Étika: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎top: éjaan, replaced: dipun → dipun (9)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎top: éjaan, replaced: menawi → manawi (15), Menawi → Manawi
Larik 1:
{{filsafat}}
'''Etika''' punika saking [[basa Yunani]] ''“ethos”'', inggih punika [[omah|griya]] ingkang biasa kémawon, padhang [[suket]], kabiyasan, adat, akhlak, watek, ''perasaan'', ''sikap'', lan cara pikir<ref>Berten, 2001:4; Van Ness 2010:14</ref>. MenawiManawi ing wangun jamak, ta etha, inggih punika adat kebiyasan.
 
Ing Kamus Ageng Basa Indonésia, '''étika''' dipuntegesaken minangka èlmu perkawis punapa ingkang saé lan punapa boten saé lan perkawis hak lan kewajiban moral<ref>Pusat Basa Depdiknas, 2002:308</ref>. Sauntawisipun punika, '''etik''' dipuntegesaken dhumateng kalih perkawis. Sepindhah, étik minangka kempalan asas minangka pangaji perkawis leres lan boten leres ingkang dipunanut golongan utawi [[masarakat]].
Larik 6:
Ing ''Webster’s Dictionary'', '''étika''' dipuntegesaken minangka èlmu perkawis tingkah lampah [[manungsa]], prinsip-prinsip ingkang dipunruntutaken perkawis tindakan moral ingkang leres <ref>Widjaja 1999</ref>. Saking paningalan punika, étika dipunpahami minangka èlmu ingkang nylidhiki pundi pedamelan ingkang dipuntingali saé lan pundi ingkang dipunanggep boten saé kanthi migatosaken amal pedamelan manungsa setebih ingkang saged dipunngertosi kalih akal pikiran.
 
Étika sanès sumber tambahan kanggé ajaran moral. Étika inggih punika [[filsafat]] utawi pamikiran kritis lan ingkang paling dhasar perkawis ajaran–ajaran lan paningalan–paningalan moral <ref>Suseno, 1987:14</ref>. Dados étika inggih punika èlmu sanès ajaran. Punapa ingkang sampun dipuntélakaken Suseno punika, dipundhukung kalih pendhapatipun Bertens (2001;15), ingkang ngendikakaken bilih étika punika èlmu ingkang mbahas perkawis moralitas utawi perkawis manungsa setebihipun ingkang nggadhahi gegandhèngan kaliyan moralitas. Pripun [[wong|tiyang]] kedah gesang, dipunngendikakaken wonten ing moral; menawimanawi étika punika badhé ngertosi punapa tiyang kedah ndhèrèk ajaran moral tartamtu utawi punapa piyambaké mundhut ''sikap'' ingkang ''bertanggung jawab'' nalika dipunajengaken kalih pepintenan ajaran moral.
 
K.Bertens (2001) negesaken étika wonten ing tigang perkawis:
# Étika punika pangaji-pangaji lan norma–norma moral ingkang dados cepengan kalih tiyang utawi satunggiling kempalan menawimanawi ngatur tingkah lampahipun.
# Etika punika kempalan asas utawi pangaji moral (kodhe ètik).
# Etika punika èlmu perkawis ingkang saé utawi boten saé.
 
Umumipun étika punika sifatipun universal, lumampah umum wonten pundi–pundi utawi sifatipun mutlak. Nanging, keranten saben [[masarakat]] nggadhahi [[budaya|kabudayan]] ingkang sanès–sanès, mila sifatipun étika dados partikular utawi rélatif. Sifat étika ingkang rélatif utawi rélativisme étika, ngandhut teges menawimanawi boten wonten prinsip moral ingkang leres sacara universal, kaleresan sadaya prinsip moral sifatipun rélatif ing budaya utawi pilihan indhividhu <ref>Shomali 2001:33</ref>. Rélativisme étika dipunfahami minangka pakempalan dhoktrin ingkang wonten saking reflèksi ing kasanèsan–kasanèsan kapitadosanipun étika ing sapanjangipun wekdal lan ing antawisipun pepintenan indhividhu, pakempalan, lan masarakat. Wong (1998:539) nyamiaken rélativisme étika kaliyan rélativisme moral, ingkang tegesipun inggih punika sekempalan dhoktrin perkawis warni–warni kaputusan moral ing sapanjangipun jaman, masarakat, lan indhividhu. Rélativisme étika dipunbagi dados kalih bentuk, inggih punika ''rélativisme indhividhual'' lan ''rélativisme sosial'' <ref>Shomali 2001:34</ref>.
 
Rélativisme indhividhual inggih punika téori ingkang njelasaken menawimanawi indhividhu nggadhahi hak nemtokaken kaidah moralipun piyambak. Nanging kados punika, dipunakeni menawimanawi kaidah moral kathahipun indhividhu wonten ing masarakat tartamtu wonten ing praktèkipun ketingal sami, keranten kamungkinan masarakat nggadhahi pengalaman ingkang sami. Rélativisme sosial inggih punika paningalan ingkang njelasaken menawimanawi masarakat nggadhahi hak nemtokaken norma–norma moralipun piyembak. Donalson wonten ing Shomali (2001:35) nyatakaken menawimanawi kaleresan moral punika namung kasepakatan kultural ing masarakat. Moralitas inggih punika istilah ingkang trep dipuntedahaken ing prilaku ingkang sacara sosial dipunsarujuki. Punika sababipun, panyaketan rélativisme étika dipunyakini menawimanawi boten wonten kaidah moral ingkag lumampah universal, saéngga punapa ingkang sacara moral dipuntingali saé wonten ing masarakat dipuntentokaken saking kayakinan masarakat ingkang sampun malembaga. Masarakat kalih pengalaman kultural ingkang sesanèsan mungkin mawon saged nganut paningalan ingkang sanès, nanging sami leresipun perkawis dhasar kaleresan lan kalepatanipun.
 
''Absolutisme étika'' inggih punika lawan saking faham ''rélativisme étika''. Ingkang nganut faham punika yakin menawimanawi wonten pepintenan kaleresan moral ingkang universal utawi wonten satunggal keleresan universal <ref>Shomali 2001:38</ref>. Absolutisme étika nggadhahi makna minangka paningalan ingkang nyatakaken menawimanawi wonten satunggal moralitas ingkang leres. Kados pundi ingkang sampun diyakini kalih Wong (1996:442), menawimanawi ing patentangan moral, kalih pihak boten saged sami–sami leres, saéngga wonten satunggal mawon kaleresan perkawis ingkang dipunpatentangaken. Paningalan Wong dipundhukung kalih Pojman, Bunting, William James, Unerman, kaliyan Harre lan Krautz. Pojman <ref>Shomali 2001:39</ref> upaminipun nyatakaken menawimanawi pepintenan budaya ingkang sanès–sanès ing prinsip moralipun, pepintenan prinsip moral nggadhahi validitas universal. Sauntawisipun punika, Bunting <ref>Shomali 2001:40</ref> langkung tresna ngginakaken istilah objèktivisme, sanès univèrsalisme, kalih tetimbangan menawimanawi wonten prinsip ingkang saged dipuntrepaken wonten sadaya agèn manungsa ingkang rasional selaras kaliyan prinsip–prinsip ingkang boten dipunakeni déning sapérangan agèn punika.
 
Gegandhènganipun kaliyan masalah kamutlakan (''absolutisme''), Pojman ngakeni menawimanawi prinsip étika ingkang leres boten mesthi sifatipun mutlak. Absolutisme punika salah satunggalipun wangun ''objèktivisme'' mawon, ingkang dipunyakini menami wonten satunggal sistem moral sejatos kalih kaidah moral ingkang khas. Pojman nawakaken konsèp absolutisme ''lunak'', ingkang paningalanipun menawimanawi wonten inti moralitas, inggih punika saprangkat larangan mejahaken [[wong|tiyang]] ingkang boten nggadhahi dosa, larangan dados durjana, mblénjani janji lan apus goroh. Sanèsipun punika, wonten kawasan boten gadhah tuwan, ingkang dados papan ngabsahaken rélativisme, upaminipun angger-angger perkawis pantangan sèksual lan hak milik.
 
== Cathetan sikil ==