| Asal = [[Krajaan Alengka]]
}}
'''Kumbakarna''' iku putrané [[Begawan Wisrawa]] lan Dewi[[Dèwi Sukesi]] ingkang angka loro. SasedhulurSasedulur ana papat, yaiku [[Rahwana|Dasamuka]] (Rawana), Kumbakarna, [[Sarpakenaka]], lan [[Wibisana|Gunawan Wibisana]]. KasatriyaneKasatriyané ing Pangleburgangsa. GarwaneGarwané widodari, bebisikebebisiké DewiDèwi Kiswani, lan banjur peputra loro, yaiku Kumba-Kumba lan Aswani Kumba
WujudeWujudé Kumbakarna iku buta gedhegedhé nganggo makutha. GedheGedhé dhuwur ora ana kang madhani lan kathonkaton nggirisinggegirisi. Wujuding kupingekupingé kaya kumba (kwali utawa kendhi), mulanemulané sinung aran Kimbakarna.
Nalika Dasamuka mertapa ing Gunung Gohkarna, Kumbakarna ora kari. Sajrone mertapa, uripe Kumbakarna mung sarana banyu, necep sarining bun. Awit saka genturing tapane, Kumbakarna karawuhan Bathara Guru, Kumbakarna kaparengake darbe panyuwun, lan panyuwune bakal diijabahi. ▼
Satemene para dewa kang nderek tindhake Bathara Guru padha ora nyarujuki yen Kumbakarna kaparingan nugraha, awit Kumbakarna doyan mangan manungsa. Wus akeh manungsa, brahmana, resi, widadara, widodari dalasan para dewa pisan kang dimangsa dening Kumbakarna. ▼
▲Nalika Dasamuka mertapa ing Gunung Gohkarna, Kumbakarna ora kari. SajroneSajroné mertapa, uripeuripé Kumbakarna mung sarana banyu, necep sarining bun. Awit saka genturing tapanetapané, Kumbakarna karawuhan [[Bathara Guru ]], Kumbakarna kaparengakekaparengaké darbedarbé panyuwun, lan panyuwunepanyuwuné bakal diijabahi.
Bathara Guru nuli dhawuh marang Dewi Uma supaya manjing ing tutuke Kumbakarna, dumunung ing pucuking ilate, supaya ature raseksa iku ora padha karo sing dikarepake. Mula nalika ditari nyuwun nugraha apa, Kumbakarna nyuwun supaya: bisa turu kepati nganti atusan taun, kuwat mangan lan ngombe kang akehe kagila-gila, bisagawe kekese mungsuh. ▼
Kumbakarna kaparingan aji Cirakalasupta, aji Gedhongsanga, lan aji Petak gelap sakethi. Dayaning aji Cirakalasupta yen wus kawateg, njalari Kumbakarna bisa turu kepati atusan taun tanpa nglilir. Dayaning aji Gedhongmenga, Kumbakarna kuwawa mangan lan ngombe kang kehe kagila-gila, yaiku kang mahanani teguh-santosane salirar. Saben mentas mangan lan ngombe kang kehe nganthi ngundhung-undhung kaya gunung, lumrahe Kumbakarna banjur turu kepati pirang-pirang sasi lawase. Dayaning aji Petak Gelap Sakethi njalari Kumbakarna yen petak swarane kaya gelap ngampar, agawe kekesing atine para mungsuhe. ▼
▲SatemeneSatemené para dewadéwa kang nderekndhèrèk tindhaketindaké Bathara Guru padha ora nyarujuki yenyèn Kumbakarna kaparingan nugraha, awit Kumbakarna doyan mangan [[menungsa|manungsa ]]. Wus akehakèh manungsa, brahmana, resi, widadara, widodari dalasan para dewadéwa pisan kang dimangsa deningdéning Kumbakarna.
Ana ing Alengka, kalungguhane Kumbakarna iku dadi senopatining wadyabala. ▼
▲Bathara Guru nuli dhawuh marang Dewi[[Dèwi Uma ]] supaya manjing ing tutuketutuké Kumbakarna, dumunung ing pucuking ilateilaté, supaya atureaturé raseksa iku ora padha karo sing dikarepakedikarepaké. Mula nalika ditari nyuwun nugraha apa, Kumbakarna nyuwun supaya: bisa turu kepati nganti atusan taun, kuwat mangan lan ngombengombé kang akeheakèhé kagila-gila, bisagawebias kekesegawé kekesé mungsuh.
Kumbakarna sendyan asipat diyu (buta) nanging pambegane satriya. Marang watake Dasamuka kang banget angkara murka, Kumbakarna benget nyeda (nyacat), Dasamuka ndhusta Dewi Sinta garwane Ramawijaya banget cineda dening Kumbakarna. Miturut panemune ngalap bojoning liyan sarana dinustha, iku panggaw nistha, dudu pakartine satriya. Yen miturut watake satriya ngalap rabine liyan iku kudu sarana perang. Kumbakarna wola-wali asung pamrayoga marang Dasamuka supaya Dewi Sinta dibalekake dhisik marang Rama. Sawise mangkono menawa Dasamuka kepingin nggarwa dheweke, Kumbakarna saguh ngrebut kanthi sarana taker ludhira (bandayuda) mungsuh Rama. ▼
Nalika Alengka rinabasa wadyabala wanara nganti tumekane Patih Prahasta mengsah yudha, Kumbakarna isih kepati nendra. Bareng Prahasta mati dikepruk tugu watu karo Anila, Dasamuka lagi dhawuh wadya supaya nggugah Kumbakarna. Angel ing panggugahe Kumbakarna agawe gumune wadyabala kang dinuta. Sanadyan awake nganti wola-wali giniles kreta apangirit turangga utawa diidak-idak gajah, parandene Kumbakarna isih tetep turu kepati. Bareng wulu-puhune (cumbu)-ne dibedhol, Kumbakarna sanalika gregah tangi. ▼
▲Kumbakarna kaparingan aji Cirakalasupta, aji Gedhongsanga, lan aji Petak gelapGelap sakethiSakethi. Dayaning aji Cirakalasupta yenyèn wus kawateg, njalari Kumbakarna bisa turu kepati atusan taun tanpa nglilir. Dayaning aji Gedhongmenga, Kumbakarna kuwawa mangan lan ngombengombé kang keheakèhé kagila-gila, yaiku kang mahanani teguh- santosanesantosané salirar. Saben mentas mangan lan ngombengombé kang keheakèhé nganthinganti ngundhung-undhung kaya gunung, lumrahelumrahé Kumbakarna banjur turu kepati pirang-pirang sasi lawaselawasé. Dayaning aji Petak Gelap Sakethi njalari Kumbakarna yenyèn petak swaraneswarané kaya gelap ngampar, agaweagawé kekesing atineatiné para mungsuhemungsuhé.
Wis dadi padatane Kumbakarna saben mentas turu kudu mangan lan ngombe. Salebare mangan-ngombe kang ora karuwan akehe, Kumbakarna banjur ngadhep kadange wreda. Sawise diwartani rusaking wadyabala Alengka nganti tekan sedhane Patih Prahasta, Kumbakarna banjur didawuhi madeg senopati mbrastha wadyabala wanara, balane Prabu rama. ▼
Kumbakarna wegah maju perang. Akeh-akeh ature marang Dasamuka kang wose nyalahake tumindhake kangmase. Biyen wis dielikake supaya mbalekake Dewi Sinta marang Rama. Bareng saiki Alengka katekan bebaya, negarane rusak, saiki mbingungi. ▼
▲Ana ing Alengka, kalungguhanekalungguhané Kumbakarna iku dadi senopatining wadyabala.
Dasamuka nesu banget, nganti kawetu ucape bab pangan sing dipangan Kumbakarna iku wuluwetu bumi Alengka, geneya gelem mangan asil bumine teka ora gelem mbelani bumi wutah getihe kang wektu saiki diidak-idak mungush. ▼
▲Kumbakarna sendyansenadyan asipat diyu (buta) nanging pambeganepambegané satriya. Marang watakewataké Dasamuka kang banget angkara murka, Kumbakarna benget nyeda (nyacat), Dasamuka ndhusta Dewi[[Sita|Dèwi Sinta ]] garwanegarwané [[Rama|Ramawijaya ]] banget cineda deningdéning Kumbakarna. Miturut panemunepanemuné ngalap bojoning liyan sarana dinustha, iku panggawpanggawé nistha, dudu pakartinepakartiné satriya. YenYèn miturut watakewataké satriya ngalap rabinerabiné liyan iku kudu sarana perang. Kumbakarna wola-wali asung pamrayoga marang Dasamuka supaya DewiDèwi Sinta dibalekakedibalèkaké dhisik marang Rama. SawiseSawisé mangkono menawa Dasamuka kepingin nggarwa dhewekedhèwèké, Kumbakarna saguh ngrebut kanthi sarana taker ludhira (bandayuda) mungsuh Rama.
Kumbakarna panas atine. Kabeh panganan lan omben-omben sing mlebu wetenge sigra diwutahake maneh ana ngarepe Dasamuka. Pasewakan agung kraton Alengka dadi kembeng (banjir) bayu utah-utahane Kumbakarna. Gandane ora enak, marahi muleg-muleh neng weteng. Dasamuka sangsaya nesu, Kumbakarna diunek-unekake sakatoke. ▼
Tanpa pamit, Kumbakarna maju ana ing paprangan. Sedyane ora nglabuhi angkara murkane Dasamuka, nanging nedya mbelani lan ngrungkepi bumi wutah getihe kaya kang digambarake ana ing Serat Tripama yasane pujangga Mangkunegara IV kae. Wusanane Kumbakarna gugur ana paprangan. Irunge grumpung lan talingane pagas merga dicokot lan disempal dening Sugriwa. Tangane loro lan sikile loro tugel kajemparing dening Rama. Senadyan kari gembung isih bisa ngamuk, nggulung-nggulung. Wusana jemparing pamungkase Rama tumanen uing dadane Kumbakarna saengga palastra. ▼
▲Nalika Alengka rinabasa wadyabala wanara nganti tumekanetumekané Patih Prahasta mengsah yudhayuda, Kumbakarna isih kepati nendra. Bareng Prahasta mati dikepruk tugu watu karo Anila, Dasamuka lagi dhawuh wadya supaya nggugah Kumbakarna. Angel ing panggugahepanggugahé Kumbakarna agaweagawé gumunegumuné wadyabala kang dinuta. Sanadyan awakeawaké nganti wola-wali giniles kretakréta apangirit turangga utawa diidak-idak gajah, parandeneparandéné Kumbakarna isih tetep turu kepati. Bareng wulu- puhunepuhuné (cumbu)- nené dibedhol, Kumbakarna sanalika gregah tangi.
Patine Kumbakarna kanthi perangane awak kang dipreteli mbaka siji iku minangka piwalese Ditya Jambumangli kang duk ing uni uga mati kanthi awak dipreteli dening Resi Wisrawa, keng ramane Kumbakarna. Nalika semana ya Jambumangli iku kang dadi jago, ngadhani sayembara perang ngadhepi para satriya kang bakal ngayunake Dewi Sukesi, klebu Resi Wisrawa. ▼
▲Wis dadi padatanepadatané Kumbakarna saben mentas turu kudu mangan lan ngombengombé. SalebareSalebaré mangan- ngombengombé kang ora karuwan akeheakèhé, Kumbakarna banjur ngadhep kadangekadangé wreda. SawiseSawisé diwartani rusaking wadyabala Alengka nganti tekan sedhanesédané Patih Prahasta, Kumbakarna banjur didawuhididhawuhi madeg senopati mbrastha wadyabala wanara, balanebalané Prabu ramaRama.
▲Kumbakarna wegah maju perang. AkehAkèh- akehakèh atureaturé marang Dasamuka kang wosewosé nyalahakenyalahaké tumindhaketumindaké kangmasekangmasé. BiyenBiyèn wis dielikakedièlikaké supaya mbalekakembalèkaké DewiDèwi Sinta marang Rama. Bareng saiki Alengka katekan bebaya, negaranenegarané rusak, saiki mbingungi.
▲Dasamuka nesu banget, nganti kawetu ucapeucapé bab pangan sing dipangan Kumbakarna iku wuluwetu bumi Alengka, geneyagénéya gelem mangan asil buminebuminé teka ora gelem mbelanimbélani bumi wutah getihegetihé kang wektu saiki diidak-idak mungushmungsuh.
▲Kumbakarna panas atineatiné. KabehKabèh panganan lan ombenombèn- ombenombèn sing mlebu wetengewetengé sigra diwutahakediwutahaké manehmanèh ana ngarepengarepé Dasamuka. Pasewakan agung kraton Alengka dadi kembeng (banjir) bayu utah- utahaneutahané Kumbakarna. GandaneGandané ora enak, marahi muleg- mulehmuleg nengning weteng. Dasamuka sangsaya nesu, Kumbakarna diunekdiunèk- unekakeunèkaké sakatokesakatoké.
▲Tanpa pamit, Kumbakarna maju ana ing paprangan. SedyaneSedyané ora nglabuhi angkara murkanemurkané Dasamuka, nanging nedya mbelanimbélani lan ngrungkepi bumi wutah getihegetihé kaya kang digambarakedigambaraké ana ing Serat Tripama yasaneyasané pujangga Mangkunegara IV kaekaé. WusananeWusanané Kumbakarna gugur ana paprangan. IrungeIrungé grumpung lan talinganetalingané pagas merga dicokot lan disempal deningdéning [[Sugriwa ]]. TanganeTangané loro lan sikilesikilé loro tugel kajemparing deningdéning Rama. Senadyan kari gembung isih bisa ngamuk, nggulung-nggulung. Wusana jemparing pamungkasepamungkasé Rama tumanen uinging dadanejajané Kumbakarna saenggasaéngga palastra.
▲Patine Kumbakarna kanthi peranganepérangané awak kang dipretelidiprèthèli mbaka siji iku minangka piwalesepiwalesé [[Ditya Jambumangli ]] kang duk ing uni uga mati kanthi awak dipretelidiprèthèli deningdéning Resi Wisrawa, keng ramaneramané Kumbakarna. Nalika semana ya Jambumangli iku kang dadi jago, ngadhaningadani sayembara perang ngadhepi para satriya kang bakal ngayunakengayunaké DewiDèwi Sukesi, klebu Resi Wisrawa.
|