Anggrèk: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
ganti isi, replaced: srangga → gegremet (3)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
ganti isi, replaced: sing → kang (22)
Larik 21:
}}
 
'''Suku anggrèk-anggrèkan''' utawa '''Orchidaceae''' iku [[familia|suku]] [[tetanduran ngembang]] kanthi anggota jinis paling akèh. Jinis-jinisé kasebar wiyar saka laladan tropika teles tekan wewengkon sirkumpolar, sanadyan sapérangan gedhé anggotané tinemu ing laladan tropika. Akèh-akèhé anggota suku iki urip minangka [[epifit]], mligi singkang asalé saka laladan tropika. Anggrèk ing laladan iklim sedheng lumrahé utip ing lemah lan minangka umbi minangka cara adhaptasi marang [[usum adhem]]. Organ-organé singkang lumrahé kandel lan "ndaging" (sukulen) marakaké tahan ngadhepi tekanan sumadyaning [[banyu]]. Anggrèk epifit bisa urip saka embun lan udara lembab.
 
Anggota wigati singkang kaloka manungsa ya iku anggrèk hias sarta [[panili]].
 
== Ciri-ciri botani ==
 
Anggota suku iki lumrahé duwé organ-organ singkang [[sukulen]] utawa "ndaging": kandel kanthi kandhutan banyu singkang dhuwur. Mila bisa urip ing kaanan banyu sithik. Banyu diantuki saka udan, embun, utawa uwab banyu ing udara. Nanging, sanadyan mangkono, anggrèk ora tinemu ing laladan ara-ara amarya pangoyotané ora intensif. Anggrèk seneng cahya [[srengéngé]] nanging ora langsung saéngga anggrèk biyasa tinemu ing alam minangka tetanduran njogan alas utawa ing sangisoring naungan. Minangka tetanduran hias, anggrèk tahan ing njeron ruwang.
 
Oyoté serabut, ora jero. Jinis-jinis epifit ngembangaké oyot sukulen lan nèmplèk ing watangé [[wit]] papané tuwuh. Ing kulit oyot sok tinemu jamur oyot ([[mikoriza]]) singkang [[simbiosis]] karo anggrèk.
 
Watang anggrèk ros-rosan. Anggrèk singkang urip ing lemah ("anggrèk lemah") watangé cendhak lan lumrahé mèmper [[umbi]]. Sauntara iku, anggrèk epifit watangétuwuh apik, asring saya kandel lan kareksa lapisan lilin kanggo nyegah panguapan singkang kakèhen. Tuwuhing watang bisa asifat "saya dawa" (monopodial) utawa "saya amba" (simpodial), gumantung genusé.
 
Godhong anggrèk lumrahé oval dawa kanthi balung godhong uga dawa, kas godhong [[monokotil]]. Godhongé bisa uga saya kandel lan duwé fungsi minangka panyimpen banyu.
 
Kembang anggrèk wanguné kas lan dadi panyiri singkang mbédakaké saka anggota suku liya. Kembang-kembang anggrèk kasusun majemuk, mijil saka gagang kembang singkang dawa, mijil saka kelèk godhong. Kembangé simetri bilateral. Helaian [[Kelopak kembang]] (sepal) lumrahé warnané mèmper karo [[mahkota kembang]] (saéngga ingaran [[tepal]]). Sak helai mahkota kembang kamodifikasi minangka kaya "ilat" singkang ngreksa sawijining struktur aksesoris singkang nggawa [[benang sari]] lan [[putik]]. Benang sari duwé gagang cendhak banget kanthi loro [[kepala sari]] wangun cakram cilik (ingaran "pollinia") lan kareksa déning struktur cilik singkang kudu dibukak déning [[gegremet]] panyerbuk (utawa manungsa kanggo [[panili]]) lan nggawa serbuk sari nuju cangkem putik. Tanpa direwangi organisme panyerbuk, ora bakal dumadi panyerbukan.
 
[[Woh]] anggrèk wanguné kapsul singkang wernané ijo, yèn wis tuwa lan mateng dadi garing lan kabukak ing pinggir. [[Wiji]]né cilik banget tur enthèng, saéngga gampang kagawa angin. Wiji anggrek ora nduwé jaringan panyimpen cadangan pangan; malah [[embrio]]né durung mateng sampurna. Wiji bakal thukul yèn tiba ing medium singkang selaras lan terus tuwuh nganti mateng.
 
== Pamanfaatan ==
 
Anggrèk kaloka minangka tetanduran hias populèr singkang dijupuk kembangé. Kembang anggrèk éndah banget lan variasiné mèh ora winates. Anggrèk biyasa didol minangka tetanduran pot utawa minangka [[kembang potong]]. Indonésia duwé akèh jinis anggrèk, mligi anggrèk epifit singkang urip ing [[wit|wit-witan]] alas saka Sumatra tekan Papua. [[Anggrèk bulan]] iku kembang pesona bangsa Indonésia. Anggrèk uga dadi kembang nasional [[Singapura]] lan [[Thailand]].
 
Anggrèk asring dipigunaaké minangka simbul saka rasa [[tresna]], kaméwahan, lan kaéndahan suwéné maabad-abad. Bangsa [[Yunani]] migunakaké anggrèk minangka simbul kajantanan, sauntara bangsa [[Tiongkok]] ing jaman biyèn percaya yèn anggrèk iku tetanduran singkang ngetokaké ganda arum saka awaké Kaisar Tiongkok.
 
Ing pertengahan jaman, anggrèk duwé peran wigati ing pangembangan tèhnik pangobatan migunakaké tetanduran. Panggunaané uga mawiyar nganti dadi bahan ramu-ramuan lan malah naté dipracaya minangka bahan baku utama panggawéyan ramuan ramuan katresnan ing mangsa tartamtu. Nalika anggrèk mijil ing impèning wong, iki dipracaya minangka simbul representasi saka kabutuhan singkang jero marang kalembutan, romantisme, lan kasetyan ing sawijining gegayutan. Akiré, ing wiwitaning abad kaping 18, kegiyatan ngolèksi anggrèk wiwit dadi kagiyatan singkang akèh dilakoni ing saindenging donya, mligi amarga kaéndahan tetanduran iki.
 
Panili (''Vanilla planifolia'') uga arupa anggota suku anggrèk-anggrèkan. Tetanduran iki dimanfaataké wohé. Kanggo ngasilaké woh, panili kudu "dikawinké" déning [[manungsa]], amarga [[gegremet]] ora bisa urip ing sanjabaning laladan asalé, sanadyan saiki usaha-usaha nuju pamanfaatan gegremet wiwit dilakoni.
 
=== Jinis-jinis anggrèk hias ===
Panyebutan jinis anggrèk hias biyasa disebutaké kanthi jeneng genusé waé amarga akèh banget hibrida antarspesies lan antargenus singkang wis gigawé. Akibaté, pananduran anggrèk nduwé sawijining aturan mirunggan singkang rada "nyimpang" saka aturan pananduran [[botani]] biyasa.
 
Ing ngisor iki jeneng-jeneng gènus anggrèk hias populèr: