Sumatra: Béda antara owahan

Pulo Sumatra papané ing bagéanpérangan kulon gugusan kapuloan Indonésia. Ing sisih lor wewatesan karo Lempongan Benggala, ing wétan karo Selat Malaka, ing sisih kidul karo Selat Sundha, lan ing sisih kulon karo Samodra Hindia. Ing sisih wétan pulo, akèh ditemoni rawa sing dialiri déning kali-kali gedhé, antarané; kali Asahan (Sumatra Lor), [[kali Kampar]], Siak lan Indragiri (Riau), [[kali Batang Hari]] (Jambi), [[kali Musi]], Ogan, lan Komering (Sumatra Kidul), [[kali Lematang]] (Lahat) lan [[kali Enim]] (Muara Enim).

Ing bagéanpérangan kulon pulo, mbentang Bukit Barisan sing mbujur saka lor tekan kidul. Mung sithik wewengkon saka pulo iki sing cocog dipigunaaké kanggo tetanèn [[pantun|pari]]. Sakdawané bukit barisan ana gunung-gunung ''berapi'' sing nganti saiki isih aktif, kaya gunung Merapi (Sumatra Kulon) lan Kerinci (Jambi). Pulo Sumatra uga akèh tlaga, ing antarané tlaga Laut Tawar (NAD), tlaga [[Toba]] (Sumatra Lor), tlaga Singkarak, Maninjau, Diatas dan Dibawah (Sumatra Kulon), tlaga Ranau (Sumatra Kidul)

Banjur saka ngendi jeneng “Sumatra” sing saiki umum digunakaké sacara nasional utawa déning donya internasional? Pranyata jeneng Sumatra asalé saka jeneng Samudera, kraton ing Acèh abad kaping 13 lan kaping 14. Para musafir Éropah wiwit abad kaping 15 migunakaké jeneng kraton iku kanggo nyebut kabèh pulo. Padha déné kaliyan pulo Kalimantan sing naté ingaran Borneo, saka jeneng Brunai, laladan bagéanpérangan lor pulo iku sing ndhisikké ditekani wong Éropah. Semono uga pulo Lombok mauné jenengé Selaparang, éwadéné Lombok iku jeneng laladan ing pasisir wétan pulo Selaparang sing ndhisikké disinggahi pelaut Portugis. Pancèn wong Éropah sapénaké dhéwé ngowah-owahi jeneng papan. Mèh waé nagara Indonésia jenengé “Hindia Wétan” (East Indies), nanging untung ana George Samuel Windsor Earl lan James Richardson Logan sing nyiptaaké istilah Indonésia, saéngga awake dhéwé ora dadi wong “Indian”! (Pirsani artikel panulis, “Asal-Usul Jeneng Indonésia”, Harian Pikiran Rakyat, Bandung, tanggal 16 Agustus 2004, sing wus didadèaké salah sawijining réferénsi ing Wikipedia artikel “Indonésia”).

Paralihan Samudera (jeneng kraton) dadi Sumatra (jeneng pulo) narik kanggo ditelusuri. Odorico da Pardenone ing carita palayarané taun 1318 nyebutaké yèn panjenengané berlayar ngétan saka Koromandel, India, sakwénésuwéné 20 dina, banjur tekan ing kraton Sumoltra. Ibnu Bathutah certa ing kitab Rihlah ila l-Masyriq (Pangembaraan ngétan) yèn ing taun 1345 pajenengané mampir ing kraton Samatrah. Ing abad sabanjuré, jeneng nagari utawa kraton ing Acèh iku dijupuk déning musafir-musafir liya kanggo nyebutaké kabèh pulo iku.

Kutha-kutha ing pulo Sumatra digandhéngané déning telung ruas dalan lintas, ya iku lintas tengah, lintas wétan, lan lintas kulon. Ing sapérangan bagéanpérangan pulo Sumatra, sepur dadi sarana transportasi alternatif. Ing bagéanpérangan kidul, jalur sepur kawiwitan saka pelabuhan Panjang ([[Lampung]]) tekan Lubuk Linggau ([[Sumatra Kidul]]). Ing tengah pulo Sumatra, jalur sepur mung ana ing [[Sumatra Kulon]]. Jalur iki ngubungaké kutha [[Padang]] kaliyan [[Sawah Lunto]] lan kutha Padang kaliyan kutha [[Pariaman]]. Samangsa kolonial Walanda tekan taun [[2001]], jalur Padang - Sawah Lunto dipigunaaké kanggo pangangkutan batu bara. Nanging nalika cadhangan batu bara ing Ombilin wiwit nipis, jalur iki ora dipigunaaké manèh. Wiwit akir taun [[2006]], pamaréntah provinsi SumatraKulon, mengaktifaké manèh jalur iki minangka jalur sepur wisata.