Fisika: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: nggadhahi → gadhah (2), dipunpanggihi → kapanggih
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: tasih → taksih (5)
Larik 15:
 
=== Téyori fisika utama ===
Fisika punika mbahas werna-werna sistem, nanging wonten sapérangan sistem ingkang dipungunaaken sacara keseluruhan ing fisika, boten namung ing satunggal babagan mawon. Saben téyori punika dipupitados leres wontenipun, ing wewengkon kesahihan tartemtu. Cotonipun, téyori [[mekanika klasik]] saged njelasaken owahan [[bandha]] kanthi tepat, nanging bandha punika kedah langkung ageng tinimbang [[atom]] lan lumaku kanthi kecepatan ingkang langkung alon tinimbang [[kecepatan cahya]]. Téyori-téyori punika tasihtaksih terus dipuntliti; contonipun, aspèk ngeramaken saking mekanika klasik ingkang kaloka kanthi sebutan [[téyori chaos]] kapanggih ing abad kalih dasa, tigang abad sasampunipun dipunrumusaken déning [[Issac Newton]]. Nanging, namung sakedhik fisikawan ingkang nganggep téyori-téyori dhasar punika nyimpang. Pramila, téyori-téyori punika dipungunaaken kagem dhasar panlitén tumuju topik ingkang langkung mirunggan, lan sadaya pelaku fisika, punapa kémawon spèsialisasinipun, dipunajeng-ajeng mahami téyori-téyori kasebat.
 
{| {{tabel bagus}}
Larik 95:
:''Artikel utama: [[Prakawis boten kapecahaken ing fisika]]''.
 
Risèt fisika ngalami kemajengan konstan/tetep ing kathah babagan, lan tasihtaksih badhé tetep makaten tebih ing mangsa ngajeng.
 
Ing [[fisika bandha kondensasi]], prakawis téorètis boten kapecahaken paling ageng inggih punika panjelasan [[superkonduktivitas suhu-tinggi]]. Kathah upados dipuntindaaken kanggé ndamel [[spintronik]] lan [[komputer kuantum]] saged kagunaaken.
Larik 101:
Ing [[fisika partikel]], potongan kapisan saking bukti èkspèrimèn kanggé fisika ing njawi [[Modhèl Standar]] sampun wiwit ngasilaken. Ingkang paling terkenal inggih punika panunjukkan manawi [[neutrino]] gadhah [[massa]] boten-nol. Hasil èkspèrimèn punika kadosipun sampun ngrampungaken [[prakawis solar neutrino]] ingkang sampun dangu wonten ing fisika srengéngé. Fisika neutrino ageng dados arena risèt èkspèrimèn lan téyori ingkang aktif. Ing sapérangan taun ngajeng, [[pamercepet partikel]] badhé wiwit nliti skala ènergi ing jangkauan [[TeV]]. Wonten mriku, para èkspèrimèntalis gadhah pengajeng-ajeng saged manggihi bukti kanggé [[Higgs boson]] lan [[partikel supersimetri]].
 
Para téoris ugi nyobi nunggalaken [[mekanika kuantum]] lan [[relativitas umum]] dados téyori [[gravitasi kuantum]], punika program ingkang sampun lumaku laminipun setengah abad, lan tasihtaksih dèrèng ngasilaken woh. Kandhidhat inggil salajengipun inggih punika [[Téyori-M]], [[téyori superstring]], lan [[gravitasi kuantum loop]].
 
Kathah fénoména [[astronomikal]] lan [[kosmologikal]] dèrèng njelasaken sacara muasaken, kalebet kawontenan [[sinar kosmik ènergi ultratinggi]], [[asimetri baryon]], [[pemercepetan alam semesta]] lan [[percepatan ubengan anomali galaksi]].
 
Éwadéné kathah kemajengan sampun dipundamel ing ènergi-tinggi, kuantum, lan fisika astronimikal, kathah fénoména sadinten-dinten sanèsipun, nyangkut [[sistem kompleks]], [[chaos]], utawi [[turbulens]] tasihtaksih dipunmangertos sakedhik kéwamon. Prakawis rumit ingkang kadosipun saged dipunpecahaken déning aplikasi pandai saking dinamika lan mekanika, kados pambentukan tumpukan pasir, “node” ing [[banyu|toya]] “trickling”, [[téyori katastrof]], utawi pangurutan-piyambak ing kolèksi heterogen ingkang bergetar tasihtaksih boten kapecahaken. Fénoména rumit punika sampun nampi kawigatosan ingkang nambah kathah wiwit taun [[1970]]-an kanggé sapérangan alasan, boten sanès amargi kirangipun métodhe [[matematika|matématika]] modhèrn lan [[komputer]] ingkang saged ngetang [[sistem kompleks]] supados saged dipundamelaken modhél kanthi cara énggal. Gandhèngan antar disiplin saking fisika komplèks ugi sampun ningkat, kados ing wulangan [[turbulens]] ing [[aerodinamika]] utawi pangamatan [[pola]] pambentukan ing sistem [[biologi]]. Ing taun [[1932]], [[Horrace Lamb]] ngramalaken:
:''Kula sampun sepuh sapunika, lan manawi kula pejah lan lumampah dumugi ing swarga wonten kalih prakawis ingkang kula ajeng-ajeng saged dipunterangaken. Salah satunggalipun inggih punika elektrodinamika kuantum, lan satunggal malih inggih punika obahan turbulens saking fluida. Lan kula langkung optimis tumrap ingkang kapisan''.