Trunajaya: Béda antara owahan

Sasampunipun Sultan Agung séda, pamaréntahan Mataram kacepeng dèning Amangkurat I, ingkang marintah kanthi atos lan makarya sesarengan kaliyan VOC. Perkawis punika nuwuhaken raos boten marem saking warga keraton lan para ulama, ingkang katindak kanthi tegas dèning Amangkurat I. Pasulayan ingkang kados mekaten ing antawisipun Amangkurat I lan para ulama malah kepara kathah para ulama ingkang dipun rangketdipunrangket, sahingga kathah para ulama lan santri saking laladan panguaosipun Mataram ingkang kaukum pejah.

Mboten dangu Trunajaya kasil damel laskar, ingkang asalipun saking warga Madura ingkang boten remen kaliyan penjajahan Mataram. Kraman Trunajaya kawiwitan kanthi nyulik Cakraningrat II, ingkang salajengipun kaasingaken dhateng Lodaya, Kediri. Warsa 1674 Trunajaya kasil ngrebat panguaos wonten Madura, piyambakipun ngumandhangaken dirinipun minangka raja ingkang merdika wonten Madura sisih Kilen, lan rumaos piyambake sami kaliyan panguaos Mataram. Kraman punika dipun prakiraakendipunprakiraaken pikantuk sengkuyung saking warga Madura,amargi Cakraningrat II dipun anggepdipunanggep sampun daksiya dhateng pamaréntahan.

Laskar Madura ingkang dipun pandhéganidipunpandhégani déning Trunajaya, salajengipun makarya sesarengan kaliyan [[Karaeng Galesong]] ingkang mandhegani warga ingkang mlajar saking [[Makasar]] ingkang nyengkuyung [[Sultan Hasanuddin]] ingkang sampun kawon mengsah VOC. Kelompok kasebat pusatipun wonten Demung, Panarukan. Sedaya sami sarujuk nyengkuyung Trunajaya merangi Amangkurat I lan Mataram ingkang makarya sesarengan kaliyan VOC. Trunajaya malah kepara ndhaupaken putrinipunn kaliyan putra saking [[Karaeng Galesong]] kagem ngraketaken pasedherekan. Kejawi saking punika Trunajaya ugi pikantuk panyengkuyung saking Panembahan Giri saking Surabaya ingkang ugi boten remen kaliyan Amangkurat I amargi tindak-tandukipun dhateng para ulama ingkang nantang piyambakipun.

Dipun pandhegani Trunajaya, wadya bala gabungan tiyang-tiyang Madura, Makasar, lan Surabaya kasil ndhesek wadya bala Amangkurat I. Kamimpangan-kamimpangan saking wadya bala Amangkurat I nuwuhaken pasulayan ing antawisipun Trunajaya lan Adipati Anom. Trunajaya kaprakirakaken boten purun masrahaken kepemimpinan dhateng Adipati Anom. Wadya bala Trunajaya malah kepara kasil ngawonaken wadya bala Mataram ingkang dipun pandheganidipunpandhegani déning Adipati Anom ingkang wangsul nyengkuyung ramanipun wonten ing wulan Oktober 1676. Mboten kanyana, Trunajaya kasil nyerang kutha krajan Mataram, Plered. Amangkurat I kapeksa mlajar saking keraton lan nyingkir dhateng kilen, namung kasarasanipun sansaya mundur. Sasampunipun kadhesek dhateng Wonoyoso, piyambakipun seda wonten Tegal, lan kasareaken wonten satunggaling papan ingkang nami ''Tegal Arum''. Sasampunipun, Susuhunan Amangkurat I salajengipun ugi dipun kenaldipunkenal kanthi ajejuluk ''Sunan Tegal Arum''. Adipati Anom kaangkat dados Amangkurat II, lan Mataram kanthi resmi napak asmani prajanjen kaliyan VOC kagem mengsah Trunajaya. Prajanjen punika dipun kenaldipunkenal kanthi nami [[''Prajanjen Jepara (September 1677)'']] ingkang suraosipun Sultan Amangkurat II Raja Mataram kedah masrahaken pesisir Lor Jawi menawi VOC sabiyantu mimpangaken piyambakipun dhateng kraman Trunajaya.

Trunajaya ingkang sasampunipun mimpang ajejuluk '''Panembahan Maduretno''', salajengipun hangadekaken pamaréntahan piyambak. Wekdal punika meh mawon sadaya laladan pesisir Jawi sampun dhawah dhateng astanipun Trunajaya, sinaoso laladan nglebet taksih kathah ingkang setia dhateng Mataram. VOC piyambak nate nyobi nawakaken perdamaian, lan nyuwun Trunajaya supados dhateng kanthi pribadi dhateng bentengbètèng VOC wonten Danareja. Trunajaya nolak tawaran punika.

Sasampunipun upaya damai boten kasil, VOC ingkang dipun pandheganidipunpandhegani [[Gubernur-Jendral]] [[Cornelis Speelman]] pungkasanipun musataken kekiyatan kagem mengsah Trunajaya. Wonten segara, VOC nglempakaken wadya bala [[Bugis]] ingkang dipun pandheganidipunpandhegani déning [[Aru Palakka]] saking [[Bone]] kagem nyengkuyung paperangan wonten ing segara mengsah wadya bala Karaeng Galesong lan ngedalaken wadya bala [[Maluku]] ingkang dipun pandheganidipunpandhegani [[Kapitan Jonker]] kagem nindakaken panyerangan darat kanthi ageng agengan kaliyan wadya bala Amangkurat II.

Wonten ing April 1677, Speelman sarta wadya bala VOC bidhal kagem hanyerang Surabaya lan kasil nguaosi. [[Cornelis Speelman|Speelman]] ingkang mandhegani wadya bala gabungan kanthi kekiyatan kirang langkung 1.500 tiyang kasil ndesek Trunajaya. Benten Trunajaya sekedik mbaka sekedik saged dipun kuaosidipunkuaosi déning Voc. Pungkasanipun Trunajaya saged kakepung, lan nyerah wonten ing wukir Kelud ing surya 27 Desember 1679 dhateng Kapitan Jonker. Trunajaya salajengipun dipun pasrahakendipunpasrahaken dhateng Amangkurat II ingkang wonten in Payak, Bantul. Wonten ing Surya 2 Januari 1680 Amangkurat II ngukum pejah Trunajaya.

Kanthi leremipun kraman Trunajaya, Amangkurat II mindhahaken keraton [[Plered]] ingkang sampun ambruk dhateng Kartasura. Mataram gadhah utang ragat peperangan ingkang mekaten agengipun dhateng VOC, saengga pungkasanipun kitha-kitha wonten ing [[Pesisir Lor Jawi]] dipun pasrahakendipunpasrahaken dhateng VOC. Cakraningrat ugi kaangkat malih déning VOC minangka panguwaos wonten ing Madura, lan wiwit wekdal punika VOC ugi ndherek nemtokaken suksesi lan panguwaos wonten ing Madura.