Baya: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: liyane → liyané (2), Mei → Mèi, sakubenge → sakiteré
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: danau → tlaga, dene → déné, genus → génus, klompok → golongan, nduwèni → duwé (2), Senadyan → Sanadyan, umume → racaké
Larik 20:
}}
 
'''Baya''' utawa kerep kasebut '''bajul''' ([[basa Jawa Kuna|Jawa Kuna]] ''wuhaya'') iku [[reptil]] sing awak'e gedhé sing urip ing [[banyu]]. Sacara ilmiah, baya nyakup kabèh [[spésies]] kulawarga [[familia|suku]] '''Crocodylidae''', kalebu uga [[baya iwak]] (''Tomistoma schlegelii''). SenadyanSanadyan mangkono jeneng iki bisa uga sacara longgar kanggo nyebut ‘baya’ [[aligator]], [[kaiman]] lan [[gavial]]; ya iku krabat-krabat baya saka suku liya.
 
Baya umumeracaké manggon ana ing banyu tawar kaya ta kali, danautlaga, rawa lan papan panggonan kang teles, nanging ana uga kang manggon ana ing banyu payau kaya baya muara. Pangonone baya kaya ta bangsa [[iwak]], reptil lan mamalia, kandhang uga mangan [[moluska]] lan krustasea gumantung spesiese. Baya kagolong kéwan purba, sing ngalami evolusi sithik awit jaman dinosaurus.
 
Ana uga jeneng liyané baya, kaya denedéné buhaya ([[basa Sunda|Sd.]]); buhaya ([[basa Banjar|bjn]]); bicokok ([[dialek Betawi|Btw.]]), bekatak, utawa baya kodhok kanggo ngarani baya kang nduwèniduwé awak cilik nanging lemu; senyulong, baya jolong-jolong ([[basa Melayu|Mly.]]), utawa baya julung-julung kanggo ngarani baya iwak; baya pandan, ya iku baya kang wernane ijo; baya tembaga, baya kang wernane kuning semu soklat; lan liya liyané.
 
== Taksonomi lan panyebaran ==
Larik 32:
[[Gambar:Netese ndog baya.jpg|right|thumb|250px|Ndhog baya kang netes ing kebon binatang [[Semarang]]]]
 
Akèh-akèhé baya kagolong sajeroning [[genusgénus|marga]] ''Crocodylus''. Loro marga liya sing isih urip anggota suku ''Crocodylia'' ya iku ''[[Osteolaemus]]'' lan ''[[Tomistoma]]'', saben jinis asipat [[monotipik]].
 
* [[Familia|Suku]] Crocodylidae
Larik 40:
*** Marga ''[[Rimasuchus]]'' (cures, sadurungé ''Crocodylus lloydi'')
*** Marga ''[[Osteolaemus]]''
**** [[Baya kerdil]], ''[[Osteolaemus tetraspis]]'' (para ahli béda panemu ngenani spésies iki sakbeneré dumadi saka rong spésies. Akèh-akèhé nduwèniduwé panemu yèn baya kerdil iku siji spésies kanthi loro anak jinis (subspesies): ''O. tetraspis tetraspis'' & ''O. t. osborni'')
*** Marga ''[[Crocodylus]]''
**** ''[[Crocodylus acutus]]'', [[baya Amérika]]
Larik 54:
**** ''[[Crocodylus rhombifer]] '', [[baya Kuba]]
**** ''[[Crocodylus siamensis]]'', [[baya Siam]] utawa baya air-tawar Asia
** '''Anak suku Tomistominae''' (kajian paling anyar yèn klompokgolongan iki sakbeneré luwih cedhak karo gavial, suku Gavialidae)
*** Marga ''[[Kentisuchus]]'' (cures)
*** Marga ''[[Gavialosuchus]]'' (cures)