[spèktroskopi]] marang kekuwatan lan amba [[pita spèktrum]] ngidinaké panemton komposisi lan sipat-sipat fisika sawijining dat.<ref>{{cite web
| url=http://www.avogadro.co.uk/light/bohr/spectra.htm
| title=Atomic Emission Spectra — Origin of Spectral Lines
Larik 538:
| doi=10.1070/PU2006v049n07ABEH006013 }}</ref>
 
Ing suhu nyeraki [[nol mutlak]], atom bisa mujudakéminangka [[kondhènsat Bose-Einstein]], ing endi èfèk-èfèk mékanika kuantum kang biyasané mung kadeleng ing skala atom kadeleng sacara makroskopis.<ref>Myers (2003:85).</ref><ref>{{cite news
| author=Staff | date=October 9, 2001
| title=Bose-Einstein Condensate: A New Form of Matter
Larik 605:
| accessdate=2008-01-07
| doi=10.1126/science.259.5093.327
| pmid=17832344 }}</ref> Lintang mujudakéminangka méga-méga padhet sajeroning médhium antarlintang, lan prosès èvolusionèr lintang bakal nyebabaké paningkatan kandhungan unsur kang luwih abot tinimbang hidrogen lan hélium sajeroning médhium antarlintang. Nganti tekan 95% atom Bimasekti kakonsèntrasi sajeroning lintang-lintang, lan massa total atom iki mujudakéminangka watara 10% massa galaksi.<ref>Lequeux (2005:4).</ref> Massa sisané iku [[matèri peteng]] kang ora dikawruhi kanthi cetha.<ref>{{cite web
| first=Nigel | last=Smith | date=January 6, 2000
| url=http://physicsworld.com/cws/article/print/809
Larik 661:
 
=== Bumi ===
Akèh-akèhé atom kang nyusun [[Bumi]] lan klebu uga kabèh makluk uripé tau ana sajeroning wangun kang saiki ing [[nébula]] kang runtuh saka [[awan molekul]] lan mujudakéminangka [[Tata Surya]]. Sisané arupa akibat saka paluruhan radhioaktif lan proporsiné bisa kanggo nemtokaké [[umur Bumi]] lumantar [[pananggalan radhiomètrik]].<ref name = "Manuel_2001">Manuel (2001:407–430,511–519).</ref><ref>{{cite journal
| last=Dalrymple | first=G. Brent
| title=The age of the Earth in the twentieth century: a problem (mostly) solved
Larik 722:
| title=How many atoms are there in the world?
| publisher=Jefferson Lab
| accessdate=2008-01-16 }}</ref> Ing atmosfèr planit, ana sagunggung cilik atom [[gas mulia]] kaya déné [[argon]] lan [[neon]]. Sisa 99% atom ing atmosfèr bumi katalènan sajeroning wangun molekul, upamané [[karbon dioksida]], [[oksigen]] [[molekul diatomik|diatomik]], lan [[nitrogen]] diatomik. Ing lumahing Bumi, atom-atom tetalènan mujudakéminangka manéka jinis senyawa, ngliputi [[banyu]], [[garam]], [[silikat]], lan [[oksida]]. Atom uga bisa nggabung mujudakéminangka bahan-bahan kang ora kapérang saka molekul, contohné [[kristal]] lan [[logam]] padhet utawa uga cuwèr.<ref>{{cite web
| last=Pidwirny | first=Michael
| url=http://www.physicalgeography.net/fundamentals/contents.html
Larik 775:
| accessdate=2008-01-14 }}</ref>
 
Ana uga atom-atom langka liyané kang digawé kanthi nggantèkaké sawijining proton, neutron, utawa uga èlèktron karo partikel liya kang muatané padha. Minangka conto, èlèktron bisa digantèkaké karo [[muon]] kang luwih abot, mujudakéminangka [[muon|atom muon]]. Jinis atom iki bisa kanggo nguji prédhiksi fisika.<ref>{{cite journal
| last=Barrett | first=Roger
| coauthors=Jackson, Daphne; Mweene, Habatwa