|
[[Image:Bathara_Guru.jpg|thumb|right|Bathara Guru]]
'''Bathara Guru''' iku ratuning para dewa[[déwa]] kang ngratoni tribawana (triloka), yaiku jagad luhur, jagad madya, lan jagad andhap. tegesetegesé jagad luhur yakuwi papan keramyenaekeraméyané para sukma (ruh) lan para dewadéwa, jagad madya papan karameyane badhan wadhag (para manungsa), jagad andhap papan karameyanekaraméyané para jin, setan, dhedemit, brekasakan, lan sapanunggalanesapanunggalané. Kanthi mengkono, Bathara Guru klebu gedhegedhé panguwasane.panguwasané, wenang mangrehmangrèh makhluk kang wujud badhan alus apadeneapadéné badhan wadhag.
KahyanganeKahyangané Bathara Guru aran [[Jonggringsaloka]]. Mapan ing sapucuking Gunung Tenggur. Papan iki asring sinebut Suralaya, kang surasane pedunungane para dewa. Tembunge liya: Surapada, Suraloka, Kahyangan, kadewatan, terkadang ditembungakeditembungaké kaswargan.
Tebahane Suralaya iya jonggringsaloka iku jembar banget. Perangan-perangane ana kang diarani: Uttarasegara (kahyangane Bathara wisnu), Argadahana/Duksinageni (KahyanganeKahyangané Bathara Brama), Bendharata/Indraloka (kahyangane bathara Indra), Suwelagringging (kahyanganekahyangané bathara Sambu), Ekacakra (kahyangan sang Hyang Surya), Argadumilah (kahyanganekahyangané Bathara Yamadipati),Cakrakembang (kahyanganekahyangané Bathara Kamajaya),Sebaluri (kahyanganekahyangané Bathara Antaga/Sang Hyang Puguh, Tejamaya (kahyanganekahyangané bathara Ismaya),Selomangumpeng (kahyanganekahyangané Bathara Kala), lan isih akehakèh manehmanèh. Bathara guru kuwi putrane Sang Hyang Tunggal lan Dewi Wirandi, putrine Prabu yuyut, ratu jim ing negara Keling. Miturut crita pedhalangan, Bathara Guru dumadi saka antiga (endhog). critane mangkene:
GarwaneGarwané Bathara Guru ana loro, yakuwi : ▼Dewi wirandi (garwane Sang Hyang Tunggal) kang mapan ing kahyangan Alang-alang Kumitir, babaran wujud endhog mawa cahya. Endhog mau bakal dipecah dening Sang Hyang tunggal, nanging nalika arep dibanting, endhog mau mumbul mabur dhuwur. sang Hyang Tunggal gage mbujung abure endhog. ▼
Kacarita mlesate endhog mawa cahya tumuju ing kahyangan Ondar-Andhir Bawana, kahyangane Sang Hyang Wenang (ramane sang Hyang Tunggal). Dening Sang Hyang Wenang, endhog mau dicandhak banjur dimantrani satemah dadi bayi cacah telu, kabeh bagus rupane. sing dumadi saka kulite endhog diparingi bebisik Sang Hyang Antaga (ing tembe dadi Togog), putihane endhog dadi Bathara Ismaya (tembene dadi Semar badranaya), lan kuningane diparingi bebisik Bathara Manikmaya (Bathara Guru). ▼Dasanamane Bathara Guru miturut padhalangan yakuwi : Sang Hyang Manikmaya, Sang hyang Pramesthi, Sang Hyang jagad Nata, Sang Hyang Girinata, sang Hyang Caturbuja (tegese bahune cacah papat, Sang Hyang Nilakantha ( amarga duwe cacat belang biru ing tenggake), Sang Hyang Lengis (duwe cacat apus ampeyane kang sisih kiwa), Sang Hyang Radduwakdha/Randhuwandha (awit cacat duwe siyung), Sang Hyang Hutipati, Sang Hyang Samba (amarga bagus citrane), sang hyang Jagad Pratingkah, Sang Hyang Lauthawalhujwa, Sang Hyang Trinetra (awit kagungan netra telu kang sajuga mapan ana larapane,lan Sang Hyang Syiwa. ▼▲Garwane Bathara Guru ana loro, yakuwi :
#Dewi Uma (Umayi), putra putrine Sodagar Omaran iya Tayumuthu, trahe Bagenda Saleh saka Tanah Parashu. Karo Bathara Guru, Dewi Umayi peputra: Bathara sambu (Sambo), Bathara Brama, Bathara Indra (Bathara Surapati), Bathara Bayu, Bathara wisnu. Siji maneh dumadi saka kama salah, wujude buta gedhe bebisik Bathara Kala.
#Dewi Laksmi iya Uma Rakti (Uma Ranti), peputra telu, yakuwi Bathara sakra, Bathara Mahadewa lan Bathara Asmara.
==Asal-usul==
==Mula Bukane Duwe Bahu/Tangan Papat== ▼Bathara guru kuwi putrané Sang Hyang Tunggal lan [[Dèwi Wirandi]], putrine Prabu yuyut, ratu jim ing negara Keling. Miturut crita pedhalangan, Bathara Guru dumadi saka antiga (endhog). Critane mangkéné:
▲Dewi wirandiWirandi (garwane [[Sang Hyang Tunggal ]]) kang mapan ing kahyangan Alang-alang Kumitir, babaran wujud endhog mawa cahya. Endhog mau bakal dipecah deningdéning Sang Hyang tunggal, nanging nalika arep dibanting, endhog mau mumbul mabur dhuwur. sangSang Hyang Tunggal gagegagé mbujung abure endhog.
▲Kacarita mlesatemlesaté endhog mawa cahya tumuju ing kahyangan Ondar-Andhir Bawana, kahyangane [[Sang Hyang Wenang ]] (ramane sang Hyang Tunggal). Dening Sang Hyang Wenang, endhog mau dicandhak banjur dimantrani satemah dadi bayi cacah telu, kabeh bagus rupane. sing dumadi saka kulite endhog diparingi bebisik [[Sang Hyang Antaga ]] (ing tembe dadi Togog), putihane endhog dadi [[Bathara Ismaya ]] (tembene dadi Semar badranaya), lan kuningane diparingi bebisik [[Bathara Manikmaya ]] (Bathara Guru).
==Dasanama==
▲DasanamaneDasanamané Bathara Guru miturut padhalangan yakuwi : Sang Hyang Manikmaya, Sang hyang Pramesthi, Sang Hyang jagad Nata, Sang Hyang Girinata, sang Hyang Caturbuja (tegese bahunebahuné cacah papat, Sang Hyang Nilakantha ( amarga duweduwé cacat belang biru ing tenggaketenggaké), Sang Hyang Lengis ( duweduwé cacat apus ampeyaneampéyané kang sisih kiwa), Sang Hyang Radduwakdha/Randhuwandha (awit cacat duweduwé siyung), Sang Hyang Hutipati, Sang Hyang Samba (amarga bagus citranecitrané), sang hyang Jagad Pratingkah, Sang Hyang Lauthawalhujwa, Sang Hyang Trinetra (awit kagungan netra telu kang sajuga mapan ana larapane,lan Sang Hyang Syiwa.
▲==Mula BukaneBukané DuweDuwé Bahu/Tangan Papat==
Mula bukanebukané Bathara Guru darbe tangan lan bahu papat iku mengkenemengkéné. Bathara guru nggarwa [[Dewi Uma]]. Nalika arep dipondhong ing tilam sari, Uma lumayu awit dheweke isin duwe cacat "bagapuru" (ora duweduwé pawadhonan alias bunthet). Dewi Uma banjur dipotha-potha. Saka kumrangsaning panggalih, Bathara Guru nyuwun pitulung marang ingkang eyang Sang Hyang Wenang supaya bisaa tangane tambah loro maneh. Panuwune dikabulake, satemah tangane Bathara Guru imbuh dadi papat, kinarya ngadhangi playuneplayuné Dewi Uma. SuweningSuwéning-suwesuwé Dewi uma pasrah, nuli kapondhong ing tilamsari. Nalika Bathara Guru arep nandhukake asmara,priksa yen Dewi Uma ora duwe pawadhonan, banjur disranani kanthi digepyok nganggo godhong kluwih kang wis dimantrani. Sanalika Dewi Umar darbe pawadhonan kaya salumrahesalumrahé wanodya, lan wasana bisa darbedarbé turun cacah enem.
==Titihan lan pusaka==
TitihaneTitihané Bathara guru awujud lembu wadhon aran Lembu andhini/Nandhini. senadyan wujudewujudé lembu (sapi0sapi, nanging digdaya. Duking nguni dadi sesembahanesesembahané para makhluk kang dumunung ing sakidul wetanewetané Gunung Tengguru.
Patihe Bathara guru bebisik Sang Hyang Kanekaputra iya [[Bathara Narada]]. PusakanePusakané Bathara Guru aran cis Kalaminta (cis Jaludara) lan cis Trisula. Kejaba iku, Bathara Guru darbe aji Kawrastawam (kawaspadan cipta), aji Pangabaran, lan aji Kemayan.
[[category:Paraga Wayang]]
|
