Basa Sangsekerta: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: sacara → kanthi (8)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: paling tuwa → tuwa dhéwé (2)
Larik 24:
| notice2 = IPA
}}
'''Basa Sangsekerta''' utawa '''basa Sangsekarta''' (''saṃskṛtam'' <!--[sə̃skɹ̩t̪əm]-->, asliné संस्कृता वाक् saṃskṛtā vāk, "basa rinengga") iku [[basa]] [[basa Indo-Éropah|Indo-Éropah]] sing lawas dhéwé lan isih disinaoni. Sejarahé kalebu sing dawa dhéwé, tèks paling tuwa dhéwé ing basa iki, ''[[Rgwéda]]'' dianggit ing watara taun 1500 SM.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/268173/Hittite-language Encyclopaedia Britannica, diaksès tanggal 9 April 2011]</ref> Basa Indo-Éropah liyané sing bisa nandhingi 'umuré' basa iki saka kulawarga basa Indo-Éropah namung [[basa Hitit]].<ref>Dokumèn ing basa Hitit luwih tuwa tinimbang tèks basa Sangskerta sing tuwa dhéwé: [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/268173/Hittite-language ''Encyclopaedia Britannica'' diakses tanggal 9 April 2011]</ref> Basa Sangsekerta iku basa suci utama agama Hindhu lan Buda.<ref>basa suci liya agama Buda iku [[basa Pali]].[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/439818/Pali-language ''Encyclopaedia Britannica'']</ref> Saiki basa iki kalebu salah siji saka 22 basa resmi ing India. Banjur ing praja [[Uttarakhand]].
 
basa Sangsekerta Klasik iku basa sing wis dibakokaké déning [[Panini|Pāṇini]], ing layang paramasastrané ing watara [[abad kaping 4 SM]]. Posisi basa iki ing anak bawana [[India]] lan [[Asia Kidul]] Wétan mèmper karo posisi [[basa Latin]] lan [[basa Yunani|Yunani]] ing [[Éropah]] minangka basa Klasik. Basa Sangsekerta ndarbèni pangaribawa sing gedhé marang sapérangan gedhé basa ing anak bawana [[India]] lan uga ing [[Asia Kidul Wétan]].
Larik 163:
Mula-mulané basa Sangsekerta iku ora ditulis nanging namung diapalaké waé kanthi lésan. Tèks katulis kapisan ing kulawarga basa Indo-Arya malah dudu basa Sangsekerta nanging basa Prakreta sing bisa dianggep turunane basa Sangsekerta. Nalika iki kalaksanan, pilihan aksarane gumantung saka aksara sing dienggo déning juru tulisé. Meh kabèh jinis aksara saka Asia Kidul naté dienggo nulisake basa Sangsekerta. Ing India, aksara Dewanagari saya akèh dienggo nulisake basa Sangsekerta wiwit abad kaping 19. Bangsa Éropah nganggo aksara Dewanagari lan Latin kanggo nyithak basa Sangsekerta.
 
Tulisan paling tuwa dhéwé ing India sing dienggo basa Indo-Arya iku diarani [[aksara Brahmi]]. Tulisan iki sing kapisan dienggo nulisake basa Sangsekerta ing abad 1 SM.<ref name="salomon">Salomon (1998), p. 86</ref> Nalika basa Sangsekerta ditulisaké, mligi basa kanggo nulis tèks-tèks administrasi, susastra utawa ngèlmiah. Tèks-tèks suci namung dilestarèkaké kanthi lésan lan nalika ditulis namung kanthi "gelem ora-ora" (miturut salah sawijining komentator) lan nalika ditulis uga wis kalebu jaman mutakir.
 
Banjur suwé-suwé aksara Brahmi iki dadi tulisan sing séjé-séjé lan akèh ing antarané sing dienggo nulisaké basa Sangsekerta. Kira-kira sajaman karo aksara Brahmi, aksara Kharosthi dienggo ing tlatah lor kulon India. Banjur ing watara abad kaping 4 nganti abad kaping 8 Masehi, aksara Gupta minangka turunané aksara Brahmi dadi umum dienggo. Saka abad kaping 8 Masehi, aksara Gupta nurunaké aksara Sarada. Aksara Sarada banjur diganti déning aksara Déwanagari wiwit abad kaping 11 nganti 12 mawa tahap-tahap antara kaya ta aksara Siddham. Ing India sisih wétan, aksara Bengali lan sawisé iku aksara Oriya dienggo. Banjur ing India sisih kidul, papané basa-basa Drawida dicaturaké, [[aksara Pallawa]] lan turunané akèh dienggo nulisaké. Aksara Pallawa iki uga sing bakal nurunake kabèh aksara Nuswantara.