Aryabhata: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: bidhang → babagan (4)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: kangge → kanggé (2), saperangan → sapérangan (3)
Larik 18:
}}
'''Aryabhata''' {{audio|Aryabhatta.ogg|pronunciation}} ({{lang-sa|आर्यभट}}; [[IAST]]: {{IAST|Āryabhaṭa}}) utawi '''Aryabhata I'''<ref name="Aryabhata the Elder">{{cite web|title=Aryabhata the Elder|url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Aryabhata_I.html|publisher=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk|accessdate=18 July 2012}}</ref><ref name="Publishing2010">{{cite book|author=Britannica Educational Publishing|title=The Britannica Guide to Numbers and Measurement|url=http://books.google.com/books?id=cuN7rH6RzikC&pg=PA97|accessdate=18 July 2012|date=15 August 2010|publisher=The Rosen Publishing Group|isbn=978-1-61530-218-5|pages=97–}}</ref> (476–550 [[Common Era|CE]])<ref name="Ray2009">{{cite book|author=Bharati Ray|title=Different Types of History|url=http://books.google.com/books?id=9x5FX2RROZgC&pg=PA95|accessdate=24 June 2012|date=1 September 2009|publisher=Pearson Education India|isbn=978-81-317-1818-6|pages=95–}}</ref><ref name="Yadav2010">{{cite book|author=B. S. Yadav|title=Ancient Indian Leaps Into Mathematics|url=http://books.google.com/books?id=nwrw0Lv1vXIC&pg=PA88|accessdate=24 June 2012|date=28 October 2010|publisher=Springer|isbn=978-0-8176-4694-3|pages=88–}}</ref> inggih punika tiyang ingkang sepisanan ngaji kanthi garis ageng ing babagan [[matematika]] - [[astronomi]] saking zaman klasik saking ilmuwan matematika India lan ugi minangka nimpuna astronomi saking India. Pakaryanipun inggih wonten ing ''[[Āryabhaṭīya]]'' (piyambakipun umuripun inggih punika nembe 23 taun nalika ing taun 499 [[masehi]])<ref name="Roupp1997">{{cite book|author=Heidi Roupp|title=Teaching World History: A Resource Book|url=http://books.google.com/books?id=-UYag6dzk7YC&pg=PA112|accessdate=24 June 2012|year=1997|publisher=M.E. Sharpe|isbn=978-1-56324-420-9|pages=112–}}</ref> lan ing ''Arya- [[siddhanta]]''.
Karya - karya ingkang dipuntenani déning Aryabhata inggih mliginipun saking babagan matematika lan astronomi. Piyambakipun ugi makarya kanggekanggé ndamel pendhekatan [[pi]].
 
==Biografi==
Kanggé nyebat namanipun Aryabhatta padatanipun wonten kalebetan kanggé ngéja nmanipun ingkang dipunanggep minangka nama sanesipun inggih punika kanthi pungkasan ''Bhatta'', dene namanipun ingkang leres inggih punika Arybhata,<ref name="sarma">{{Cite journal | author=[[K. V. Sarma]] | journal=Indian Journal of History of Science | year=2001 | pages=105–115 | title=Āryabhaṭa: His name, time and provenance | volume=36 | issue=4 | url=http://www.new.dli.ernet.in/rawdataupload/upload/insa/INSA_1/20005b67_105.pdf | ref=harv}}</ref>
Aryabhata nyebataken wonten ing Arybhatiya bilih punika kapérang saking 3.630 taun dhateng [[Kali Yuga]], nalika piyambakipun ing yuswa 23 taun. Punika nedahaken bilih angka punika jumbuh kaliyan taun 499 CE lan punika nedahaken bilih piyambakipun miyos wonten ing taun 476 M. Miyosipun Aryabhata punika sampun mesti wonten, ananging bok bilih ing laladan - laladan ingkang dipunkenal wonten ing teks- teks kuno dados [[Assaka|Ashmaka]], [[India]] ingkang bok bilih ugi punika laladan [[Maharashtra]] utawi [[Dhaka]].<ref name="sarma">{{cite journal | last=Ansari | first=S.M.R. | year=1977 | month= March | title=Aryabhata I, His Life and His Contributions | journal=Bulletin of the Astronomical Society of India | volume=5 | issue=1 | pages=10–18 | url=http://prints.iiap.res.in/handle/2248/502 | accessdate= 2011-01-22 | ref=harv| bibcode = 1977BASI....5...10A }}</ref>
Ngengingi bab pendhidhikanipun, dipunpitados bilih ing saperangansapérangan titik, Aryabhata kesah dhateng Kusumapura kanggekanggé nerasaken pendhidhikanipun lan gadhah dalem ing mrika ing saperangansapérangan wekdal.<ref>{{cite book|last=Cooke|authorlink=Roger Cooke|title=|year=1997|chapter=''The Mathematics of the Hindus''|page=204|quote=Aryabhata himself (one of at least two mathematicians bearing that name) lived in the late fifth and the early sixth centuries at [[Kusumapura]] ([[Pataliutra]], a village near the city of Patna) and wrote a book called ''Aryabhatiya''.}}</ref> Saking tradhisi [[Hindhu]] punapa dene tradhisi [[Budha]], saha [[Bhaskaral]] (CE 629), Kusumapura dipunanggep minangka laladan [[Patalipura]], modhern [[Patna]].<ref name=sarma/> Versi kasebu nyebutaken bilih Aryabhata inggih punika pandheganipun lembaga IAST (kulapati) ing Kusumapura, lan amargi universitas [[Nalanda]] mapan wonten ing Patalipura ing wekdal punika lan universitas punika ugi gadhah observatorium astronomi, mila dipunanggep bilih Aryabhata ugi bok bilih sampun nate dados kepala Universitas Nalanda ugi. Aryabhata ugi dipunanggep minangka tiyang ingkang sampun mbangun satunggaling [[observatorium]] wonten ing kuil Srengenge ing [[Taregana]], [[Bihar]].<ref>{{cite web| url=http://ncsm.gov.in/docs/Get%20ready%20for%20Solar%20eclipse.pdf| title = Get ready for solar eclipe| publisher = National Council of Science Museums, Ministry of Culture, Government of India | accessdate = 9 December 2009}}</ref>
 
==Padamelanipun==
Aryabhata inggih punika salah satunggaling penulis ing babagan matematika lan astronomi, dene saperangansapérangan karyanipun ugi sampun ical.
Padamelanipun Aryabhata ingkang paling wigati inggih punika "Aryabhatiya", satunggaling ringkesan saking bab matematika lan stronomi ingkang kanthi wiyar sampun dipunsebut wonten ing literatur matematika India lan saged tetep madeg ngantos zaman modhern sak punika. Pérangan saking "Aryabhatiya" inggih punika ngewrat bab [[aritmatik]], [[aljabar]], [[trigonometri pesawat]], [[trigonometri]], lan [[trigonometri bola]].