Atom: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: kasebut → mau (31)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: dhaérah → tlatah (2), nomor → nomer (5), modhèrn → modhèren (2)
Larik 73:
| url = http://books.google.com/books?id=iZQy2lu70bwC&lpg=PA189&dq=Vaisheshika%20atom%20anu%20paramanu&hl=id&pg=PA189#v=onepage&q=Vaisheshika%20atom%20anu%20paramanu&f=false
| accessdate = 2010-06-09
}}</ref> Saabad sabanjuré mijil rujukan ngenani atom ing donya Kulon déning [[Leukippos]], kang sabanjuré déning muridé [[Demokritos]] pandhangan mau disistematisaké. Kira-kira nalika taun 450&nbsp;SM, Demokritos nyiptakaké istilah ''átomos'' ({{lang-el|ἄτομος}}), kang ateges "ora bisa ditugel" utawa uga "ora bisa dibagi-bagi manèh". Téyori Demokritos ngenani atom dudu usaha kanggo njlèntrèhaké sawijining fénoména fisis kanthi rinci, nanging sawijining filosofi kang nyoba kanggo mènèhi jawaban marang owah-owahan kang dumadi ing alam.<ref name="unesa hhmamsotu3" /> Filosofi sarupa uga dumadi ing India, sanajan mangkono èlmu pangetauan modhèrnmodhèren mutusaké kanggo migunakaké istilah "atom" kang dicetusaké déning Demokritos.<ref name=Ponomarev/>
 
Kamajuan luwih adoh ing pamahaman babagan atom diwiwiti kanthi ngrembakané èlmu [[kimia]]. Nalika taun 1661, [[Robert Boyle]] mublikasikaké buku ''[[The Sceptical Chymist]]'' kang duwé argumèn yèn matèri-matèri ing donya iki kapérang saka manéka kombinasi ''"corpuscules"'', ya iku atom-atom kang béda. Iki béda karo pandelengan klasik kang duwé pendhapat yèn matèri kapérang saka unsur-unsur udara, lemah, geni, lan banyu.<ref>Siegfried (2002:42–55).</ref> Nalika taun 1789, istilah ''element'' (''unsur'') didhéfinisikaké déning sawijining bangsawan lan panliti Prancis, [[Antoine Lavoisier]], minangka bahan dhasar kang ora bisa dibagi-bagi luwih adoh manèh kanthi migunakaké métodhe-métodhe kimia.<ref>{{cite web
Larik 221:
=== Partikel subatom ===
{{Main|Partikel subatom}}
Sanajan wiwitané tembung ''atom'' tegesé sawijining partikel kang ora bisa ditugel-tugel manèh dadi partikel kang luwih cilik, sajeroning tèrminologi èlmu kawruh modhèrnmodhèren, atom kasusun saka manéka [[partikel subatom]]. Partikel-partikel panyusun atom iki ya iku [[èlèktron]], [[proton]], lan [[neutron]]. Nanging [[hidrogen|hidrogen-1]] ora duwé neutron. Mangkono uga ing [[ion hidrogen]] positif H<sup>+</sup>.
 
Saka kabèh partikel subatom iki, èlèktron iku kang paling ènthèng, kanthi massa èlèktron 9,11{{Esp|−31}}&nbsp;kg lan duwé momotan négatif. Ukuran èlèktron cilik banget mula durung ana tèhnik pangukuran kang bisa dipigunakaké kanggo ngukur ukurané.<ref>Demtröder (2002:39–42).</ref> Proton duwé momotan positif lan massa kaping 1.836 luwih abot tinambang èlèktron (1,6726{{Esp|−27}}&nbsp;kg). Neutron ora duwé momotan listrik lan massa bébasé kaping 1.839 massa èlèktron<ref>Woan (2000:8).</ref> atau (1,6929{{Esp|−27}}&nbsp;kg).
Larik 311:
Èlèktron sajeroning sawijining atom ditarik déning proton sajeroning inti atom lumantar [[gaya èlèktromagnètik]]. Gaya iki ngiket èlèktron sajeroning sumur potènsi èlèktrostatik ing saubengé inti. Iki duwé teges yèn ènèrgi njaba diperlokaké supaya èlèktron bisa lolos saka atom. Saya cerak sawijining èlèktron menyang njero inti, saya gedhé gaya atraksiné, saéngga èlèktron kang ana cerak karo punjer sumur potènsi mbutuhaké ènèrgi kang luwih gedhé kanggo lolos.
 
Èlèktron, padha karo partikel liyané, duwé sipat kaya déné partikel uga kaya déné gelombang (dualisme gelombang-partikel). Méga èlèktron iku sawijining dhaérahtlatah sajeroning sumur potènsi ing ngendi saben èlèktron ngasilaké sajinis gelombang meneng (ya iku gelombang kang ora obah rélatif marang inti) telung dhimènsi. Prilaku iki ditemtokaké déning [[orbital atom]], ya iku sawijining fungsi matématika kang ngétung probabilitas sawijining èlèktron bakal mijil ing sawijining lokasi tinentu nalika posisiné diukur.<ref>{{cite journal
| last=Mulliken | first=Robert S.
| title=Spectroscopy, Molecular Orbitals, and Chemical Bonding
Larik 348:
| work=Guide to the Nuclear Wall Chart
| publisher=Lawrence Berkeley National Lab
| accessdate=2007-12-21 }}</ref> Kabèh isotop unsur kang duwé nomornomer atom luwih gedhé saka 82 asifat radhioaktif.<ref name=sills>Sills (2003:131–134).</ref><ref name=dume>{{cite news
| last=Dumé | first=Belle | date=April 23, 2003
| title=Bismuth breaks half-life record for alpha decay
Larik 364:
=== Massa ===
{{Main|Massa atom|Bobot atom}}
Amarga mayoritas massa atom asalé saka proton dan neutron, gunggung sakabèhé partikel iki sajeroning atom diarani [[nomornomer massa]]. Massa atom ing kahanan meneng asring dièksprèsikaké migunakaké [[ékan massa atom]] (u) kang uga diarani dalton (Da). Ékan iki didhéfinisikaké minangka saprarolas massa atom [[karbon-12]] nétral, kang kira-kira gedhéné 1,66{{Esp|−27}}&nbsp;kg.<ref name=iupac/> [[Hidrogen|Hidrogen-1]] kang arupa isotop paling ènthèng hidrogen duwé bobot atom 1,007825&nbsp;u.<ref>{{cite web
| last=Chieh | first=Chung
| date=January 22, 2001
Larik 370:
| title=Nuclide Stability
| publisher=University of Waterloo
| accessdate=2007-01-04 }}</ref> Atom duwé massa kang kira-kira padha karo nomornomer massané dipingké ékan massa atom.<ref>{{cite web
| url=http://physics.nist.gov/cgi-bin/Compositions/stand_alone.pl?ele=&ascii=html&isotype=some
| title=Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements
Larik 597:
| url=http://map.gsfc.nasa.gov/m_uni/uni_101matter.html
| title=What is the Universe Made Of?
| publisher=NASA/WMAP | accessdate=2008-01-07 }}</ref> Sajeroning galaksi [[Bimasekti]], atom nduwé konsèntrasi kang luwih dhuwur, kanthi dhènsitas matèri sajeroning [[médhium antarlintang]] kisarané watara 10<sup>5</sup> nganti tekan 10<sup>9</sup> atom/m<sup>3</sup>.<ref>Choppin ''et al.'' (2001).</ref> Srengéngé dhéwé dipercaya ana sajeroning [[Gelembung Lokal]], ya iku sawijining dhaérahtlatah kang ngandhut akèh gas ion, saéngga dhènsitas ing saubengé iku watara 10<sup>3</sup> atom/m<sup>3</sup>.<ref>{{cite journal
| last=Davidsen | first=Arthur F.
| title=Far-Ultraviolet Astronomy on the Astro-1 Space Shuttle Mission
Larik 739:
=== Wangun téoritis lan wangun langka ===
[[Gambar:Island-of-Stability.png|thumb|right|400px|Panyitraan 3-Dhimènsi anané "[[Pulo stabilitas]]" ing pérangan paling tengen]]
Nalika isotop kanthi nomornomer atom kang luwih dhuwur tinimbang [[timbal]] (62) asifat radhioaktif, ana sawijining "[[pulo stabilitas]]" kang diajokaké kanggo sapérangan unsur kanthi nomornomer atom ing sandhuwuré 103. Unsur-unsur super abot iki kamungkinan duwé inti kang kanthi rélatif stabil marang paluruhan radhioaktif.<ref>{{cite journal
| title=Second postcard from the island of stability
| author=Anonymous | journal=CERN Courier