|
| HDI rank = 72
}}
'''Karajan Thailand''' (jeneng resmi: ราชอาณาจักรไทย ''Ratcha Anachak Thai''; uga ''Prathēt Thai''), kadhangkala uga karan '''Mueang Taek''', iku nagara ing [[Asia Kidul-Wétan]] singkang wewatesan kaliyan [[Laos]] lan [[Kamboja]] ing sisih wétan, [[Malaysia]] lan [[Lempongan Siam]] ing sisih kidul, lan [[Myanmar]] lan [[Laut Andaman]] ing sisih kulon. Thailand biyèn dikenal minangka '''Siam''' nganti tanggal [[11 Mèi]] [[1949]]. Tembung "Thai" (''ไทย'') tegesé "kabebasan" ing [[basa Thailand]], nanging uga bisa ngrujuk ing [[suku Taek]], saéngga njalari jeneng ''Siam'' isih dipigunaaké ing kalangan wong-wong Thai mliginémligi kaum minoritas Tionghoa.
== Sajarah ==
Asal Krajan Thai kanthi tradhisional kagandhèngaké karo sawijining krajan singkang cendhèk umuré, [[Krajan Sukhothai]] singkang diadegaké ing taun [[1238]]. Krajan iki sabanjuré diterusaké [[Krajan Ayutthaya]] singkang diadegaké ing tengahan [[abad angka 14]] lan kanthi ukuran luwih gedhé katimbang Sukhothai. Kabudayan Krajan Thai diprabawai déning [[Tiongkok]] lan [[India]]. Hubungan karo sawetara nagara gedhé [[Éropah]] diwiwiti ing [[abad angka 16]] nanging sanadyan ngalami tekanan singkang kuwat, Krajan Thai tetep tahan minangka siji-sijiné nagara ing [[Asia Kidul-wétan]] singkang ora tau dijajah déning nagara Éropah, sanadyan prabawa Kulon, kalebu ancaman kakerasan, ngakibataké owah-owahan ing [[abad angka 19]] lan anané kalonggaran tumrap pedagang-pedagang Britania.
Sawijining revolusi damai ing taun [[1932]] njalari diwiwiti [[monarki konstitusional]]. Sadurungé dikenal kandthi jeneng ''Siam'', nagara iki ngganti jeneng internasionalé dadi "Thailand" ing taun [[1939]] lan kanggo sabanjuré, sawisé tau sapisan ngganti manèh menyang jeneng lawas pasca-[[Perang Donya II]]. Ing perang mau, Krajan Thai sekuthu karo [[Jepang]]; nanging nalika Perang Donya II rampung, Krajan Thai dadi sekuthu [[Amérika Sarékat]]. Sawetara [[kudeta]] kjedadéyan sajeroning taun-taun sawisé rampung perang, nanging Krajan Thai wiwit owah dadi nagara [[dhémokrasi]] wiwit taun [[1980-an]].
Kalèndher Krajan Thai didhasaraké ing [[Taun Buda]], singkang luwih rikat 543 taun katimbang [[kalèndher Kulon]]. Taun 2000 Masehi padha karo taun 2543 sajeroning kalèndher Krajan Thai.
Ing [[26 Dhésèmber]] [[2004]], pasisir kulon Krajan Thaiditerjang [[tsunami]] singkang dhuwuré 10 mèter sawisé anané [[lidhu Samudra Hindhia 2004]], niwasaké 5.000 jiwa ing Krajan Thai, lan setengahé arupa [[wisatawan]].
Ing wiwitan [[2005]] ana sawijining tragedi ing Krajan Thai Kidul singkang duwé populasi mayoritas [[Muslim]]. Watara 70 jiwa tiwas akibat kakerasan déning rezim Shinawatra. Akèh nagara singkang ngecam tragedki iki. Nanging sajeroning pamilihan kepala pamaréntahan, Thaksin Shinawatra maréntah manèh nagara iki kanggo patang taun sabanjuré.
== Ékonomi ==
Sawisé nikmati rata-rata tuwuhinhg ékonomi paling dhuwur ing donya wiwit taun [[1985]] nganti [[1995]]-rata-rata 9% per taun-tekanan spekulatif singkang mundhak marang dhuwit Krajan Thai, [[Baht]], ing taun [[1997]] njalari krisis kauangan lan meksa pamaréntah ngambangaké Baht. Sawisé dipathok ing aji 25 Baht kanggo satu [[dolar AS]], Baht nggayuh titik paling cendhèk ing kisaran 56 Baht ing sasi Januari [[1998]] lan ékonominé mudhun nganti 10,2% ing taun singkang padha. Krisis iki sabanjuré sumrambah menyang kawasan Asia.
Krajan Thai miwiti babak pemulihan ing taun [[1999]]; ékonominé dadi kuwat watara 4,2% lan tuwuh 4,4% ing taun [[2000]], arupa asil saka èkspor singkang kuwat-singkang mundhak watara 20% ing taun 2000. Tuwuhing ékonomi ing taun [[2003]] dikira-kira 6,3%, lan 8% sarta 10% ing taun [[2004]] lan [[2005]].
Sèktor pariwisata mènèhi sumbangan singkang gedhé marang ékonomi Krajan Thai. Rawuhé wisatawan ing taun 2002 (10,9 yuta) nuduhaké angka singkang mundhak 7,3% saka taun sadurungé (10,1 yuta).
== Pamérangan administratif ==
Krajan Thai dipérang dadi 76 provinsi (''changwat''), singkang diklompokaké sajeroning 5 golongan provinsi. Jeneng saben provinsi asal saka jeneng kutha krajan propinsiné.
{{col-begin}}
{{col-3}}
| 