|
Bab-bab ing dhuwur iku diarani unsur intrinsik, kang tegesé unsur-unsur kang yasa carita saka sajeroning carita kasebut.
== Tuladha Carita Cekak ==
TAYUB MBAH JO
Jayus pancen aneh. Nanging dudu Jayus yèn ora aneh. Kaya kelakuane sing keri-keri iki. Dhèwèké pratélan penyiar radio. Oleh pérangan ngisi acara tayub mbah Jo. Wah ya gayeng. Wong pancen ya mumpuni medhar sabda. Sabda apa sing dibedhah? Sabda tayub !!....
Oleh sewulan anggone dadi penyiar tayub mbah Jo, acara iku dadi acara idola ing wewengkon Bojanagara. Jam rolas awan nganti jam loro. Pas usume wong-wong padha lèrèn makarya. Jayus laop-laop mbedhah surasane gendhing kang bakal diputer. Kadhang ya ditambah banyolanne kang khas. Seger.
“Caping nggunung punika nyariosaken salah setunggile pemudha anak nagari kang rumiyinipun kesrakat. Tumut berjuang. Manggen wonten ing dhusun-dhusun. Déning tiyang dhusun dipunopeni. Sedaya kebetahan pangan dicekapi. Kathik taksih dipunlindhungi nalika manggihi bebaya kanthi diampili capkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk
“O, akèh. Malah jaman saiki saya akèh. Coba eling-elingen sapa sing bengak-bengok nalika usum kampanye kae?”
“Wahh… lha yèn punika ngaten pun pedamelanipun ngoten ta, Mbah…”
Kaya mangkono pacelathon sadurungé gendhing tayub diputer. Mulane acara tayub mbah Jo énggal bae populer. Dalan dalan, saben acara mau wis wiwit, malih sepi dadakkan. Warga kampung padha pilih nunggoni radione. Malah ana kang jor-joran banter-banteran nganggo disalon. Dilebokake sound system. Désa kiwa tengen pemancar radio kang nyiarake acara tayub mbah Jo mau malih dadi regeng amarga radione wong-wong kampung dilebokake sound system….
Ora nganti rong wulan jeneng Jayus ing désane ora kocap. Sing ana mung jeneng, Mbah Jo. Ing pasar. Ing koplakan dhokar. Ing warung-warung kopi sing dirembug mung mbah Jo. Tangga kiwa tengene yèn ditakoni Jayus pengarang surialis ngono, malah ora ngerti. Ngertine mung mbah Jo …. Mbah Jo…..
Nalika Jayus nembé mlaku liwat ngarep sawijiné Sekolah Dasar, dumadakan mak gruduk…. Ana bocah selawe ngebyuk dhèwèké. Ngundang jenenge nganggo mbah Jo…
“Lha kae, Mbah Jooo….. aku njaluk tandha tangane, Mbah. Bapak kula mangke siang mang puterke gendhing sepedhah pancal, nggih Mbah…..” bocah-bocah mau padha ngrangkul dhèwèké, nggandheng tangane. Malah ana kang nggandhuli clanane.
“Iya…iya…mengko tak puterne. Wis kana padha sinau sing sregep. Mbesuk ben padha dadi wong pinter…”
Tekan protelon cedhak bakul dhawet, Jayus sumlengeren. Ora ngira yèn penggemare ora mung wong-wong tuwa. Ning jebule bocah-bocah kang isih umbelen barang ya gandrung mbek acara tayub mbah Jo. Sanjeroning batine, rumangsa mbombong. Bocah-bocah kae minangka generasi muda kang bakale ora ilang sipat jawane. Sanadyan ing era globalisasi, pranyata tayub, Mbah Jo uga isih gelem ngrungokake------“ mangkono panglocitane
Mlebu plataran baledésa jam nuding angka sepuluh. Dhèwèké menyang bale désa arepe poto Ka-Te-Pe. Wong nalika iku pancen pas usum-usuman KTP anyar.
“Mbah Jo. Mengke foto jejer kula nggih…”. Sawenehe priyayi putri rada sepuh nyemantani dhèwèké.
“Nggih, saged mawon, Bu Dhe. Ning kula tak ndaftar rumiyin nggih.”
“Mangga kula sarengi yèn ngaten, rak saged urut panggilane…”
“Pak bayan, nomer panggilan kula mang urutne kalih gadhahane, Mbah Jo, nggih. Awit kula kepéngin poto jejer kalih kiyambake….”
“Ooooalah iki ta, mbah Jo sing ing radio kae, bayan Kimun kandha sinambi noleh menyang, Jayus. Krungu tembung mbah Jo, wong-wong kang ngrubung ing papan kono banjur padha noleh.
“Pundi lho, Pak, mbah Jo- ne?”
“Lha iki …”
“Wah yèn ngaten kula mangke mang urutne foto jejer kiyambake nggiih..”
“Kula enggih, pak…”:
“Kula enggih…..”
“Eeeee ora bisa… mbah Jo wis janji arepe poto jejer aku….” Ibu setengah umur kang mau wis disemayani protes.
“Sampeyan kok nglarang-nglarang ki pernah apane?. Kono mbek kéné rak padha ae…”
“Pokoke ora bisa….aku luwih dhisik ngerti tekane …”
Akhire ibu-ibu kang padha kepéngin poto KTP jejer karo, Mbah Jo malih padha tukaran. Cakar-cakaran. Malah ana kang jambak-jambakan barang. Sing rumangsa kuwat terus ninju kancane. Baledésa kono malih rame. Wong-wong kang rubung-rubung ing papan pendaftaran mau malih saya akèh. Ana kang kepéngin misah ibu-ibu sing lagi padha gladhen yuda. Ning malah kecakar pipine nganti godras getih. Gladhen yuda nembé lèrèn sawuse hansip désa misah nganggo penthungane. Ibu-ibu kang tumpuk undhung rebutan jejer, Mbah Jo, dipenthungi bokonge siji-siji.
“Mpun sapunika ngaten mawon. Umpami dolotre ngaten dos pundi?”
“Mboten saged. Kula pun disemayani langkung rumiyin kok. Enak temen terus main lotre barang. Padhakne Togel pa-piye, Huh!!!,”
“Yèn ngoten nggih rekaos. Mangka mengke jejerane rak namung tiyang sekawan klebet, Mbah Jo. Lha sanese boten kumanan …”
“Nggih punika sadaya sareng mawon. Ngga Mbah ….”
Mbah Jo diseret déning ibu-ibu kang nembé gladhen mau menyang panggonan poto. Pun ngaten mawon, Mbah Jo wonten ing tengah, sing tiga linggih sandhinge. Déné lintune wonten ing wingkinge sami ngadek. Lho adil ta?”
“Lha dadose KTP mengke dos pundi?” sing arepe moto malih bingung.
“Pun ta sadados-dadose kula nggih purun. Anggere fotone sareng kalih, mbah Jo. Sebab kiyambake punika angger giyaran ajeg mbela kaum wanita. Kula remen sanget. Gendhing-gendhing sing ajeg nyuraosaken sindiran kanggé wanita dipunbeber kanthi saé….”
“Dos pundi punika, pak Lurah?” sing moto protes menyang pak lurah.
“Wis turutana ae karepe ibu-ibu iku kareben marem.”
“Lha mengke KTP-ne pripun?”
“Fotone ketok sirahe thok cilik-cilik rak wis apik”
Temenan, sidane, Mbah Jo foto KTP dirubung Ibu-ibu. Ibu-ibu ngrubung mbah Jo sinambi poto KTP. Sadawane ratan kang dicatur déning wong-wong kampung ya mung iku. Mbah Jo dirubung ibu-ibu. Malah saya adoh nglanjak menyang tangga désa, kabare malih seje karo kenyataane. ------- Mbah Jo dirubung ibu-ibu nganti loyo…… nganti loyo mbah Jo diambungi ibu-ibu. Jare arep digawe poster tanggalan sing diwetokake pemancar radio sing nyiarake acara tayub Mbah Jo….
Kabar ngayawara mau, keprungu menyang kupinge boss perusahaan jamu tradhisional. Naluri bisnise énggal tanggap. Niyate tanggalan mau arepe disponsori terus ditempeli nganggo produk jamune. Obat kuwat. Wah mesthi hebat.!!!
Pranyata poto mau wis tekan kacamatan. Ing kacamatan petugase uga bingung. ---------“Ana KTP kok potone mung sirah cilik-cilik iki piye?_____
“ Dilaporne pak camat ae, kéné gak bisa mutusi yèn KTP kaya ngene,” liyané menehi usul.
“Wis wenehna ae KTP iku, mandhak wonge ya wis genah ae. Yèn gelem ya kon padha poto manèh ae. Yèn ora ya wis ben…”
“Lha mengke dados masalah ta, Pak?”
“Ora-ora… sing ing poto iku rak kabèh lansia. Mung mbah Jo dhéwé sing isih gagah. Yèn mbah Jo kepéngin mbaleni anggone poto ya tawanana. Ning aja lali kon mbayar manèh….”
“Nggih, Pak…”
Pranyata, Mbah Jo dhéwé ya marem weruh asile potone. Dhèwèké mutusake yèn ora arepe njaluk dibaleni anggone poto. Bene iku ae. Sing bingung ya ben bingung. Mandhak ming foto ae kok dadi masalah ….
“Lho, mas…’ jebule sampeyan ta, Mbah Jo iku?:” sawenehe wartawan kang arepe ngliput kedaeyan iku malih bingung. Jebul kang arepe diwawancarai ana penyiar radio diperkosa ibu-ibu mau kok kancane dhéwé.
gumun “Geneya? Ng ta?”
“Apa ora malah mundur? Sastrawan tulis malih dadi sastrawan lesan?”
“Apane sing mundur? Paling sing kandha kaya mangkono rak wong-wong tukang nggawe téyori kae? “
“Sastra lesan apa bisa dadi sastra Cyber, Mas? Saiki rak jamane sastra Cyber?”
“Coba sing ngaku sastra Cyber mau nggawe-a pooling menyang internet utawa liyané. Pira jumlah pembacane? Ngko terus dibandhingake karo jumlah penggemarku. Wong-wong kae isane mung téyori, upama nyithak bata, dhèwèké pintere nggawe cithakan kang apik. Ning bareng didhasarake ing pasar? Pusss, sing tuku mung siji loro. Lha yèn kaya mangkono rak malah mundur. Secara tehnologi dhèwèké unggul. Nanging kepriye carane amrih sastra tulis bali kuncara, malah ora dipikirake. Akhire asil karyane mung ngebaki perpustakaan-perpustakaan, bale basa. Blas gak ana sing ndemok, kejaba sing nulis dhéwé…..”
“Karepmu?”
“Karepku kwalitas ya dipikirake. Nanging pasar kanggo kelangsungan uripé media kang dadi ajang kreatifitas direwangi mbudidaya kepriye amrih lestarine. Yèn kaya mangkono rak imbang ta? Téyori matenga nganti ndalu yèn ajang kreatifitase mampet, sapa sing rugi?”
“Sampeyan wani, Mas?”
“Geneya gak wani? Wong nyatane ya kaya mangkono?”
“Yèn ngono aku ra sida wawancara, Mas. Wis terusna anggonmu dadi penyiar Kareben ibu-ibu kae saya gandrung karo kowe…….”
Wartawan kancane ninggal dhèwèké. Jayus ora perduli. Dhèwèké nyandhak rokok Ulunge, banjur wiwit laop-laop ngudhal gagasan mbedhah gendhing Ali-ali……*****
[[Kategori:Sastra]]
| 