Révisi kala 12 Agustus 2017 08.19 besut Top4Bot (parembugan \| pasumbang) Bot 352.737 suntingan →‎Sujarah: éjaan, replaced: utamane → mliginé, utamané → mliginé ← Besutan sadurungé		Révisi kala 22 Agustus 2017 09.56 besut wurungaké Top4Bot (parembugan \| pasumbang) Bot 352.737 suntingan éjaan, replaced: . → ., anggone → anggoné (2), diwenehi → diwènèhi (2), gedhe → gedhé, kaperang → kapérang (2), kepungkur → kapungkur, Mei → Mèi (2), ndadekake → ndadèkaké (3), ngasilake → ngasilaké (2), Sujarah → Sajarah,... Besutan sawisé →
Larik 29: [[Gambar:COLLECTIE TROPENMUSEUM Viool (nabootsing van een Europese viool) TMnr 1109-18a.jpg\|thumb\|250px\|Gambar Piyul]] '''Piyul''' ya iku piranti musik kelompok ''violin'' kang kasusun saka piyul cilik (''biola kecil''), piyul madya (''biola menengah''), piyul gedhé (''biola besar'') lan piyul ''bass'' (''biola bass'').<ref name="internet1">[http://erabaru.net/sejarah/56-sejarah/12116-asal-usul-perkembangan-biola erabaru.net](diundhuh tanggal 28 ~~Mei~~Mèi 2011)</ref> Piyul diunèkaké kanthi cara digèsèk.<ref name="internet1"/> == ~~Sujarah~~Sajarah == Miturut cathetan \bkuna\b bangsa [[Aria]] ing [[India]], Raja [[Ravana]] saka nagari [[Sri Lanka]] nyiptakaké sawijiningé piranti [[musik]] kang nganggo senar-busur kang diarani Ravanastron, 5000 taun ~~kepungkur~~kapungkur. Nalika abad 1, Ravanastron nyebar nganti tekan [[Afghanistan]] lan [[Pèrsi]]. Nalika jaman karajan Tokharistan ing [[Afghanistan]], wujudé Ravanastron malih dadi wujud ''Pipa'' (piranti musik petik saka [[Tiongkok]]), papan ndhuwure rata, gegere asalé saka kayu wutuh kang diukir cekung, rada alus titi larase lan resonansine rada gedhé. Nalika abad 7, ravanastron nyebar nganti Arab lan nalika jaman Islam ravanastron jenengé malih dadi Rebab.<ref name="internet1"/> Piyul kang wujudé kaya saiki (moderen) diwiwiti saka nagara [[Italia]], pase ing Italia lor nalika abad ka-16, ing kutha [[plabuhan]] [[Venice]] lan [[Genoa]] kang dadi dalan tumuju [[Asia Tengah]] lewat dalan lor. Larik 58: }}</ref> Abad ka-18, piyul digawé béda banget karo sadurungé, mliginé ing ukuran dawa lan pojok ing gulu piyul. Wujud kang saiki dadi standar wujud piyul sadonya. Bedane wujud piyul jaman biyèn lan saiki ~~ndadekake~~ndadèkaké suwara kang kabentuk uga béda , nanging sing dianggo pathokan utawa standar wujud piyul ya iku wujud piyul kang saiki.<ref>{{cite web \|title=Violin changes by 1800 \|url=http://rperras.tripod.com/id42.htm\|author=Richard Perras Larik 64: }}</ref> Nganti saiki piranti musik kang digawé déning Stradivari lan Guarneri del Gesù, dadi piranti musik kang dadi incceran déning para ''kolektor'' utawa pandhemen lan pamusik piyul. Paling dhuwur rega piyul kang digawé Stradivari nganti AS $3.544.000 ing lélang nalika tanggal [[16 ~~Mei~~Mèi]] [[2006]]. Kabèh piyul duwé jeneng kang béda karo loyané, piyul kang paling larang Stradivari duwé jeneng ''Hammer'' ([[menthik]]) kang digawé taun [[1707]].<ref>{{citation\|url=http://www.stradivariusviolins.org/pricesofstradivariusviolins.html}}</ref> == Pérangan Piyul == [[Gambar:Soundpost end.jpg\|thumb\|left\|Cagak ing sajerone piyul kang katon saka bolongan F]] Piyul iku ~~kaperang~~kapérang saka pirang-pirang pérangan, kaya ta; awak piyul, gulon piyul, kreteg piyul, papan [[driji]], [[senar]], lan werna-werna piranti kang nyengkuyung nalika pyul digunakaké. Piranti kasebut kaya ta pasak kanggo nyetel kanggo saben senar, buntut piyul kanggo nyangga senar, pin lan tali kanggo nahan buntut piyul, lan werna-werna piranti kanggo nyetèl ing buntut piyul yèn diperlokaké, ditambah manèh piranti kanggo nyangga janggut. Awak piyul kapérang saka rong papan suwara kang mlengung kang digandhengake déning kayu kang diarani iga piyul kang ditèmpèlaké nganggo lém kéwan, [[lém]] kulit [[kéwan]], utawa [[resin]]. Iga piyul kapérang saka papat sudhut, pérangan ngisor, lan garis tipis kang diarani lapisan njero, kang mbiyantu nahan lekukan ing iga piyul, lan bisa uga kanggo ngambakake papan kanggo lem. Dideleng saka ngarep lan buri, wujudé awak piyul kaya wujudé [[jam]] [[pasir]]. Rong lekukan kaya aksara C ing kiwa tengene nggawé ruwangan kanggo busur piyul obah. Larik 74: Umumé pérangan dhuwur piyul digaw saka [[kayu spurce]], kaya kayu [[cemara]], kang diukir nganti wujudé ''simetris'' lan diwènèhi bolongan suwara loro (utawa bolongan -F, dijenengi bolongan-F amarga wujudé kaya aksara F). Bolongan suwara kasebut mebawani marang suwarané piyul, lan uga minangka ''bolongan kanggo ambegan'' piyul nalika hawa ''beresonansi'' ing jeroné. Ing pinggir papan iki digawé lekukan garis kang diarni purfling, garis iki kanggo ngalangi senthèt saka pinggir. Purfling palsu kang dicat ing papan piyul biyasané dadi pratandha yèn kuwalitas pyul iku èlèk. Balok cilik dipasang ing sadhuwuré papan piyul, dhuwure padha karo sadhuwuré kreteg piyul, kanggo nambahi bobot papan dhuwuré piyul. [[Gambar:Violin bridge blank and finished.jpg\|thumb\|right\|Kreteg anyar lan kreteg kang wis dadi]] Pérangan mburi lan pinggir piyul digawé saka kayu mapel, biyasa dipilih kang aluré padha. Pérangan mburi piyul ~~umumé~~lumrahé digawé saka kayu wutuh kang diukir kanthi ''simetris'' utawa padha. Pérangan iki uga asring dibentuk purfling sanajan ora pati ana prabawa marang piyul. Ing piyul antik kadhang diwènèhi cèt lan tulisan tangan minangka gantiné purfling ing pérangan buri. Ana pérangan kang mblendhuk, setengah bunder kang ana ing pérangan kang cedhak karo gulu piyul kanggo nambahi panggonan kanggo ngelèm . Blendhukan kasebut wigati kanggo sembungan gulu piyul lan awak piyul, nanging nalika ngukur dawané piyul, pérangan iki ora diitung. [[Gambar:Four violin tuning pegs.jpg\|thumb\|left\|100px\|Patang piranti tambahan kanggo nyetel ing saben senar]] Gulu piyul racaké digawwe saka kayu mapel kang padha karo pérangan buri lan pinggir awak piyul. Ing gulu piyul ana papan driji kang digawé saka kayu eboni utawa kayu liya kang dicat [[ireng]]. Kayu eboni asring dipilih déning tukangh gawé piyul amarga kayune atos, lan awet. Piyul kang tuwa digawé saka kayu mapel kanggo papan driji lan dipernis karo kayu eboni. Ing papan driji kang dhuwur ana garis kayu kang mbendul, asring kayu eboni utawa kayu gadhing kang diarani sadel dhuwur. Blendhukan iki ~~digunakaké kanggo~~minangka kreteg landésan senar, kaya kreteg piyul kang ~~digunakaké kanggo~~minangka kaperluan kaya awake piyul. Kreteg piyul diukir kanthi ati-ati saka kayu mapel lan duwé guna dhéwé-dhéwé, lengkungan ndhuwur kanggo nahan senar nalika ing tingkat tartemtu saka papan driji kang bentuke mlengkung supaya bisa digesek dhéwé-dhéwé (utawa bebarengan) lan dadi papan kanggo ngeterake getaran suwara saka senar tumuju awak piyul. Kreteg iki saweise dipasang uga bisa diobahke kangggo nyetel [[suwara]] piyul. Pérangan buntut piyul iku panggonan pucuk ngisor senar kang diselipke ing jerone patang bolongan. Asring uga ing senar E ~~diwenehi~~diwènèhi penyetel tambahan kanggo nggampangake ~~anggone~~anggoné nyetel, nanging kanggo senar liyané uga bisa ditambahi penyetelan tambahan kaya senar E. Ana uga pemain piyul kang ora nambahi piranti penyetalan amarga nambahi bobote piyul lan ngowahi suwara kang diasilake déning piyul. == Busur Piyul == Busur piyul ~~kaperang~~kapérang saka sawilah kayu lan pirang-pirang [[rambut]] [[jaran]] kang dipasang saka pucuk tekan pucuk. Ing salah siji pucuke ~~diwenehi~~diwènèhi [[sekrup]] kang ~~digunakaké kanggo~~minangka ngencengi (nalika arep digunakaké), utawa ngendhoni (nalika disimpen) rambut kasebut. Ing cedhake sekrup ana cekelan [[jempol]] lan [[driji]] liyané. Rambut kang ~~digunakaké kanggo~~minangka busur piyul iku biyasane saka rambut jaran [[putih]] lanang, amarga werna rambute [[putih]] semu [[emas]], nanging ana uga busur kang migunakaké senar saka bahan ''sintetis''. Yèn busur piyul asring digosok migunakaké gala ([[Basa Inggris]]: rosin) bakal ~~ndadekake~~ndadèkaké cengkremane busur ning senar dadi luwih stabil lan gampang diatur, ora gampang ucul, lan bisa uga ngrewangi tèhnik geter. Wilah kang digunakaké biyasane migunakaké kayu ''pernambuco'' supaya asile apik, utawa kayu ''brasil'' kang regane murah. Busur kang murahan biyasane migunakaké serat gelas. Ana uga saiki kang migunakaké serat karbon kanggo bahan gawé wilah busur piyul. == Senar Piyul == Senar digawé saka usus [[wedhus]], dibatek, digaringake banjur diplintir. Banjur ana cara nyampuri logam ing senar usus. Asile saka nyampuri iku ~~ndadekake~~ndadèkaké senar luwih kuwat lan luwih imbang, lan bisa luwih dikencengake, suwara kang diasilake luwih ~~gedhe~~gedhé. Dibandhingake karo senar sintetis kang akèh digunakaké saiki, senar usus luwih apik ~~anggone~~anggoné ~~ngasilake~~ngasilaké suwara. Senar modhèrn nggunakaké [[waja]] atos, waja untingan, utawa bahan sintètis. Kabèh senar untingan lan senar saka waja atos dirangkepi werna-werna logam kanggo ngatur boboté, dhiamèter, lan kadhar [[banyu]]. Senar paling dhuwur E biyanasé dirangkepi karo waja atos kang terkadhang uga dicampuri [[alumunium]] supaya ora "siulan". Rangkepan [[emas]] digunakaké supaya ora tèyèngen lan ngurangi ''siulan''. Baja kang ora kena tèyèngen supaya ora ~~ngasilake~~ngasilaké suwara kang béda. Senar kang intiné arupa bahan sintètis nggabungaké kuwalitas senar usus supaya senare bisa kuwat, awèt, lan stabil. Senar iki luwih gampang malih amerga owahing temperatur tinimbang senar saka bahan logam. == Ukuran Piyul == Larik 105: == Carane nggunake == [[Gambar:Violinist.jpg\|thumb\|200px\|Wong dolanan Piyul]] ~~Umume~~Lumrahé wong migunakaké piyul iku nyekel piyul ing tangan kiwa lan busure ing tangan tengen. Carane ya iku, piyul dicekel kato tangan kiwa, banjur cepitan kang kanggo janggut dicepit karo janggut lan pundhak kiwa, bisa uga direwangi karo bahu. Dolanan piyul bisa dilakokake kanthi ngadek lan lungguh ing kursi. Carane nganggo piyul iku digesek karo busur, bisa uga dipetik nganggo driji tengen (kang diarani cara pizzicato). Nanging ana uga kang migunakaké driji tangan kiwa kanggo metik senar piyul.<ref>[http://www.untukku.com/artikel-untukku/cara-mudah-bermain-biola-untuk-pemula-untukku.html www.untukku.com (Cara mudah bermain Biola)](diundhuh tanggal 2 Agustus 2011)</ref>

Piyul: Béda antara owahan