Wikipédia

Indhonésia: Béda antara owahan

Luru sajarah
← Besutan sadurungéBesutan sawisé →
Konten dihapus Konten ditambahkan
VisualTèks wiki
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
Bot
352.737 suntingan
ganti isi, replaced: ndonya → donya (3)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
Bot
352.737 suntingan
ganti isi, replaced: antuk → olèh (2), sing → kang (58)
Larik 100:
'''Indonésia''', resmine '''Républik Indonésia''' ([[basa Indonésia]]: ''Republik Indonesia''), iku sawijining [[nagara berdaulat]] [[Pratélaning nagara transkontinéntal|transkontinéntal]] dumunung mligi ing [[Asia Kidul-Wétan]] karo sawetara tlatah ing [[Oséania]]. Dumunung ing antarané [[Samodra Hindia]] lan [[Samodra Pasifik|Pasifik]], iku nagara [[kapuloan]] gedhé dhéwé ing donya, kanthi punjul [[Pratélaning pulo ing Indonésia|telulas èwu pulo]].<ref name="NG-Indonésia-Island">{{cite news| title = Hanya ada 13.466 Pulau di Indonésia | date = 8 Fébruari 2012 | work = National Geographic Indonésia | url=http://nationalgeographic.co.id/berita/2012/02/hanya-ada-13466-pulau-di-indonesia | language = Indonésia}}</ref><ref>"The Naming Procedures of Indonésia's Islands", ''Tenth United Nations Conference on the Standardization of Geographical Names'', New York, 31 July – 9 August 2012, United Nations Economic and Social Council</ref> Indonésia nduwé kira-kira populasi liwat 258 yuta wong lan [[Pratélaning nagara miturut cacah jiwa|nomer papat nagara paling akèh populasiné ing donya]], nagara [[Bangsa Austronésia|Austronésia]] paling akèh populasiné, uga [[Islam miturut nagara|nagara mayoritas Muslim]] paling akèh populasiné. Pulo paling padhet sa donya [[Jawa]] ngandhut punjul setengah saka populasi.
 
Wangun pamaréntahan republik Indonésia kalebu [[Majelis Permusyawaratan Rakyat|législatur]] lan [[Présidhèn Indonésia|Présidhèn]] kapilih. Indonésia duwé [[Pratélan provinsi ing Indonésia|34 provinsi]], kang lima duwé status administratif mirunggan. Kutha krajan lan paling akèh singkang ndunungi yakuwi [[Jakarta]]. Nagara duwé tapel wates karo [[Papua Nugini]], [[Timor Wétan]], lan [[Malaysia]] [[Malaysia Wétan|sisih wétan]]. Nagara tanggané kalebu [[Singapura]], [[Filipina]], [[Australia]], [[Palau]], lan tlatah [[India]] [[Kapuloan Andaman lan Nicobar]]. Indonésia iku sawijining anggota pangadeg [[ASEAN]] lan anggota saka ékonomi utama [[G-20]]. Ékonomi Indonésia iku [[Pratélaning nagara miturut PDB (nominal)|peringkat 16]] PDB nominal donya lan [[Pratélaning nagara miturut PDB (PPP)|gedhé dhéwé angka 8]] PDB ing [[Paritas daya tuku|PPP]].
 
Kapuloan Indonésia wis tlatah wigati ing padagangan wiwit ing paling ing abad kaping 7, nalika [[Sriwijaya]] lan banjur mengko [[Majapahit]] dagang karo [[Tiongkok]] lan [[India]]. Panguwasa lokal nggunakaké modhèl budaya, agama lan pulitik manca saka awal abad [[Masèhi]], lan karajan [[Hindhu]] lan [[Buda]] ngrembaka. [[Sajarah Indonésia]] wis diprabawai déning kakuwasan manca kepincut karo sumber daya alam Indonésia. Pedagang [[Muslim]] lan sarjana [[Sufi]] nggawa [[Islam ing Asia Kidul-Wétan|Islam]] kang saiki dominan,<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=Ma38W_8unrUC|title=Islam in Indonésia: Contrasting Images and Interpretations|first1=Jajat|last1=Burhanudin|first2=Kees van|last2=Dijk|date=31 January 2013|publisher=Amsterdam University Press|via=Google Books}}</ref><ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=nr3DuQKDfRYC|title=Indonésia: A Global Studies Handbook|first=Florence|last=Lamoureux|date=1 January 2003|publisher=ABC-CLIO|via=Google Books}}</ref> sawetara kakuwasan Eropah nggawa [[Kristen]] lan perang siji liyané kanggo monopoli dagang ing [[Kapuloan Maluku]] ing [[Jaman Penjelajahan]]. Sawisé telung lan setengah abad [[Indhiya Nèderlan|kolonialisme Walanda]] wiwit [[Pulo Ambon|Amboina]] lan [[Batavia, Indhiya Nèderlan|Batavia]], lan pungkasanipun kabèh [[Kapuloan Indonésia|kapuloan]] kalebu [[Timor]] lan [[Papua Kulon]], ing kaping diselani déning kakuwasan [[Portugis]], [[Prancis]] lan [[Inggris]], Indonésia [[Révolusi Nasional Indonésia|mardika]] sawisé [[Perang Donya II]]. Sajarah Indonésia kang wis wiwit ora tenang, karo tantangan bencana alam, [[Pembantaian ing Indonésia 1965-66|raja pati massa]], [[Korupsi ing Indonésia|korupsi]], [[Pratélaning gerakan separatis aktif ing Asia#Indonésia|separatisme]], [[Éra Pasca-Soeharto|prosès démokratisasi]], lan pèriode saka owah-owahan ékonomi kanthi rikat.
 
Indonésia dumadi saka atusan [[Golongan ètnis ing Indonésia|golongan ètnis]] lan [[Basa-basa ing Indonésia|linguistik]] asli. Golongan ètnis gedhé dhéwé – lan dominan ing pulitik – ya iku [[Wong Jawa|Jawa]]. [[Idèntitas nasional]] wis dikembangaké, dikukuhaké déning [[basa nasional]], karagaman etnik, pluralisme agama ing populasi mayoritas Muslim, lan sajarah kolonial lan kraman marang iku. Sesanti nasional Indonésia, ''"Bhinneka Tunggal Ika"'' ("séjé-séjé nanging ajeg manunggal"), nuduhaké karagaman singkang nagara. Sanajan populasi gedhé lan tlatah padhet singkang ndunungi, Indonésia duwé tlatah jembar ara-ara samun singkang ndhukung [[karagaman hayati]] tingkat paling dhuwur kaping pindho ing donya. Indonésia duwé sumber daya alam kalubèran kaya [[lenga]] lan [[gas bumi]], [[timah]], [[tembaga]] lan [[emas]]. Pertanian mligi mrodhuksi [[beras]], [[tèh]], [[kopi]], [[rempah-rempah]] lan [[karèt]]. Partner dagang utama Indonésia ya iku [[Jepang]], [[Amérika Sarékat]] lan nagara tangga [[Singapura]], [[Malaysia]] lan [[Australia]].
 
==Étimologi==
{{further|Jeneng Indonésia}}
Jeneng ''Indonésia'' asalé saka pertalan Yunani saka ''[[Kali Sindu]]'' lan tembung ''nèsos'', tegesé "pulo Indhiya".<ref name = "EcoSeas1">{{cite book | last = Tomascik | first = T | author2=Mah, JA|author3=Nontji, A|author4=Moosa, MK |title = The Ecology of the Indonesian Seas&nbsp;– Part One | publisher = Periplus Editions | year = 1996 | location = Hong Kong | isbn = 962-593-078-7}}</ref> Jeneng kuwi wis ana ing abad kaping 18, adoh sadurungé Indonésia mardika.<ref name = "indoety">{{cite news | last=Anshory |first=Irfan |title=Asal-usul Nama Indonésia |publisher=Pikiran Rakyat |date= 16 August 2004 | url = http://www.pikiran-rakyat.com/cetak/0804/16/0802.htm |accessdate=5 October 2006|archiveurl = https://web.archive.org/web/20061215190155/http://www.pikiran-rakyat.com/cetak/0804/16/0802.htm |archivedate = 15 December 2006|deadurl=yes|language=id}}</ref> Ing taun 1850, [[George Windsor Earl]], sawijining [[étnologi|étnolog]] Inggris, ngajokaké istilah ''Indunesians''—lan, pilihané, ''Malayunesians''—kanggo singkang ndunungi "Kapuloan Indhiya utawa Kapuloan Malayu".<ref name="JIAEA_1">{{cite journal |last=Earl |first= George SW |title=On The Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations |journal= Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA) |year=1850 |page = 119}}</ref> Ing publikasi kang padha, muridé Earl, [[James Richardson Logan]], nggunakaké ''Indonésia'' minangka sinonim kanggo ''Kapuloan Indhiya''.<ref name="JIAEA_3">{{cite journal |last=Logan |first= James Richardson | title = The Ethnology of the Indian Archipelago: Embracing Enquiries into the Continental Relations of the Indo-Pacific Islanders | journal = Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA) |year=1850 |pages=4:252–347}}</ref><ref>{{cite journal |last=Earl |first=George SW |title= On The Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations |journal= Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA) |year=1850 |pages= 254, 277–8}}</ref> Nanging, akadhemisi Walanda nulis ing publikasi Indhiya Wétan padha wegah nggunakaké ''Indonésia''. Nanging, padha nggunakaké istilah ''Kapuloan Malayu'' (''Maleische Archipel''); ''Indhiya Nèderlan'' (''Nederlandsch Oost Indië''), luwih kondhang ''Indië''; ''Wétan'' (''de Oost''); lan ''Insulinde''.<ref name = "Kroef">{{cite journal |title = The Term Indonésia: Its Origin and Usage |journal= Journal of the American Oriental Society |author = Justus M van der Kroef | volume = 71 | issue = 3 | pages = 166–71 | year = 1951 | doi =10.2307/595186 |jstor=595186}}</ref>
 
Sawisé 1900, jeneng ''Indonésia'' dadi luwih umum ing lingkungan akademik njaba Nèderlan, lan golongan nasionalis Indonésia migunakaké kuwi kanggo èksprèsi pulitik.<ref name = "Kroef" /> [[Adolf Bastian]], saka Universitas Berlin, mopulèrke jeneng kuwi liwat bukuné ''Indonesien oder die Inseln des Malayischen Archipels, 1884–1894''. Pelajar Indonésia kang pisanan nggunakaké jeneng iki ya iku [[Ki Hajar Dewantara|Suwardi Suryaningrat]] (Ki Hajar Dewantara), nalika ngedegaké kantor berita ing Nèderlan singkang jenengé ''Indonesisch Pers-bureau'' ing 1913.<ref name="indoety"/>
 
== Sajarah ==
Larik 122:
Ing abad kaping 17, nagara [[Walanda]] kang nalika iku minangka nagara paling kuwat ing tlatah Éropah, nelukaké nagara [[Inggris]] (British) lan [[Portugal|Portugis]] (kajaba tlatah jajahan [[Portugal|Portugis]] ing Timor Wétan). Bangsa [[Walanda]] njajah Indonésia nganti mangsané [[Perang Donya II|Perang Donya Kapindho]]. Wiwitané [[Walanda]] ngadegaké [[VOC|Syarikat Hindia Wétan Londho]], ya iku armada niyaga rempah-rempah duwèké pamaréntah [[karajan]] Walanda, lan sabanjuré ing wiwitaning abad kaping 19 kanthi kekuwatan prajurité wiwit blak-blakan njajah tlatah Indonésia.
 
Samangsa [[Perang Donya II]], [[Walanda]] (Landa) dijajah karo [[Jerman]], nalika iku [[Jepang|Jepun]] nguwasani Indonésia. Sawisé Indonésia kapilut ing taun [[1942]], pihak Jepun sesora yèn para pejuwang Indonésia iku kanca dedagangan singkang kooperatif lan sedya nggelar prajurit yèn dibutuhaké. [[Soekarno]], [[Mohammad Hatta]], [[K. H. Mas Mansur]], lan [[Ki Hajar Dewantara]] banjur antukolèh kanugrahan saka Maharaja Jepun ing taun [[1943]].
 
Ing Maret 1945, pihak Jepang nggawé sawijining kumite kanggo mardikaké Indonésiya, sabubaré [[Perang Pasifik]] rampung ing taun iku. Kahanan iki kasurung déning organisasi para mudha, golongan pimpinan Soekarno nyoba supaya Indonésia bisa mardika.
Larik 132:
Ing warsa [[1950-an]] lan [[1960-an]], pamarintah Soekarno wiwit mangayubagya blok sosialis, kaya ta [[Républik Rakyat Cina]] lan [[Yugoslavia|Yugoslawiya]]. Ing taun [[1960-an]] uga kedadèn konfrontasi adu tiyasa karo nagara tangga, [[Malaysia]], lan nggresulané para kawula amarga urip kecingkrangan tambah ndadra.
 
Jendral [[Soeharto|Suharto]] dadi présidhèn ing taun [[1967]] kanthi alesan ngamanaké nagara saka anceman [[kuminisme]] tumrap Soekarno singkang nalika iku sansaya tanpa daya. Sawisé Soeharto nyekel kuwasa, [[PKI]] dibubaraké lan warga Indonésia singkang dikira cawé-cawé lan mélu kuminis akèh singkang mati. Ing 32 taun pamaréntahan Soeharto iku mau [[Orde Baru]], kanggo mbèdakaké karo jaman Soekarno singkang mau ''Orde Lama''.
 
Suharto kasil nyedhakaké manèh Indonesiya marang nagara-nagara manca-lan kasil nuwuhaké ékonomi singkang manjila, ora kétang ora warata. Ing wiwitan Orde Baru, strategi ékonomi nagara digawé déning sapérangan ahli ékonomi lulusan fakultas ékonomi ''University of California at Berkeley'', singkang diwènèhi gelar "golongan Berkeley". Nanging, Soeharto lan sakancané bisa dilèngsèraké sawisé unjuk rasa singkang sumrambah ing sadhéngah papan. Tambah manèh, nagara lagi keblandhang utang amarga krisis. Soeharto mudhun ing taun [[1998]].
 
Saka 1998 nganti [[2001]], ana telung (3) présidhèn singkang mung sedhéla waé ngrasakaké kuwasa, ya iku: [[Bacharuddin Jusuf Habibie|Bacharuddin Jusuf (BJ) Habibie]], [[Abdurrahman Wahid]] lan [[Megawati Soekarnoputri]]. Ing taun [[2004]] présidhèn Indonésia singkang anyar ya iku [[Susilo Bambang Yudhoyono]].
 
Indonésia saiki nggémbol prakara akèh, wiwit saka dhuwit, pulitik, agama, lan rasa guyub. Acèh lan Papua nyoba luwar saka Nagara Kesatuan Républik Indonésia. [[Timor Wétan]] malah wis ngumandhangké [[kamardikan]]é ing taun 2002 sawisé 24 taun dikuwasani Indonésia lan 3 taun ing panggulawenthahé [[PBB]]. Masalah paling anyar singkang katimpa nagara iki ya iku anané samubarang karusakan jalaran alam.
 
Ing [[26 Dhésèmber]] [[2004]], [[tsunami]] nerjang puluhan éwu warga ing [[NAD|Acèh]] lan [[Pulo Nias]], [[Sumatra]].
Larik 145:
''Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani [[Pulitik Indonésia]]''
[[Gambar:Ruang MPR.jpg|thumb|Pelantikan Présidhèn Indonésia déning [[Majelis Permusyawaratan Rakyat]] ing [[Gedung DPR/MPR|Komplèks Parlemèn]] Jakarta, 2014.]]
Indonésia iku saka telung nagara ([[India]], Indonésia, [[Israèl]]) singkang nganggo sistem dhémokrasi kanthi pas lan bener ing pamaréntahané, arupa nagara [[républik]] [[présidhèn]]sial multiparté singkang dhémokratis. Kayadéné ing nagara-nagara dhémokrasi liyané, sistem pulitik singkang didhasaraké marang Trias Pulitika ya iku pamisahan kakuwasan lègislatif, èksekutif lan yudhikatif. Kakuwasan lègislatif dicekel déning sawijining lembaga singkang jenengé Majelis Permusyawatan Rakyat (MPR) singkang dumadi saka rong badan ya iku DPR singkang anggota-anggotané arupa wakil-wakil Parté Pulitik lan DPD singkang anggota-anggotané makili provinsi. Saben laladan diwakili déning 4 wakil singkang dipilih langsung déning rakyat ing laladané dhéwé-dhéwé.
 
Majelis Permusyawaratan Rakyat ([[MPR]]) iku lembaga paling dhuwur nagara. Nanging sawisé amandemèn angka 4, MPR dudu lembaga paling dhuwur manèh. Kaanggotaan MPR owah sawisé Amandeman UUD 1945 ing pèriode [[1999]]-[[2004]]. Kabèh anggota MPR iku anggota DPR, ditambah anggota [[DPD]] (Dewan Perwakilan Laladan).<ref>{{cite book |title=Amandemen Ketiga Undang-Undang Dasar 1945 |url=http://www.gtzsfdm.or.id/documents/laws_n_regs/con_decree/3_AmdUUD45_eng.pdf |format=PDF|author=Majelis Permusyawaratan Rakyat |authorlink=Majelis Permusyawaratan Rakyat |accessdate=2006-12-13}}</ref> Anggota DPR lan DPD dipilih liwat pemilu lan dilantik kanthi mangsa kalungguhan limang taun. Wiwit [[2004]], MPR iku parlemèn sistem rong kamar (bikameral), sawisé kacipta DPD minangka kamar kaloro. Sadurungé, anggota MPR iku kabèh anggota DPR ditambah Utusan Golongan. MPR wektu iki dipangajengi [[Hidayat Nur Wahid]]. Anggota MPR wektu iki ana 550 anggota DPR lan 128 anggota DPD. DPR wektu iki dipangajengi [[Agung Laksono]], déné DPD dipangajengi [[Ginandjar Kartasasmita]].
 
Lembaga èksekutif punjeré dumunung ana ing présidhèn, wakil présidhèn, lan kabinèt. Kabinèt ing arupa Kabinet Presidensiil saéngga para mentri tanggung jawab marang présidhèn lan ora makili parté pulitik singkang ana ing parlemèn. Sanajan mangkono, Présidhèn wektu iki ya iku [[Susilo Bambang Yudhoyono]] singkang diusung déning Parté Dhémokrat uga nunjuk sawetara pamimpin Parté Pulitik supaya lungguh ing kabinèté. Tujuané kanggo njaga stabilitas pamaréntahan ngèlingi kuwaté posisi lembaga lègislatif. Nanging pos-pos wigati lan strategis lumrahé diisi déning Mentri asal saka wong singkang dianggep ahli sajeroning bidhangé.
 
Lembaga Yudikatif wiwit mangsa réformasi lan anané amandemèn [[UUD 1945]] diayahi déning [[Mahkamah Agung Républik Indonésia|Mahkamah Agung]], [[Komisi Yudisial]], lan [[Mahkamah Konstitusi]], kalebu pangaturan administrasi para hakim. Sanajan mangkono [[Mentri Hukum lan Hak Asasi Manungsa Républik Indonésia|Menteri Hukum lan Hak Asasi Manungsa]] tetep ana ing kabinèt.
Larik 156:
''Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani [[Pratélan Provinsi Indonésia|Laladan-Laladan ing Indonésia]]''
{{Peta Indonésia}}
Indonésia iku nagara paling jembar ing [[Asia Kidul-Wétan]] singkang ketata sajeroning provinsi-provinsi, wektu iki dumadi saka 34 [[provinsi]], lima ing antarané arupa laladan istiméwa. Saben provinsi duwé badan legislatur lan gubernur. Provinsi dipérang dadi [[kabupatèn]] lan [[kutha]], singkang dipérang manèh dadi [[kacamatan]] lan manèh dadi [[kalurahan]] lan [[désa]].
 
Provinsi [[Acèh]], [[DKI Jakarta]], [[Yogyakarta|D.I. Yogyakarta]], [[Papua]], lan [[Papua Kulon]] duwé hak istiméwa legislatur singkang luwiih gedhé lan tingkat otonomi singkang luwih dhuwur saka pamaréntahan punjer tinimbang provinsi liyané. Contoné, pamaréntahan Nanggroe Acèh Darussalam duwé hak kanggo minangka sistem kukum dhéwé; ing taun 2003, Acèh wiwit ngukuhaké kukum [[Syariah]].<ref>{{cite journal |author=Michelle Ann Miller |title=The Acèh law: a serious response to Acehnese separatism? |journal=Asian Ethnicity |volume=5 |issue=3 |url=http://www.ingentaconnect.com/content/routledg/caet/2004/00000005/00000003/art00005 |year=2004 |pages=333–351 |doi=10.1080/1463136042000259789}}</ref> Yogyakarta olèh status Laladan Khusus minangka pengakon marang peran wigati Yogyakarta sajeroning ndhukung sajeroning Revolusi.<ref>[[Dewan Perwakilan Rakyat]] (1999). Chapter XIV Other Provisions, Art. 122; {{PDFlink|[http://www.gtzsfdm.or.id/documents/archive/Law5_1974.pdf Indonésia Law No. 5/1974 Concerning Basic Principles on Administration in the Region]|146&nbsp;[[Kibibyte|KiB]]<!-- application/pdf, 149884 bytes -->}} (''versi pertalan''). [[Présidhèn Indonésia]] (1974). Chapter VII Transitional Provisions, Art. 91</ref> [[Provinsi Papua]], nalika semana mau Irian Jaya, éntuk status otonomi mirunggan taun 2001.<ref>{{cite news |last1=Dursin |first1=Richel |last2=Yamin |first2=Kafil |title=Another Fine Mess in Papua |work=Editorial |pages= |language= |publisher=The Jakarta Post |date=18 November 2004 |url=http://www.infid.be/papua_mess.htm
|accessdate=2006-10-05}}; {{cite news |title=Papua Chronology Confusing Signals from Jakarta|publisher=The Jakarta Post |date=18 November 2004 |url=http://www.infid.be/papua_mess.htm#Papua%20Chronology%20Confusing%20Signals%20from%20Jakarta |accessdate=5 October 2006}}</ref> Jakarta minangka laladan mirunggan kutha krajan nagara. [[Timor Leste|Timor Portugis]] didadèkaké provinsi [[Timor Wétan]] sasuwéné 1976–1999, kang sabanjuré misah minangka rèferèndum dadi Nagara [[Timor Leste]].<ref>{{cite web |last1=Burr |first1=W. |last2=Evans |first2=M.L. |title=Ford and Kissinger Gave Green Light to Indonésia's Invasion of East Timor, 1975: New Documents Detail Conversations with Suharto |work=National Security Archive Electronic Briefing Book No. 62 |publisher=[[National Security Archive]], [[The George Washington University]], Washington, DC |date=6 December 2001 |url=http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB62/ |accessdate=17 September 2006}}</ref>
 
Larik 214:
Indonésia ana ing posisi antara 6º [[Lintang lor|LL]] – 11º [[Lintang kidul|LK]] lan 95º [[Bujur wétan|BW]]-141º [[Bujur wétan|BW]], antara [[Samudra Pasifik]] lan [[Samudra Hindhia]], antara [[Bawana]] [[Asia]] lan Bawana [[Australia]], lan antara patemon 2 rangkeyan [[gunung|pagunungan]], ya iku Banjaran Pasifik lan Banjaran Mediteranian.
 
Indonésia nduwé luwih 18,000 pulo (watara 6000 ora dienggoni) kasebar ing kiwa-tengené [[khatulistiwa]], lan nduwé iklim [[tropika]]. Pulo singkang paling padhet singkang ndunungi ya iku [[Pulo Jawa]], saparo singkang ndunungi Indonésia ana ing pulo iki. Indonésia nduwé 5 pulo gedhé, ya iku: [[Jawa]], [[Sumatra]], [[Kalimantan]], [[Sulawesi]], lan [[Papua]].
 
Lokasi Indonésia uga ana ing pinggir [[lèmpèng tèktonik]] singkang aktif kang ateges Indonésia asring kena [[lindhu]] lan uga [[tsunami]]. Indonésia uga nduwé akèh gunung geni, salah sijiné ya iku [[gunung Krakatau]] ing selat Sundha.
 
== Ékonomi ==
''Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani [[Ékonomi Indonésia]]''
[[Gambar:Muncan Bali Indonesia Rice-paddy-along-Jalan-Raya-Muncan-01.jpg|jmpl|Sawah ing Indonésia]]
Ing pungkasan taun 1990-an [[Ékonomi]] Indonésia ngalami kamunduran amarga [[krisis ékonomi]] singkang ngenani sapérangan gedhé [[Asia]] wektu iku nanging Ékonomi Indonésia saiki wiwit stabil manèh.
 
Indonésia nduwé sumberdaya alam singkang gedhé ing sanjabaning Jawa, antarané [[lenga mentah]], [[gas bumi]], [[timah]], [[tembaga]] lan [[emas]]. Indonésia iku eksportir gas bumi gedhé dhéwé nomer loro ing [[bumi|donya]], ning akir-akir iki wiwit dadi importir lenga mentah. Kasil tetanèn kang utama antarané [[beras]], [[tèh]], [[kopi]], rempah-rempah lan janganan [[lobak]].
 
Mitra dagang Indonésia gedhé dhéwé ya iku [[Jepang]], [[Amérika Sarékat]] lan nagara-nagara tanggané ya iku [[Malaysia]], [[Singapura]] lan [[Australia]].
 
Indonésia nduwé akèh sumberdaya alam lan singkang ndunungi, nanging isih ngadhepi masalah kamiskinan singkang sapérangan gedhéné disebabaké korupsi mligi ing pamaréntahan.
 
Bank sentral Indonésia ya iku [[Bank Indonésia]].
Larik 234:
''Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani [[Démografi Indonésia]]''
 
Yèn dideleng saklepasan, singkang ndunungi Indonésia bisa dipérang dadi loro. Ing sisih kulon, singkang ndunungi akèh saka [[suku Malayu]]. Ing sisih wétan akèh-akèhé saka [[suku Papua]] singkang nduwé sesambungan karo [[kapuloan Melanesia]]. Akèh singkang ndunungi singkang mratélakaké péranganing suku singkang luwih pramana, kang dipérang manut [[basa]] lan asal wewengkon, upamané [[Jawa]], [[Sundha]], [[Batak]].
 
[[Islam]] dadi agama mayoritas singkang dianut udakara 87% singkang ndunungi Indonésia. Angka iki ndadèkaké Indonésia dadi nagara kanthi warga muslim paling akèh ing donya. Sisané ngugemi agama [[Protèstan]] (8,9%), [[Katulik]] (3%), [[Hindhu]] (1,8%), [[Buda]] (0,8%), lan liya-liyané (0,3%).
 
Akèh-akèhé singkang ndunungi Indonésia migunakaké basa wewengkoné dhéwé kanggo pocapan padinan, Éwasemana, [[basa Indonésia]] dadi basa resmi singkang diajaraké ing sekolahan.
 
Sumrambahing singkang ndunungi Indonésia ora warata. Sing ndunungi mundhak matikel-tikel kanthi angka singkang dhuwur. Pulo Jawa singkang aling padhet singkang ndunungi, lan uga dadi punjering pamaréntahan. Pulo [[Jawa]] iba vital lan strategis lan kudu digatèkaké temenan. Padunung Indonésia singkang manggon anèng pulo-pulo sisih lor luwih sithik, tinimbang nagara-nagara kaya ta [[Jepang]], [[Cina]] lan [[India]].
 
== Budaya ==
Larik 246:
''Kanggo tulisan luwih gamblang, pirsani [[Budaya Indonésia]]''
 
Jinising kasenian ing Indonésia akèh diprabawai karo sawetara kabudayan. Jogèd [[Jawa]] lan [[Bali]] iku singkang kondhang, contoné, akèh antukolèh pangaribawa saka kabudayan [[Hindhu]]. Akèh candhi-candhi singkang kawangun kaya ing tanah Indhia. Déné pagelaran [[wayang]] lan [[batik|bathik]] uga kawentar ing donya. Akèhing bebrayan lan agama agawé regeng kabudayan Indonésia.
 
== Kasil Alam ==
Larik 252:
=== Karèt ===
 
Karèt naté kondhang kanthi sebutan ‘enam ireng’ lan iku bebathi nguntungaké devisa ing jaman mbiyèn. Ing donya, saiki Indonésia ngancik trap angka loro sawisé [[Malaysia]] ing babagan karèt. Nagara-nagara singkang ngasilaké karèt liyané ya iku [[Thailand]], [[India]], [[Sri Lanka]], [[Nigeria]], [[Liberia]], [[Zaire]], [[Brazil]] lan [[Filipina]].
 
=== Klapa Sawit ===
Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/wiki/Indhonésia"