DNA: Béda antara owahan

'''Asem déoksiribonukleat''', luwih ditepungi minangka '''DNA''' ([[basa Inggris]]: '''''d'''eoxyribo'''n'''ucleic '''a'''cid''), iku sajinis [[asam nukleat]] sing kagolong [[biomolekul]] utama panyusun [[bobot garing]] saben [[organisme]]. Ing [[sel (biologi)|sel]], DNA umumélumrahé ana ing [[inti sel]].

DNA kapérang saka rong ler lawé sing silih mluntu mbentuk struktur [[heliks|heliks dhobel]]. Ing struktur heliks dhobel, orièntasi ranté nukleotida ing lawé sijiné walikan karo orièntasi nukleotida lawé liyané. Iki disebut minangkasinebut ''antiparalel''. Saben lawé kapérang saka wrangka utama, minangka struktur utama, lan basa nitrogen, sing silih interaksi karo lawé DNA sijiné ing heliks. Rong ler lawé ing heliks dhobel DNA disawijikaké déning talènan hidrogen antarané basa-basa sing ana ing rong lawé kasebut. Papat basa sing tinemu ing DNA ya iku [[adenin]] (dilambangaké A), [[sitosin]] (C, saka '''''c'''ytosine''), [[guanin]] (G), lan [[timin]] (T). Adenin tetalènan hidrogen karo timin, éwadéné guanin tetalènan karo sitosin.

[[Réplikasi DNA|Réplikasi]] arupa prosès nikelaké DNA. Prosès réplikasi iki diperlokaké nalika sel arep [[Panyigaran sel|sigar dhiri]]. Ing saben sel, kejaba [[sel gamèt]], panyigaran dhiri kudu dikanthèni réplikasi DNA supaya kabèh sel turunan nduwé informasi genetik sing padha. Dhasaré, prosès réplikasi manfaataké kasunyatan yèn DNA kapérang saka rong ranté lan ranté sijiné arupa "konjugat" saja ranté pasangané. Kanthi tembung liya, kanthi mangertèni susunan sawijining ranté, mila susunan ranté pasangan bisa kanthi gampang diwangun. Ana sapérangan téoritéyori sing nyoba njelasaké kepriyé prosès réplikasi DNA iki dumadi. Salah situ téoritéyori sing paling populèr nelakaké yèn ing saben DNA anyar sing diantuki ing akir prosès réplikasi; saranté tunggal arupa ranté DNA saka ranté DNA sadurungé, éwadéné ranté pasangané arupa ranté sing gèk disintesis. Ranté tunggal sing diantuk saka DNA sadurungé kasebut tumindak minangka "cithakan" kanggo nggawé ranté pasangané.

Prosès réplikasi DNA iki arupa prosès sing rumit nanging tliti. Prosès sintesis ranté DNA anyar nduwé sawijining mékanisme sing nyegah dumadiné kaluputan panglebonan monomèr sing bisa nduwèniduwé akibat fatal. Amarga mékanisme iki kamungelan dumadineé kaluputan sintesis cilik banget. <!--Prosès réplikasi iki uga efisien.-->

[[Èlmu forensik|Èlmuwan forensik]] bisa migunaakémigunakaké DNA sing ana ing njeron [[getih]], [[semèn (biologi)|semèn utawa mani]], [[kulit]], [[idu]] utawa [[rambut]] sing kari ing papan kadadèan kajahatan kanggo ngidhèntifikasi kacocogan marang wong sing disujanani, sawijining prosès sing disebut [[fingerprinting genetika]] utawa pamrofilan DNA (''DNA profiling''). Ing pamrofilan DNA dawa rélatif saka pérangan DNA sing dibalèni kaya [[short tandem repeats]] lan [[minisatelit]], dibandhingaké. Pamrofilan DNA dikembangaké ing taun [[1984]] déning genetikawan Inggris [[Alec Jeffreys]] saka [[Universitas Leicester]], lan sepisanan dipigunaaké kanggo ndakwa [[Colin Pitchfork]] ing taun [[1988]] ing kasus [[pepati Enderby]] ing [[Leicestershire]], [[Inggris]]. Akèh yurisdiksi mbutuhaké kadakwa saka kajahatan tinentu kanggo nyedhiyakaké sawijining conto DNA kanggo dilebokaké ing ''database'' komputer. Iki wis mbiyantu invèstigator ngrampungaké kasus suwé ing ngendi sing nglakoni tindak kadurjanan ora diweruhi lan mung conto DNA sing tinemu ing papan kadadèan (mligi ing kasus [[ruda peksa]] antarané wong sing ora dikenal). Metodhe iki dadi salah siji tèknik paling dipercaya kanggo ngidhèntifikasi sawijining pelaku kadurjanan, nanging ora mesthi sampurna, upamané yèn ora ana DNA sing bisa tinemu, utawa yèn papan kadadéan kena kontaminasi DNA saka akèh wong.

Risèt ing [[algoritma panggolèkan string]], sing nemu kadadèan saka urutan aksara ing njeron urutan aksara sing luwih gedhé, dimotivasi sapérangan déning risèt DNA, ing ngendi algoritma iki dipigunaaké kanggo nggolèki urutan tinentu saka nukleotida ing sawijining urutan sing gedhé. Ing aplikasi liyané kaya [[editor text]], malah algoritma prasaja kanggo masalah iki racaké nyukupi, nanging urutan DNA njalari algoritma-algoritma iki kanggo nedahaké sifatsipat kasus-nyeraki-paling ala amarga gunggung cilik saka karakter sing béda.

TéoriTéyori [[database]] uga wis dipengaruhikadayan déning risèt DNA, sing nduwé masalah mirunggan kanggo nyèlèhaké lan manipulasi urutan DNA. Database sing dikhususaké kanggo risèt DNA disebut [[database genomik]], lan kudu nangani sapérangan tantangan tèknis sing unik sing digandhèngaké karo operasi pambandhingan kira-kira, pambandhingan urutan, nggolèki pola sing dibalèni, lan panggolèkan homologi.

DNA sepisanan kasil dimurnèkaké ing taun 1868 déning èlmuwan Swiss [[Friedrich Miescher]] ing [[Tubingen]], [[JèrmanJerman]], sing mènèhi jeneng ''nuclein'' kanthi dhasar panggonané ing njeron inti sel. Sanajan mangkono, panlitèn marang peranan DNA ing njeron sel anyar diwiwiti ing awal abad 20, bebarengan karo tinemu postulat genetika [[Gregor Mendel|Mendel]]. DNA lan [[protein]] dianggep rong molekul sing paling mungelaké minangka panggawa sifatsipat genetis adhedhasar téoritéyori kasebut.

Rong eksperimen ing dekade 40-an mbuktèkaké fungsi DNA minangka matèri genetik. Ing panlitèn déning [[Oswald Avery|Avery]] lan kanca-kancané, ekstrak saka sel bakteri sing siji cabar n-[[transformasi|transform]] sel bakteri liyané kejaba yèn DNA ing ekstrak dijarké wutuh. Eksperimen [[Alfred Hershey|Hershey]] lan [[Martha Chase|Chase]] mbuktèkaké perkara sing padha karo migunaakémigunakaké [[panggolèk tilas radhioaktif]] (''radioactive tracers'').