Temulawak: Béda antara owahan

'''Temu lawak''' (''Curcuma xanthorhiza'' L.) (en:''Java Turmeric'')<ref name="internet1">[http://www.bppt.go.id/index.php?option=com_content&view=article&id=741:lindungi-temulawak-indonesia&catid=56:bioteknologi-dan-farmasi Temu lawak ikon herbal Indonesia]</ref> iku tanduran usada singkang kagolong sajeroning suku [[pala kapendhem]] (''temu-temuan'') ([[Zingiberaceae]]). Tanduran iki asalé saka [[Indonésia]], mliginémligi Pulo [[Jawa]].

Temulawak kalebu tanduran Terne singkang duwé gagang semu dhapuran, habitusé bisa nganti 2-2,5 mèter, saben dhapuran ana 3-9 anakan lan saben tanduran duwé 2-9 ron.<ref name="internet2">[http://diperta.jabarprov.go.id/index.php/subMenu/1090 Budidaya Temulawak]</ref>

Temulawak kalebu jinis tanduran hèrba singkang gagangé semu lan dhuwuré bisa nganti 2-2,5 mèter, wernané [[ijo]] utawa coklat peteng.<ref name="internet3"/> Godhongé padha nutupi nganti kawangun gagang.<ref name="internet3"/> Temulawak bisa urip apik ing tlatah dhataran cendhèk nganti dhuwur 750 mèter sadhuwuré lumah segara.<ref name="internet3"/>

Saben gagang duwé [[godhong]] singkang cacahé 2-9 kanthi wujud bunder ndawa kaya godhong [[gedhang]], wernané ijo utawa coklat rada [[ungu]], dawané 31–84&nbsp;cm lan ambané 10–18&nbsp;cm.<ref name="internet3"/>

Temulawak duwé [[kembang]] singkang dhapuré nggrombol, cendhak lan amba, wernané [[putih]] utawa kuning tuwa lan bongkot kembangé wernané ungu.<ref name="internet3"/> Kembang majemuk dhapuré ''bulir'', bunder dawa, dawané 9–23&nbsp;cm, ambané 4–6&nbsp;cm. Kembang thukul kanthi cara giliran saka kantong-kantong godhong pengayom singkang gedhé lan manéka warna ukurané uga wernané.<ref name="internet3"/> Mahkota kembang wernané abang, dhapuré [[tabung]] (silinder) kanthi dawa 4,5&nbsp;cm, mekrok ing wayah ésuk lan alum nalika soré.<ref name="internet3"/>

Temulawak wis dimangertèni ngandhut senyawa kimia singkang duwé aktivitas fisiologis, ya iku kurkuminoid lan [[lenga atsiri]].<ref name="internet3"/> Kurkuminoid mènèhi warna [[kuning]] ing rimpang kang sipaté anti-[[baktèri]], anti-[[kanker]], anti-[[tumor]], lan anti-radang, ngandhut anti-oksidan lan hypokolèsteromik.<ref name="internet3"/> Déné lenga atsiri duwé rasa lan ambu singkang khas. Isi lenga atsiri ing rimpang temulawak 3-12%.<ref name="internet3"/>

Miturut éksplorasi, rimpang temulawak ngandhut akèh zat kimiawi singkang mènèhi èfèk positif kanggo [[organ]] manungsa kaya ta [[empedhu]], [[ati]], lan [[pankréas]].<ref name="internet3"/> Prabawané kanggo empedu ya iku bisa nyegah kawanguné [[watu]] lan kolesistisis.<ref name="internet3"/> Ing ati, zat temulawak ngrangsang [[sèl]] ati nggawé empedhu, nyegah [[hépatitis]], lan lara ati, ngéwangi ngudhunaké kadar SGOT lan SGPT uga kanggo anti-hépatotoksik.<ref name="internet3"/> Kajaba iku, temulawak uga bisa ngrangsang fungsi penkréas, nambah seléra mangan, ngrangsang mlakuné sistem [[hormon]] métabolisme lan fisiologi awak.<ref name="internet3"/>

Temulawak wis kawentar dadi tanduran singkang nggawé [[jamu]] lan tamba manéka warna lelara. Temulawak duwé khasiat laktagoga, kolagoga, anti-inflamasi(anti radang), tonikum lan diuretik (ngluruhaké uyuh). Lenga atsiri temulawak uga duwé khasiat fungistatik ing akèh jinis [[jamur]] lan bakteriostatik ing mikroba ''[[Staphyllococcus sp.]]'' dan ''[[Salmonella sp.]]''

Kontèn kolagoga saka temulawak duwé mupangat kanggo ngundhakaké prodhuksi lan sèrèksi empedu singkang kerjané kolekinetik lan koleretik, diéwangi kanthi ''kerja kolekinetik'' dilakokaké déning ''fraksi kurkuminoid'', déné ''kerja kolerotik'' dilakokaké déning komponèn saka fraksi [[lenga atsiri]]. Kasilé kanthi ngundhakaké prodhuksi cuwèran empedu, mula partikel padhet ing kandhung empedu bisa kélong. Kahanan iki ngelongi kolik empedu, weteng kembung amarga gangguan métabolisme [[lemak]] lan ngudhunaké kadhar [[kolèsterol]] getih singkang dhuwur.<ref name="internet4">[http://temulawak.org/sifat-dan-kandungan-kimia-temulawak/ Sifat dan Khasiat]</ref>

Anthorrhizol singkang kaandhut ing rimpang temulawak apik banget kanggo antimikroba lan antibaktéri. Temulawak bisa minangka bètèng pertahanan [[untu]]. Baktèri-baktèri kaya ta ''streptococcus'', ''actinomyces viscocus'' lan ''porphyromonas gingivalis'' singkang gawé kroposé untu bisa dipatèni nganggo ekstrak temulawak.<ref name="internet5">[http://iklanpos.co.id/?p=4838 Manfaat Temulawak untuk Keséhatan]</ref>

Osteoarthtritis ya iku saya tipisé [[sendi]] amarga mudhuné aji glukosamin dan kandroitin ing balung enom singkang bisa njalaraké radang sendi. Lara iki padatan nyerang wong singkang wis tuwa (lansia). Temulawak bisa nyegah radang sendi amarga duwé èfèk anti inflamasi.<ref name="internet5"/>