Ènsiklopédhi: Béda antara owahan

Tembung ènsiklopédhi asalé saka [[basa Yunani]], dadi ora anèh yèn asalé uga saka Yunani kuna. Nanging ènsiklopédhi tuwa dhéwé dudu saka Yunani nanging saka [[Kakaisaran Romawi]] lan ditulis déning [[Marcus Porcius Cato]] sing sugeng ing abad kaping- 3 lan 2 [[SM|sadurungé Maséhi]]. Nanging ènsiklopédhi sing isih ana nganti saiki lan sing tuwa dhéwé ditulis déning [[Plinius Senior|Caius Plinius Secundus]] ing abad Masehi kaping- 1. Ènsiklopédhi Plinius iki kasusun saka 38 jilid.

Ing jaman modhèren tembung ènsiklopédhi kaping pisan dienggo déning [[Paul Scalich]], sawijining panulis [[Jerman]] ing taun [[1559]]. Banjur filsuf [[Inggris]] [[Francis Bacon]] ing awal abad kaping- 17 nganggo tembung iki ing teges modhèren.

Proyèké sing uga bisa diarani proyèk abad kaping- 18 iki suwéné ana 30 taun, saka taun [[1750]] – [[1780]]. Don proyèk iki kanggo nulis ''kanthi'' sistèmatis kabèh kawruh sing dingertèni kabèh umat [[manungsa]].

Ing [[basa Prancis]] ènsiklopédhi Diderot iki diarani: ''Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers''. Tegesé ing basa Jawa iku “Ènsiklopédhi utawa Kamus sing ana catetané prakara sains, senikagunan, lan pakaryan”.

Ènsiklopédhi sing tuwa dhéwé ing Tanah Jawa iku asalé saka budaya Jawa-Hindhu lan ditulis ing [[basa Jawa|basa Jawa Kuna]]. Ènsiklopédhi iki diarani ''[[Cantaka Parwa]]'' lan isiné warna-warna kawruh ngèlmu sains lan carita-carita [[mitologi]] karo [[wiracarita]]. Mbokmenawa layang ''Cantaka Parwa'' iki ditulis ing [[abad kaping- 9]] [[Masehi|Masèhi]].

Banjur ing jaman pasca-Hindhu utawa jaman [[Islam]] Jawa, antara [[abad kaping- 16]] nganti [[abad kaping- 18]], muncul akèh karya-karya sastra sing sajatiné dudu dikarepaké dadi ènsiklopédhi, nanging asifat ènsiklopédhik. Buku-buku sing dikarepaké iki ya iku ''[[Serat Centhini]]'' lan ''[[Serat Cabolang]]''.

Banjur ing tengahé [[abad kaping- 19]], sang [[pujangga]] [[Kasunanan Surakarta]]; Ki [[Ranggawarsita]] nulis sawijining karya sastra sing diparingi jeneng layang ''[[Pustaka Raja Purwa]]''. Akèh wong sing nggandrungi buku iki. Isiné perkara warna-warna carita bab sajarah ratu-ratu jaman kuna lan liya-liyané. Carita-carita iki ditulis miturut cara [[kronologi]]s déning Ki Ranggawarsita. Malahan sawisé Ki Ranggawarsita ora nerusaké carita iki, ana wong-wong liya sing nerusaké.

Wong-wong Jawa sing wis tau sinau lan olèh pendhidhikan [[kolonial]] [[Walanda]], wiwit pungkasané abad kaping- 19 lan awal kaping- 20 dadi katarik karo [[idhe|idhé]]-idhé lan gaya pamikiran [[Donya Wétan]]. Banjur karya-karya sing asifat ènsiklopédhik uga ditulis, nanging saiki ora nganggo basa Jawa manèh nanging nganggo [[basa Indonésia]]. Ènsiklopédhi jangkep ing basa Indonésia lagi muncul ing taun [[1953]], sawisé nagara Indonésia diproklamasèkaké, ya iku ''[[Ensiklopedi Indonésia]]''.

Ing jaman pasca Proklamasi Kamardikan [[Indonésia]], mligi saiki iki, ènsiklopédhi sing misuwur dhéwé antarané ya iku ''Ensiklopedi Indonésia'' sing wis kapacak ing ndhuwur. Ènsiklopédhi iki cacahé ana 7 jilid lan uga ana [[Ensiklopedi Nasional Indonésia]] sing cacahé ana 18 jilid. Banjur ing [[dasawarsa]] pungkasan abad kaping- 20 uga dadi ana ènsiklopédhi sing adhedhasar agama [[Islam]] lan diarani ''[[Ensiklopedi Islam Indonésia]]''. Salah sijiné sing nyusun ènsiklopédhi iki ya ''cendekiawan'' Muslim misuwur [[Nurcholish Madjid|Prof. Dr. Nurcholish Madjid]] utawa Cak Nur.

SaliyanéKajaba iku uga ana pirang-pirang ènsiklopédhi-ènsiklopédhi cilik sing ora patiya wigati lan sajatiné iku pertalan saka basa-basa asing. BiyasanéLumrahé ènsiklopédhi-ènsiklopédhi iki ya ènsiklopédhi-ènsiklopédhi kanggo bocah.