Basa Kapampangan: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: Nobèl → Nobel
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎Sajarah: éjaan, replaced: ka- → angka
Larik 34:
}}'''Basa Pampanga''' utawa '''Kapampangan''' (aksara Kulitan: [[Image:Kapampangan.svg|24px]]) ya iku salah siji basané Filipina. Basa iki dicaturaké ing Provinsi Pampanga, ing bacirané Luzon Tengah, iring kidul Provinsi Tarlac lan lor-wétané Bataan, akèh-akéhé panyaturé ya iku wong Kapampanga. Basa Kapampangan uga dingertèni ing sawetara kutha ing Bulacan, Nueva Ecija, lan déning wong Aitas utawa Aéta saka Provinsi Zambales. Saliyané iku, basa iki uga diarani ''Pampango'' lan ing basa Kapampangan dhéwé diarani ''Amánung Sísuan'', sing tegesé 'basa suson/rumatan'. Ing taun 2012, basa Kapampangan dadi salah sawijining basa gedhé ing Filipina sing resmi diwulang lan disinaoni ing sekolah-sekolah lan universitas-universitas.<ref name="gruyter">{{cite book|author1=Ulrich Ammon |author2=Norbert Dittmar |author3=Klaus J. Mattheier |title =Sociolinguistics: an international handbook of the science of language and society|publisher =Walter de Gruyter|volume=Volume 3|year =2006|page=2018|isbn =978-3-11-018418-1|url =https://books.google.com/books?id=LMZm0w0k1c4C&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false}}</ref>
==Sajarah==
Tembung ''Kapampangan'' adhedhasar saka tembung ''pampáng'' sing artiné "arus". Ing sujarahé, basa iki dicaturaké ing jaman Praja Tondo, sing dipréntah déning Lakan. Ing abad 18, ana rong buku bab Kapampangan sing ditulis déning Fr. Diego Bergaño. Dhèwéké nulis buku ''Vocabulario de la lengua Pampanga''<ref name="Bergaño">{{Cite book|title=Vocabulario de la Lengua Pampanga en Romance|last=Bergaño|first=Diego|publisher=Imprenta de Ramirez y Giraudie|year=1860|isbn=|location=Manila|pages=}}</ref> lan ''Arte de la lengua Pampanga''. Wong Kapampangan uga nduwé rong sastrawan gedhé ing abad ka-angka 19. Rama Anselmo Fajardo kondhang amarga karyané ''Gonzalo de Córdova'' lan ''Comedia Heróica de la Conquista de Granada''. Musanip liyané, Juan Crisóstomo Soto uga misuwur amarga nulis rena-rena babagan. Salah sijiné, dhèwèké nulis ''Alang Dios'' ing taun 1901. Sastrawan Kapampangan liyané ya iku Amado Yuzonuga, sing diarani sujana sastra lan uga calon panampa Bebungah Nobel kanggo katentreman lan kasusastran ing taun 1950-an awit sumbangsihé ing kasusastran Kapampangan lumantar "Crissotan".<ref>{{blockquote|Ing manéka pasamuwan, wong Kapampangan katonané luwih kendhel lan yakin yèn sambung rembug karo 'sabarakané' [Kabalen] dhéwé nganggo basa Tagalog tinimbang nganggo basané dhéwé. Kaya ta, akèh pandhita Katulik sing saiki nganggo basa Tagalog ing kotbahé nalika liturgi Kapampangan, sawetara iku pasamuwan siswa SMA uga nganggo basa Tagalog sanajan kabéh sing teka wong Kapampangan.|[http://www.silinternational.org/asia/philippines/ical/papers/pangilinan-Dispute%20on%20Orthography.pdf ]}}</ref>
 
==Gegebengan==