Basa Bislama: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: ka- → angka (2)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: werna → warna (5)
Larik 23:
 
==Sajarah==
Nalika jamané [[Blackbirding]], antarané taun 1870 lan 1880, atusan èwu wong Pasifik (akèh sing saka Kapuloan [[Herbrida Anyar]] utawa saiki ingaran [[Vanuatu]]) didadèkaké batur tukon lan dipeksa nyambut gawé ing pakebonan-pakebonan, mligané ing [[Queensland, Australia|Queensland, Ostrali]] lan [[Fiji]].<ref>Emma Christopher, Cassandra Pybus and Marcus Buford Rediker (2007). ''Many Middle Passages: Forced Migration and the Making of the Modern World'', University of California Press, pp 188–190. ISBN 0-520-25206-3.</ref> Awit wernawarna-wernané basa sing dicaturaké ing pakebonan-pakebonan mau, sawijiné [[pijin|basa pijin]] mawujud saka aworé tetembungan basa Inggris<ref>Kajaba iku, para kapitèn tukang mburu iwak paus sing uga njupuk buruh saka Afrika lan pulo-pulo Pasifik uga wis nganggo sakjenising basa Inggris Pijin. Basa Bislama saiki akèh sarujuk karo basa-basa Pijin Inggris ing Afrika Kulon {{Citation needed|date=February 2007}} (panggon batur tukon dijupuk lan ramé); uga dibisak-bisakaké yèn Bislama nyabang saka basa pijin ing abad wolulas lan sangalas awit sistem dagang global sajati wiwit diterapaké{{Citation needed|date=February 2007}}. Dheleng uga [[Téyori Monogenetik Pijin]].</ref> karo paramasastrané basa-basa enggon-enggonan kono.<ref>Ngenani pérangan iki, wacanen: Tryon & Charpentier (2004), lan Crowley (1990).</ref> Basa pijin sing dicaturaké ing pakebonan-pakebonan iku dadi asalé ora mung basa Bislama, nanging uga [[Tok Pisin|basa Tok Pisin]] saka [[Papua Nugini]] lan basa pijin [[Kapuloan Solomon]], sanajan dudu asalé [[basa Kréol Selat Torres]] ing iring lor Ostrali.
 
Basa pijin iku sumrambah tekan Kapuloan Vanuatu nalika kawitané abad angka 20, rikala para batur tukon sing slamet saka Blackbirding bisa bali menyang tanah asalé. Basa pijin sing digawa mulih iku nggampangaké sesambungané ora mung antarané para sambéwara lan cukil Éropah, nanging uga antarané wong asli kono. Amarga iku, basa Bislama lair lan mbédani saka basa-basa pijin liyané ing wewengkon Pasifik.
Larik 34:
Tembung Bislama (utawa ''Bichelamar'' ing basa Prancis) asalé saka tembung ''Beach-la-Mar'' ing kawitané abad angka 19, sing dijupuk saka tembung rékan Prancis ''biche de mer'' utawa ''bêche de mer'', tegesé [[Holothuroidea|tripang]], sing mula-bukané saka tembung Portugis ''bicho do mar''.<ref>"[https://www.ahdictionary.com/word/search.html?q=B%C3%AACHE-DE-MER bêche-de-mer]", [[American Heritage Dictionary]], 2000</ref> Ing kawitané taun 1840-an, tripang dipanèn lan digaringaké bareng karo usumé panèn kayu cendhana. Jeneng ''biche-la-mar'' lan basa Inggris Cendhana digayutaké raket karo basa pijin sing dicaturaké para buruh menyang sabarakané lan menyang bendarané.<ref>Wacanen Crowley (1990).</ref>
 
Antarané taun 1888 lan 1889, [[Robert Louis Stevenson]] nulis ing cathetané lelana ngideri Pasifik yèn, “sing ndunungi asli bisa basa Inggris sithik-sithik,... utawa basa pijin, sing diarani 'Beach-la-Mar'.”<ref>{{cite book|last=Stevenson|first=Robert Louis|title=In the South Seas|year=2004|publisher=1st World Publishing|location=Fairfield, IA|isbn=1-59540-504-6|pages=15|url=http://www.1stworldlibrary.org|edition=1st}}</ref> Ing caritané [[Jack London]] sing asesirah "Yah! Yah! Yah!''"'', minangka salah siji pérangané [[South Sea Tales (1911)|''South Sea Tales'']], bola-bali ingaran anané "basa kasar sing diarani ''bech-de-mer''”, lan wernawarna-wernawarna pacelathon ing njeroné nganggo basa iku.
 
Ing jaman saiki, tembung "Bislama" dhéwé wis arang digawé ngarani tripang déning panyaturé basa Bislama sing enom amarga wis ana tembung silihan anyar sing luwih kondhang saka ''bêche de mer'' basa Prancis sing diucapaké ''besdemea''.<ref>{{cite book|last=Crowley|first=Terry|title=Beach-la-Mar to Bislama: The Emergence of a National Language in Vanuatu|year=1990|publisher=Clarendon Press|location=Oxford|pages=33|chapter=1}}</ref>
 
==Paramasastra==
Ana rong tembung sing kerep dienggo ing basa Bislama, ya iku ''long'' lan ''blong'', sing ngèmperi wernawarna-wernawarna tembung pangarepé basa Inggris lan Prancis.
 
===''Long''===