Wikipédia

Évolusi: Béda antara owahan

Luru sajarah
← Besutan sadurungéBesutan sawisé →
Konten dihapus Konten ditambahkan
VisualTèks wiki
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
Bot
352.737 suntingan
→‎Garis Besar: éjaan, replaced: pérangan saka → péranganing
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
Bot
352.737 suntingan
éjaan, replaced: sacara → kanthi (8)
Larik 11:
[[Charles Darwin]] iku naturalis [[Inggris]] kang mèlu ekplorasi kapal ''HMS Beagle'' kanggo nggawé péta pelabuhan donya ing taun [[1831]]. Sakwéné perjalanan iku Darwin nliti kéwan werna-werna lan tetanduran kang ditemoni. Darwin ana ing [[Kapuloan Galapagos]] kurang luwih 2 sasi lan nglakoni werna-werna pangamatan tumrap werna-werna kéwan kang ana ing kapuloan terpencil iku. Seka pangamatan iki, lan uga werna-werna pangamatan terusané kang dilakoni sakjroné puluhan taun tumrap koléksi kéwan lan tetanduran kang diéntuki iku Darwin nggawé embrio téyori évolusi. Ing taun [[1859]], Darwin nerbitaké ''"On the Origin of Species by means of Natural Selection"'', kang nyajèkaké bukti-bukti kang nunjukaké manawa kauripan wis ngalami évolusi sakjrone sajarahé lan manawa mékanisme kang njalari dumadiné évolusi iku [[seleksi alam]].
 
[[Alfred Russel Wallace]] iku naturalis [[Inggris]] kang sugeng samangsa Darwin. [[Wallace]] sacarakanthi kapisah uga mikiraké téyori évolusi idhentik kaliyan Darwin. Darwin lan [[Wallace]] cekap suwé koréspondhensi sacarakanthi ilmiah. Wallace malah akèh ngirim spésies-spésies panemon anyar saka [[Asia]] tinuju Darwin supaya ditliti. Wallace téyori bab évolusi, miturut dhèwèké, iku asil pamikiran kang tumeka sacarakanthi spontan. Ing pihak liya, téyori évolusi Darwin iku asil pamikiran sacarakanthi métodis kan suwéné mataun-taun. Ironisé, Darwin dadi misuwur banget tinimbang Wallace dhéwé. Nanging, Wallace iku pambela Darwin lan téoriné ing mangsa kontrovérsial sawisé buku "[[The Origin of Species]]" katerbitaké.
 
Éwadéné gagasan évolusi (manawa makhuk urip malèh sacarakanthi berangsur-angsur) wis kadhiskusèkaké adoh sadurungé [[abad kaping 19]], Darwin lan Wallace iku kang ''pisanan'' nyetusaké ''kepriyé'' prosès évolusi iku dumadi.
 
Miturut [[Ernst Mayr]] (2001), Darwin ngajokaké limang téyori perkara évolusi:
Larik 32:
== Sapérangan Salah Paham bab Evolusi ==
[[Gambar:Huxley_-_Mans_Place_in_Nature.jpg|300px|thumb|right|Famili [[Hominidae]] kang asalé saka nénék moyang sing padha]]
* Évolusi dudu, kaya kang dikira akèh wong, nelaaké manawa 'manungsa asil évolusi saka munyuk'. Nanging, manungsa lan munyuk kang ana saiki duwé "moyang sing padha". Pangertèn "moyang" iki kudu dipahami kanthi moyang sacarakanthi fisik, dudu spiritual, paling ora nganti saiki.
* Évolusi ora duwé pangertèn nggawé makluk urip tambah apik utawa tambah intelèk. Contoné, ula iku asil évolusi prosès saka sakjinis kadhal kang wis ora merlokaké 'tangan' lan 'sikil'.
* Évolusi ora duwé tujuan tinentu. Organismé iku asil saka [[mutasi]] kang suksès, utawa gagal, gumantung saka kondhisi lingkungan wektu iku.
Larik 40:
 
==Sosial Kontrovérsi Évolusi==
Kawit saka publikasi buku Darwin "[[The Origin of Species]], évolusi éntuk akèh kritik lan dadi téma kang kontrovérsial. Nanging, kontrovérsi iki lumrahé sekitar implikasi saka téyori évolusi ing babagan [[filsafat]], [[sosial]], lan [[agama]]. Ing komunitas [[ilmuwan]], téyori évolusi wis ditampa sacarakanthi wiyar lan ora ngéntuki tantangan. Kaya kang wis dipredhiksi déning Darwin, implikasi kang paling kontrovérsial ya iku [[évolusi manungsa]]. Khususé, akèh kang ora nrima manawa samudaya jinis makluk urip, kalebet manungsa, asalé saka prosès alam kang orang merlokaké campur tangan déwa-déwa, kalebet Tuhan.
Aliran kang asring kaanggep berlawanan karo téyori évolusi ya iku panciptan ([[ciptaanisme]] utawa ''creationism'' ing [[basa Inggris]]) kang percaya manawa makluk urip lan samudaya jinisé kaciptaaké déning Tuhan, sacarakanthi kapisah (ora ana pepadhan leluhur, utawa manawa sakjinis makluk urip ora diturunaké saka jinis makluk urip liya). Ciptaanisme pisanan muncul ing kalangan Kristen literalis kang ora bisa nampa évolusi amarga dianggep bertentangan karo narasi kisah panciptan pitung dina ing [[Kitab Purwaning Dumadi]] ing [[Prajanjian Lawas]], nanging samburiné muncul uga ing kalangan Islam (meski saknyatané ing [[al-Qur'an]] ora ana narasi panciptan spesifik kaya ing [[Purwaning Dumadi]]). Panyebab panolakan sapérangan kalangan beragama kasebut mungkin amarga anggepan manawa évolusi ngilangaké 'peran Tuhan' ing panciptan, utawa malah manawa évolusi nyokong atéisme, sanajan évolusi sebagai sains ora bisa nyampuri perkara tindakan ilahi, kang ana ing ranah kaimanan, tegesé ana ing njaba sains.
 
==Pranala njaba==
Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/wiki/Évolusi"